Hoe functioneert de lokale journalistiek? Deel 3: In Bunschoten-Spakenburg leeft de politiek nog
Nieuws | Lokale JournalistiekLokale media verkeren in zwaar weer, maar er is ook hoop. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek publiceerde in 2018 een onderzoek over hoe lokale journalistiek en democratie zich tot elkaar verhouden. In aanloop daarnaartoe bezochten de redacteuren van SVDJ.nl drie van de onderzochte gemeentes. In het derde deel: Bunschoten-Spakenburg. ‘We worden vaak te kritisch gevonden.’
Foto’s: Sean van der Steen
Onder een grote rode lichtreclame op de redactiemuur van De Bunschoter staan allerlei parafernalia. Oude typemachines, ingelijste logo’s van nul tot nu, en een vel papier met de 95 stellingen van Maarten Luther. Redacteur Jan Muijs: ‘Het hangt er vooral voor de humor hoor, er is niet doorheen te komen.’
Interview met de dominee
Wie Bunschoten-Spakenburg zegt, zegt ‘vissersdorp’ en ‘christelijk’. 80 procent van de bewoners is bij een kerk aangesloten, en ook de krant bekent kleur. Heeft een van de kerken een nieuwe dominee, dan wordt die geïnterviewd. ‘Er zijn mensen die dat ouderwets vinden, maar als er een nieuwe voetballer bij de IJsselmeervogels gaat spelen doen we het ook.’
De Bunschoter, die pas de 90 jaar aantikte, verschijnt drie keer per week: op woensdag huis-aan-huis bezorgd op groot formaat, op maandag en vrijdag als betaalde tabloid met meer achtergronden. Het aantal abonnementen is stabiel. ‘Al komt het ons niet meer aanwaaien,’ zegt Muijs’ jongere collega, redacteur Bart Bos. ‘De tijd dat iedereen bij zijn trouwen abonnee werd is voorbij.’
Sinds kort zit de redactie op een bedrijventerrein aan de rand van het dorp. Boven de drukkerij die onderdeel uitmaakt van hetzelfde bedrijf. Het is wat verder van het centrum van Spakenburg, ‘de doodgraver loopt nu niet meer elke maand binnen,’ zegt Muijs, ‘maar eens per twee maanden is ook genoeg. Tips komen nu meer binnen via de mail.’ En ach, zo groot is de afstand tot het dorp ook weer niet. Muijs en Bos lunchen nog steeds tussen de middag thuis.
Behalve De Bunschoter en DB-TV, de veelbekeken kabelkrant die door de redacteuren van De Bunschoter wordt samengesteld, berichten ook AD Amersfoortse Courant en Gooi en Eemlander over de gemeente. Verder wordt het lokale nieuws door Lokale Omroep Spakenburg gebracht. Die zender is nauw verweven met de politiek: jarenlang presenteerde een ChristenUnie-raadslid er programma’s, net als –tot voor kort- een verkiesbaar VVD-lid. Pieter de Vos, voormalig raadslid voor de Christelijke Arbeiders Partij (CAP), is de huidige presentator van praatprogramma BU1 Politiek.
De Bunschoter neemt de lokale politiek serieus. Van elke raadsvergadering wordt verslag gedaan, iets wat in veel gemeenten allang niet meer gebeurt. De redactie heeft een Stemwijzer gemaakt, die op dit moment al 2000 keer ingevuld is. ‘Het is best veel werk,’ zegt Muijs, ‘maar zonder ons zouden de verkiezingen minder leven, dat weet ik zeker.’
Boos over afvalsysteem
Bunschoters zijn eigengereide types. Dat blijkt wel uit de verontwaardiging die er ontstond toen de gemeente een nieuw afvalsysteem instelde. Sindsdien moeten ze hun restafval zelf naar ondergrondse containers brengen, en er per zak voor betalen. Veel mensen deden dat niet. Bart Bos: ‘Men houdt hier niet van een overheid die iets oplegt.’
Langs de weg van het bedrijventerrein naar het centrum van Bunschoten-Spakenburg staren de lijsttrekkers van de partijen je aan vanaf hun posters. Bunschoters volgen de politiek goed – uit het onderzoek van het Stimuleringsfonds blijkt dat, van de negen onderzochte gemeenten, men hier het meest betrokken is. Veel mensen blijven trouw aan dezelfde partij. Niet zo gek, want die partij ‘hoort’ vaak bij hun kerkelijke signatuur – van de ChristenUnie, CDA, VVD, CAP, SGP en Spakenburgse Vrijheids Partij (SVP) is de VVD de enige seculiere partij in de raad.
Het dorp verandert
Een gepensioneerde man, ‘naam vind ik niet nodig’, is in zijn tuin aan het werk. ‘De politiek? Eén pot nat. Als je ziet hoe lang ze erover doen voor ze een kabinet samenstellen… Ja, lokaal is het misschien iets beter.’ Stemmen doet hij altijd. ChristenUnie, vaste prik. ‘Vanwege het geloof. Daar ben ik mee opgevoed.’ In De Bunschoter leest hij de verslagen van de raadsvergaderingen. Het dorp verandert, zegt hij. ‘Wij gingen vroeger twee keer naar de kerk. Nu is het: een keer is meer dan genoeg. Dat moet allemaal maar kunnen. ’
Op het Spuiplein, aan de haven van Spakenburg, zitten her en der wat mensen op een verwarmd terras. Af en toe loopt er iemand met een boodschappentas voorbij, veel meer gebeurt er niet. Het is in deze rust moeilijk voor te stellen dat de lichtkrant langs de Westsingel jongeren niet zomaar maant voorzichtig te zijn met alcohol en drugs: verslaving is hier een probleem.
Langer doorgaan op coke
Het weekend ervoor heeft een groep Bunschotense jongeren in Amersfoort een agente mishandeld – naar verluidt waren ze zwaar onder invloed. Een jongen van 19 uit Bunschoten die anoniem wil blijven –‘ik ken hier te veel mensen’- heeft erover gehoord. ‘Het verbaast me niets. Er wordt hier veel gebruikt, en niet alleen in het weekend. Laatst zat ik nog op een bankje naast iemand, die opstond en een zakje wit poeder uit zijn broekzak liet vallen.’ Hij heeft wel een idee hoe het komt: ‘De vis hè, daar werken nog steeds veel mensen in. Hoe meer uren je draait, hoe meer je verdient, en op coke kun je langer doorgaan. Ze zien het als een investeringsmiddel.’
De politiek zou meer kunnen doen tegen de verslavingsproblematiek, zegt hij. ‘Spakenburg wil graag dat lieve, onschuldige vissersdorpje met die mooie boten blijven. Maar alcohol en drugs is hier gewoon een probleem. Ik heb ook wel vrienden die veel gebruiken ja, en sommigen blijven erin hangen. Af en toe een blowtje is best, maar pleur op met die andere zooi, daar ga je aan kapot.’
Van melk via limonade naar drugs
In Bunschoten-Spakenburg met zijn 21.500 inwoners zijn er dus grotere problemen dan het afvalsysteem. Ook daarvan doet De Bunschoter verslag. Een tijdje geleden nog in een interview met de directeur van een afkickkliniek, die zei: ‘In het weekend moet er hier wel een witte wolk van cocaïne boven het dorp hangen.’ Jan Muijs verbaast zich er nog wel eens over dat drugsgebruik en kerkelijk-zijn (‘Wat niet per se hetzelfde is als christelijk-zijn’) hier hand in hand gaan. ‘Het gaat hier van melk via limonade naar alcohol naar drugs. Maar juist waar veel gelovige mensen zijn, heeft de duivel veel te winnen.’
Volgens Alma Broekmaat, raadslid voor de ChristenUnie, vormen de drugs een ongrijpbaar probleem. ‘Onder jongeren is het heel gewoon, iedereen weet wel hoe ie eraan moet komen. Wat je er, behalve voorlichting, aan kunt doen is lastig. Omdat het gebruik zich vaak afspeelt in het verborgene.’
Journalistiek stempel
Broekmaat weet dat haar partij gevolgd wordt door journalisten. ‘Dat dat hier nog gebeurt is een voorrecht. En ik vind ze kritisch. Dat is positief, al drukt de krant wel eens een stempel op de beeldvorming. Ik ben het daar niet altijd mee eens. Maar goed, dankzij de krant leeft de politiek hier wel erg. Zonder De Bunschoter zouden we een probleem hebben.’
De politica heeft het idee dat het politieke landschap in Bunschoten aan het veranderen is. ‘Wij hebben een trouwe achterban, maar het is niet meer zo vanzelfsprekend om op een christelijke partij te stemmen als vroeger. Ook de VVD heeft mensen op de lijst die christelijk zijn.’
Die laatste partij blijkt het een dikke week later goed gedaan te hebben bij de verkiezingen: de VVD is van twee naar vijf zetels gegaan. De ChristenUnie is nog steeds de grootste, zij het met een zetel minder dan de afgelopen jaren. De twee partijen werken aan een coalitieakkoord. Het CDA, waarmee de ChristenUnie de afgelopen vier jaar een coalitie vormde, gaat in de oppositie.
Withete wethouder
Bij De Bunschoter krijgen ze regelmatig kritiek van politici: de redactie zou te veel aandacht aan lokale partijen besteden. ‘We hebben een zekere sympathie voor de underdog,’ zegt Muijs. ‘De grote partijen redden zich wel.’ Maar hoe kritisch kun je echt zijn in een kleine gemeente als Bunschoten-Spakenburg, waar iedereen elkaar op zaterdag tegenkomt bij de voetbalclub? Muijs: ‘We worden vaak té kritisch gevonden. Na een verslag van een collega over de gemeenteraad was een wethouder witheet. Hij ging zijn abonnement opzeggen. Tja, toen ik hier aangenomen werd zei de directeur dat ik een olifantenhuid moest kweken, en dat is gelukt.’
Lees ook hoe het gaat met de journalistiek en politiek in Nijmegen en Roermond: In Nijmegen gaan de omroepen samenwerken en In Roermond is er nog één controleur van de macht
Meer weten over Bunschoten en het GR18-onderzoek? Bekijk het dossier over de gemeente, met daarin alles over nieuwsvoorziening en stemgedrag in Bunschoten-Spakenburg. Alle informatie over het #GR18-onderzoek in 9 Nederlandse gemeenten vind je hier.
