Hoe functioneert de lokale journalistiek? Deel 2: In Nijmegen gaan de omroepen samenwerken
Nieuws | Lokale JournalistiekLokale media verkeren in zwaar weer, maar er is ook hoop. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek publiceerde in 2018 een onderzoek over hoe lokale journalistiek en democratie zich tot elkaar verhouden. In aanloop daarnaartoe bezochten de redacteuren van SVDJ.nl drie van de onderzochte gemeentes. In het tweede deel: Nijmegen. ‘De macht controleren doe je in de wandelgangen. Daar hoor je dat een wethouder ook een bedrijf heeft, of het valt je op dat hij ineens in een wel heel grote auto rijdt.’
Foto’s door: Sean van der Steen
Bij een aanplakmuur tegenover het station in Nijmegen stapt een man met een imposante snor uit een auto. Hij verwijdert affiches die over de verkiezingsposter van 50Plus zijn geplakt. De man blijkt nummer drie op de partijlijst te zijn, Will Reichgelt. Het is de plaatselijke skateclub die de affiches plakt, weet hij. Zijn zoon zit er ook bij. Maar nee, die heeft het niet gedaan. Reichgelt: ‘Als ze ons programma zouden lezen, zouden ze weten dat we er ook voor jongeren zijn. Dan zouden ze niet over onze posters heen plakken.’
Het is een zonnige ochtend, de dag voor de gemeenteraadsverkiezingen. Het is rustig in de stad. Een eenzame hardloper komt voorbij, in het centrum is nog weinig winkelpubliek. Welkom in de oudste stad van Nederland. Nijmegen, of ‘Havana aan de Waal’, is links en progressief.
De stad valt binnen het gebied van regionale krant De Gelderlander en Omroep Gelderland. Ook is er een lokale nieuwszender, RN7, en is De Persgroep aanwezig in de regio met website In de Buurt en huis-aan-huiskrant De Brug. Daarnaast is er een groep vrijwilligers die de site Nieuws uit Nijmegen runt.
Links: Will Reichgelt, rechts: plein in Nijmegen
Wat speelt er in deze stad? Waarom krijgt populistisch rechts hier in de gemeentepolitiek geen voet aan de grond, zoals in Roermond, dat we in deel 1 van deze reeks bezochten? En hoe is het gesteld met de nieuwsvoorziening op lokaal niveau?
Contact via WhatsApp
Al twintig jaar wordt de gemeente bestuurd door een linkse fractie, aangevoerd door SP en GroenLinks. ‘We hebben veel hoogopgeleide stemmers, studenten die blijven hangen’, verklaart Paul Eigenhuijsen van de lokale partij Voor Nijmegen.nu in café De Bruijn aan de Grote Markt. Uit onderzoek blijkt inderdaad dat hoogopgeleiden 68 procent van de bevolking in Nijmegen vormen. Zij lijken de politieke sfeer te bepalen.
Eigenhuijsen ziet dat de landelijke partijen veel meer aandacht krijgen in de media, bijvoorbeeld in De Gelderlander. Jammer, vindt hij, maar hij snapt het wel. Die trekken nou eenmaal publiek. Dus zoekt hij zelf contact met kiezers, bijvoorbeeld via WhatsApp. Vanaf een speciaal telefoonnummer beantwoordt hij vragen en voert hij discussies over politieke onderwerpen.
Op het marktplein staat een rode bus waar Eigenhuijsen die middag wordt verwacht voor een interview. De bus is omgebouwd tot radiostudio en rijdt sinds begin februari door heel Gelderland. Hij is onderdeel van het grote verkiezingsproject Gelderland Stemt, een samenwerking tussen Omroep Gelderland en 33 lokale media. In 48 gemeenten is een live radio-uitzending gemaakt door een lokale omroep, over de onderwerpen die daar spelen. Vandaag is het de beurt aan de Nijmeegse radiozender RN7.
Links: Paul Eigenhuijsen, rechts: rode bus gld stemt
Voor lokale partijen is niet minder aandacht dan voor landelijke partijen, zegt Sandrina Hadderingh. Ze is verslaggever en eindredacteur bij Omroep Gelderland en coördinator van Gelderland Stemt. Haar collega’s en zij hebben ook portretten gemaakt van politici die lokaal actief zijn. Maar Hadderingh signaleert wel een ander tekort. ‘De afgelopen vier jaar hebben we als omroep überhaupt te weinig aandacht besteed aan lokale politiek’, zegt Hadderingh. ‘We hebben niet genoeg mensen om overal bij te zijn. Er zijn nu negen regioverslaggevers voor 53 gemeenten.’
Wil je de macht kunnen controleren, dan moet je als journalist de samenleving goed kennen, vindt Hadderingh. En medewerkers van de lokale omroepen kunnen dat als geen ander. ‘De macht controleren doe je niet tijdens raadsvergaderingen, maar in de wandelgangen. Daar hoor je bijvoorbeeld dat een wethouder ook een bedrijf heeft, of het valt je op dat hij ineens in een wel heel grote auto rijdt.’ Daarom moeten Omroep Gelderland en de lokale omroepen samenwerken, legt ze uit. Ook na de verkiezingen.
‘Dictatuur van linkse overheid’
Jo Janssen is vandaag in de kroeg te vinden. Althans, in een dichte kroeg. ‘Het Lemke’ is zijn eigen zaak, die deze dagen als hoofdkwartier dient van zijn partij Gewoon Nijmegen. Het is een historisch pand met oude houten balken tegen het plafond. Aan de muur schilderijen, gemaakt door Jo Janssen.
Janssen praat aan één stuk, het liefst hard. En als het over de Nijmeegse politiek gaat, kan hij flink kwaad worden. Van die ‘klootzakken’ van de linkse coalitie wordt hij al jaren ‘doodziek’. Met name als het gaat om de besteding van gemeenschapsgeld, volgens Gewoon Nijmegen gaat het daarmee helemaal mis. ‘Link als een looien deur word ik daarvan!’
Zijn partijgenoot Frank Jasper is rustiger. ‘Het gaat eigenlijk niet eens om links of rechts, maar de SP en GroenLinks kunnen niet met geld omgaan.’ De ‘dictatuur van een linkse overheid’ noemt hij het.
Volgens Janssen en Jasper wordt hun partij afgeschermd door de media. De Gelderlander, bijvoorbeeld, besteedt weinig aandacht aan hen, alleen aan landelijke partijen. Janssen: ‘Zo kun je toch niet bekend worden?!’ Na het heftige betoog van de twee merkt Janssen op: ‘We zijn ook een gezellige partij hoor. We hebben lol en we ouwehoeren. Wil je een borrel?’
Links: Sandrina Hadderingh bij de rode bus van gld stemt, rechts: Jo Janssen in ‘Het Lemke’
Activisme
Nijmegen is een stad die activisme ademt: op lantarenpalen en elektriciteitskastjes, overal zie je posters en stickers. Niet alleen van politieke partijen, maar ook voor een beter klimaat, tegen roken, tegen vlees eten. De stad bestaat uit erg verschillende wijken. In Hazenkamp staan vrij luxe huizen met keurig onderhouden tuintjes. Maar als je de Groenestraat oversteekt richting het centrum ziet het straatbeeld er ineens totaal anders uit. In het Waterkwartier zijn de voortuinen betegeld, er staat een eenzame scootmobiel geparkeerd.
In de keuken van wijkcentrum Het Hert is het een en al bedrijvigheid. Mevrouw Jacobs staat met een man of acht te koken. Het is een sociaal initiatief, Van Tuin tot Bord. Elke dinsdag koken vrijwilligers voor buurtbewoners een driegangenmaaltijd à 6,50 euro. Ze verwachten vandaag twintig eters.
De grote woningnood is een belangrijk politiek issue in Nijmegen, zegt Jacobs, huurwoningen zijn voor jongeren onbetaalbaar. En de gemeente heeft fouten gemaakt. ‘Er zou in deze buurt nieuwbouw komen, voor jongeren in de wijk, beloofde de gemeente.’ Alleen heeft de gemeente bij de aanbesteding volgens Jacobs geen goede afspraken gemaakt over de huurprijzen. Dommigheid, vindt ze. ‘Nu zijn de woningen opgeleverd en zijn de prijzen veel te hoog voor jongeren.’
In de bar van het wijkcentrum zitten studenten Bestuurskunde die hier vandaag een congres hadden. Ze vinden dat de lokale partijen alleen bij de lokale zender RN7 echt een podium krijgen. Maar uit onderzoek blijkt dat de meeste Nijmegenaren zich laten informeren via landelijke media. Dat percentage ligt op 65 procent. Het gaat dan met name om televisiejournaals en dagbladen. Slechts 35 procent van de mensen in Nijmegen kiest voor lokale media. Daarvan is huis-aan-huisblad De Brug de belangrijkste nieuwsbron in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen.
Links: keuken in wijkcentrum het Hert, rechts: studenten bedrijfskunde in wijkcentrum het Hert
‘De belofte’
Twee dagen later blijkt GroenLinks met een stijging van acht naar elf zetels de grote winnaar in Nijmegen. De SP verliest drie zetels, PvdA en D66 en Gewoon Nijmegen verliezen ieder één zetel. Jo Janssen maakt daags na de verkiezingen bekend dat hij niet meer zelf de raad in gaat. 50Plus en Voor Nijmegen.nu zijn de nieuwkomers met één zetel, Partij voor de Dieren komt zelfs met twee zetels nieuw binnen in de gemeenteraad van Nijmegen.
Vijf van de 39 zetels in de gemeenteraad van Nijmegen worden bezet door lokale partijen. Die verhouding bepaalt ook de mate van media-aandacht voor lokale partijen, laat Harm Graat namens De Gelderlander in een reactie weten. Van uitsluiting of bewust minder aandacht voor politici van lokale partijen is volgens hem in het geheel geen sprake. Daarnaast benadrukt Graat dat het beeld van regionale journalisten die nergens aan toekomen wat De Gelderlander betreft niet opgaat. ‘Bij zo’n beetje elke raadsvergadering zijn wij aanwezig.’
Omroep Gelderland gaat met het project ‘De belofte’ de komende vier jaar gemeenteraden en colleges monitoren. Samen met lokale omroepen, om de verschraling van de omroepjournalistiek in de regio tegen te gaan. Hadderingh: ‘Daar voelen we ons verantwoordelijk voor.’
Meer weten over nieuwsvoorziening en stemgedrag in Nijmegen, en de verbanden daartussen? Bekijk het dossier. Alles over het #GR18-onderzoek in 9 Nederlandse gemeenten vind je hier.
Op 17 april 2018 is dit stuk aangevuld met een reactie van De Gelderlander.