Bas Mesters: 'Journalisten moeten mensen in verschillende bubbels verbinden'
Nieuws |‘2018 wordt het jaar van verdere uitbreiding van het contact en de vertrouwensband met het publiek. In maart hebben we natuurlijk de gemeenteraadsverkiezingen. Ik hoop dat de aandacht daarvoor grondig zal zijn. Het liefst zou ik zien dat alle redacties een stad of dorp gaan adopteren en langere tijd volgen. Kijken welke thema’s daar belangrijk worden gevonden, wat de ontwikkelingen zijn. En dat in beeld brengen. Zo kom je meer in de haarvaten van de samenleving.
Het land in
‘Mensen zullen zich er meer erkend door voelen, als ze hun verhalen en problemen na werkelijk contact verwoord zien in de pers. Natuurlijk kan een journalist niet altijd overal zijn, en vormen sociale media en data een prachtig hulpmiddel dat zeker gebruikt moet worden. Maar het land in, echt contact maken, leidt tot betere verhalen en het zou een enorme boost kunnen geven aan echte communicatie en een eerlijk publiek debat.
‘De best functionerende democratieën, de meest leefbare lokale gemeenschappen, waar onderling vertrouwen bloeit, zijn daar waar open en eerlijke communicatie is. Journalistiek heeft daarin een belangrijke functie. Het gaat in de journalistiek om waarheidsvinding, maar ook om aanvaardbaarheid en oprechtheid. Waarheidsvinding betekent: goed en evenwichtig bronnenonderzoek. Met aanvaardbaarheid bedoel ik: houd je aan de journalistieke mores, wees zelfkritisch, reflecteer ook eens over de effecten die je verhaal kunnen hebben. Oprechtheid staat voor geloofwaardige journalistiek die de lezer in eerste instantie als burger en niet als consument ziet.
Als journalist moet je uitzoeken waarom mensen niet meer in jou en in instituties geloven
‘De traditionele journalistieke reflex is vaak: ik heb dit nu opgeschreven en ik zie verder wel wat er gebeurt. Journalisten hebben dan de neiging om over te gaan tot de orde van de dag. “Hebben we al gehad, het is geen nieuws meer.” Ik denk dat het je plicht is om steeds opnieuw zaken zoals de toenemende ongelijkheid in beeld te brengen. Juist omdat deze ontwikkelingen aan de basis liggen van de groeiende polarisatie. Feit is dat steeds meer mensen zich niet erkend voelen in hun problemen. Niet alleen migranten of moslims, maar ook mensen in kleine dorpen waar de scholen dicht moeten, ouderen die geen goede zorg krijgen. Mensen in de dienstverlening die zich geleefd voelen door ICT. Allemaal voelen ze de groeiende ongelijkheid en de afnemende vrijheid en merken ze dat het gebrek aan erkenning voor hun problemen toeneemt. Ze worden angstiger en daarmee kwetsbaarder voor manipulatie. Dat moet goed worden uitgelicht door de journalistiek. Dat noem ik de macht controleren.
Het publieke debat redden
‘De journalistiek heeft het moeilijk, zegt men. Maar het is niet de taak van het publiek om de journalistiek te redden, het is de taak van de journalistiek om het publieke debat te redden. Ik leen die uitspraak van Ethan Zuckerman. Mensen die de journalistiek de rug toekeren, doen dat omdat wij te weinig voor ze betekenen. Als journalist moet je uitzoeken waarom zij niet meer in jou en in instituties geloven, wat hun problemen zijn en aan welke oplossingen zij denken. Dat is de kerntaak van de journalistiek. Zorgen dat de publieke ruimte groot genoeg blijft, een ruimte creëren tussen groepen die tegengesteld denken. Ik denk dan ook aan debat met de juiste toon. Wie met een cirkelzaag van woorden op de persoon speelt en anderen ongefundeerd afbrandt, schaadt de vrijheid van meningsuiting, want hij maakt een goed gesprek onmogelijk. Journalisten hebben een belangrijke rol in het verbinden van mensen in verschillende bubbels. Die moeten ze soms lek prikken, soms laten samensmelten. Nationaal en boven alles lokaal.’
Illustratie: Merlijn van Bijsterveld
Meer voorspellers
30 journalisten, ondernemers, developers en andere mediavolgers keken in hun glazen bol. Ze vertellen in de laatste weken van het jaar niet alleen welke ontwikkelingen ze verwachten in het journalistieke jaar 2018, maar ook waar ze op hopen. Dit zijn de andere voorspellers.
