Werkt het Britse model voor lokale journalistiek? Op bezoek bij de OxfordMail

Een groot deel van de redactieruimte van de OxfordMail ligt er verlaten bij. Een enkele open verhuisdoos en wat stoelen staan verloren in een hoek. Maar schijn bedriegt. De redactie van de lokale krant uit Oxford, is druk bezig. De ene redacteur checkt de vormgeving, een ander legt de laatste hand aan een stuk, een derde houdt het actuele nieuws in de gaten. Drie kranten moeten die dag naar de drukker, want naast de OxfordMail, maakt de redactie ook de OxfordTimes en het wekelijkse Oxfordshire Limited Edition Magazine.
De grote ruimte is een erfenis uit de gloriedagen van de journalistiek, toen geld nog geen rol leek te spelen. Net als in Nederland betekende de komst van internet voor Engelse media een omslag. Online nieuws is gratis, een goed verdienmodel hebben veel redacties nog niet gevonden. Dat geldt ook voor de OxfordMail, die onderdeel uitmaakt van de landelijke krantenuitgeverij Newsquest. De redactie is in de afgelopen jaren enorm gekrompen. Overgebleven journalisten werken zich een slag in de rondte.

Local Democracy Reporters

Ondanks de drukte maakt hoofdredacteur Samantha Harman tijd voor een gesprek, want het onderwerp gaat haar aan het hart. Druk vertellend beent ze over de redactievloer. De laatste jaren is er niet genoeg geld om voldoende tijd te besteden aan lokale kwesties, zoals gemeenteraadsvergaderingen. ‘Daarom kwam het BBC Local News Partnership als geroepen,’ vertelt Harman enthousiast.
De landelijke publieke omroep detacheert 150 Local Democracy Reporters (LDR’s) die voor lokale media in alle hoeken van het land de gemeenteraadspolitiek verslaan. De lokale redacties kunnen hun artikelen vervolgens in hun geheel publiceren of er bijvoorbeeld een audio-item van maken of een kort nieuwsbericht.

De functieomschrijving van de LDR’s is strikt. Ze mogen zich alleen maar bezighouden met de raadsvergaderingen en moeten gemiddeld twee verhalen per dag inleveren. Ook moeten ze schrijven volgens de richtlijnen van de BBC. Dat betekent bijvoorbeeld dat ze onpartijdig moeten zijn, zelfs als de redactie waarvoor ze schrijven een politieke kleur heeft.
Aan het begin van elke week dienen ze een plan klaar te hebben voor de komende dagen: naar welke raadsvergaderingen gaan ze en waar gaan ze over schrijven? De lokale redacties mogen zich niet met deze keuzes bemoeien. De BBC ziet streng toe op het naleven van al deze regels. Harman: ‘Onze LDR Nathan Briant werkte al eerder bij ons. Hij wist dus hoe wij hier werken, een enorm voordeel. Toch gaat het weleens mis. Dan heeft hij de verhalen wel geschreven, maar ben ik vergeten ze door te zetten in het systeem. Dan krijg ik van de BBC op mijn kop.’ De OxfordMail worstelt soms met de strenge afspraken. ‘Als er mensen ziek zijn, of op vakantie, is het lastig dat Nathan niet voor hen mag invallen. Als hij zelf met vakantie is, moeten wij zijn diensten wel overnemen, ook dan verwacht de BBC twee verhalen per dag.’

Signaal naar de politiek

Desondanks is het Local News Partnership meer dan de moeite waard, vindt Harman. ‘We hebben elke week twee of drie verhalen in de krant die we anders nooit hadden kunnen publiceren. En het is ook een belangrijk signaal naar de politiek: wij zijn er, we houden jullie in de gaten. Ze komen nu niet meer weg met een gekleurd persbericht dat wij uit tijdgebrek dan maar overnemen.’
Dat is precies wat de BBC voor ogen had, vertelt Matthew Barraclough aan de telefoon. Als Head of BBC Local News Partnerships was hij vanaf het begin in 2015 betrokken bij het opzetten van het programma. ‘Als redacties moeten bezuinigen en het aantal journalisten afneemt, sneuvelt het tijdrovende werk als eerste. De stukken waarvoor je de deur uit moet, waarvoor je ontwikkelingen op de lange termijn moet volgen, zoals gemeenteraadsvergaderingen. Terwijl juist daar beslissingen vallen die de lokale gemeenschap aangaan.’

Win-win

Voor de BBC was het belangrijk dat ze niet slechts als subsidieverstrekker zou optreden. ‘Ons uitgangspunt was dat ons publieke geld niet de markt zou moeten verstoren. We wilden het werk van de lokale omroepen niet overnemen en kunnen ook hun problemen niet oplossen. Zij moeten zelf in de toekomst een duurzaam verdienmodel vinden. Wat we wel kunnen doen is onze content en kennis met hen delen. En vergeet niet: ook de BBC stuurde eerder niemand naar de gemeenteraden, dus ook bij ons ontbrak deze informatie. Die wordt nu ook door onze lokale redacties gebruikt.’

Het is win-win, wil hij maar zeggen. De lokale redacties kunnen nu niet alleen hun waakhondfunctie beter vervullen, maar hebben nu ook de mogelijkheid om hun schaarse mankracht te verdelen over andere onderwerpen die aandacht vragen, zoals justitie of gezondheidszorg. De BBC wil dat de redacties elkaar op deze onderwerpen juist blijven beconcurreren. ‘Competitie is een belangrijke drijfveer. Het feit dat redacties op het gebied van gemeenteraadsverslaggeving samenwerken, betekent niet dat ze op andere onderwerpen niet om de scoop kunnen strijden. In tegendeel, dat juichen wij juist toe,’ vertelt Barraclough.

Dankzij het succes van dit project broedt de BBC op een manier om het uit te breiden naar een ander vaak verwaarloosd terrein: rechtbankverslaggeving. Barraclough: ‘In de kleine rechtbanken worden veel zaken behandeld die belangrijk zijn voor de lokale bevolking, maar de redacties hebben geen tijd en geld om alles te volgen. We proberen nu investeerders te vinden om deze uitbreiding van de grond te krijgen.’

Matthew Barraclough vertelde woensdag 22 mei tijdens ons congres de Regio Vecht Terug in Utrecht over dit project. Lees het verslag van zijn speech hier.

Foto door Jack Bassingthwaite