Hoe het publiek The Bureau Local hielp om onderzoek te doen naar sterfte onder daklozen
Nieuws |Dat het inzetten van je publiek als bron of onderzoekshulp tot interessante journalistieke projecten kan leiden, daar is men bij The Bureau of Investigative Journalism al een tijdje achter. Sinds de oprichting van The Bureau Local, een onderzoekstak gericht op het versterken van regionale (data)journalistiek, helpt een netwerk van honderden betrokken burgers mee met de productie van verhalen.
Recept voor samenwerking
Zo werd een onderzoek van The Bureau Local naar het dodental onder daklozen ondersteund door vrijwilligers uit verschillende delen van het Verenigd Koninkrijk. De redactie verschafte hyperlocal bloggers, data-liefhebbers en lokale (oud)-journalisten en studenten een zogeheten ‘reporting recipe’ waarin de te volgen werkwijze werd beschreven. In een gezamenlijke ‘Dying Homelessness Database’ vulden de vrijwilligers de gegevens in van elk sterfgeval uit 2017 dat zij op het spoor kwamen. In de database werden naam, leeftijd, overlijdensdatum en, voor zover bekend, doodsoorzaak genoteerd.
De informatie werd verkregen via lokale ngo’s, berichten uit regionale media en Freedom Of Information requests (FOI, vergelijkbaar met WOB-verzoeken) aan overheidsinstanties. Waar mogelijk werden de data voorzien van aanvullende informatie, om de mensenlevens achter de harde cijfers te laten zien. Zo staat in de aanvullende notities op regel 10 van de database achter de naam Hepburn, Jeffrey John, 54 jaar: ‘Jeffrey’s lichaam werd door een voorbijganger gevonden in een tent. Onderzoek wees uit dat Hepburn regelmatig de Mill Hill Unitarian Chapel kerk in Leeds bezocht en mensen daar vertelde dat hij een sergeant in het leger was geweest.’
83 verhalen in de media
Na maandenlang onderzoek kon The Bureau Local uiteindelijk naar buiten brengen dat in 2017 tenminste 449 mensen waren overleden zonder vaste woon- of verblijfsplaats. In de wintermaanden kwam dit neer op minstens twee sterfgevallen per dag. De onderzoeksresultaten leidden tot 83 artikelen in lokale en nationale media, waaronder The Guardian. The Bureau Local voerde het hele project publiekelijk uit en de complete ‘homelessness investigation folder’ werd online gepubliceerd.
Heel veel mensen delen onze drang om belangrijke lokale verhalen te vertellen
‘Het is heel bevredigend om te zien dat zo veel mensen bereid zijn hun steentje bij te dragen,’ zegt The Bureau Local-journalist Maeve McClenaghan, die het onderzoek leidde. ‘Als wij even niks op Slack zetten, ons communicatieplatform, zie je dat de leden elkaar daar opzoeken en helpen. Bijvoorbeeld door het geven van tips over FOI-verzoeken of suggesties voor het opschonen van data of het delen van achtergrondinformatie. Veel lokale journalisten kampen met een enorme werkdruk, ze maken wel vijf tot tien verhalen per dag. Daardoor missen zowel journalisten als het publiek de diepgang. Ik denk dat dat een van de redenen is dat niet alleen collega-journalisten maar juist ook allerlei andere mensen zich bij ons aansluiten – ze delen die drang om belangrijke lokale verhalen te vertellen.’
800 paar ogen
Als gevolg van het onderzoek vroeg het Britse Office for National Statistics (het Britse CBS) toegang tot de Homeless Deaths Database, om dit jaar hun eigen officiële nationale statistieken te kunnen publiceren. Een belangrijke ontwikkeling, zegt McClenaghan. ‘Onze onderzoeksvraag kwam voort uit de schok die we zelf ervoeren toen we beseften dat niemand deze belangrijke data nog verzamelde. Dat wilden wij veranderen. We zijn maar een kleine nonprofit-organisatie, maar we hebben 800 paar ogen die ons kunnen helpen zoeken. Ons idee was dat als wij de eerste aanzet voor het onderzoek op lokaal niveau konden doen, we anderen zouden inspireren. Uiteraard moesten we veel factchecken, waarbij lokale journalisten ons ook hebben geholpen om te zorgen dat we dubbele tellingen voorkwamen. Maar in principe hebben we de toolkit zo gemaakt dat elke verontruste burger heel eenvoudig kan meehelpen, zonder kennis van journalistiek of data-analyse.’
Meer weten over journalistieke publieksparticipatie in de journalistiek? Op 28 maart organiseert het Stimuleringsfonds een thema-avond, waar onder andere Maeve McClenaghan van The Bureau Local zal spreken. Aanmelden kan hier.
Foto door Nick Fewings
