Wat kunnen journalisten leren van designers? 'Laat je niet afschrikken door technologie'

De keuze voor een design-expert aan de opleiding journalistiek komt niet uit de lucht vallen. Bij de Design Academy houdt Daniëlle Arets zich bezig met allerlei projecten op het snijvlak van design en journalistiek. ‘Ik heb een achtergrond als journalist en dus veel affiniteit met het vakgebied’, zegt ze.
In haar functie als associate lector Journalistiek en innovatie aan Fontys Hogeschool Tilburg zal Arets onderzoeksprojecten opstellen en begeleiden. Over die projecten kan ze nog niet veel zeggen, maar ze zullen zeker te maken hebben met techniek en design. Denk bijvoorbeeld aan de journalistieke toepassingen van artificial intelligence en blockchain.

Onderzoeken door bouwen en testen

Arets ziet veel mogelijkheden voor design research, ‘ontwerpend onderzoek’, in de journalistiek. Dat is een onderzoeksmethode die nieuwe kennis haalt uit het direct bouwen en testen van een ontwerp. ‘In het snel veranderende medialandschap zorgen opkomende technologieën, nieuwe verdienmodellen en een sterk veranderende relatie tussen nieuwsmakers en consumenten voor veel uitdagingen,’ zegt Arets. Zoals: hoe kunnen journalisten een maatschappelijke rol blijven spelen? En hoe kunnen we met nieuwe technologie journalistiek versterken?
Daarnaast moeten journalisten volgens Arets hun publiek blijven boeien en betrekken bij hun werk. Zowel aan de ‘voorkant’ – tijdens het redactieproces of onderzoek – als aan de ‘achterkant’- door feedback en discussies. ‘We moeten op zoek naar nieuwe manieren van verhalen vertellen. Ontwerpend onderzoek is een goede manier om nieuwe narratieve formats te ontwikkelen.’

Focus op gebruikers

Ontwerpers staan volgens Arets bekend om hun ‘mensgerichte’ aanpak. Het gaat niet om wat technisch mogelijk is, maar om wat voor de gebruikers wenselijk is. Daarnaast werken designers volgens Arets volgens het principe ‘denken door te maken.’  ‘Door in een vroeg stadium ideeën te laten stollen in een prototype, te testen en aan te passen, sluit het uiteindelijke idee beter aan bij de behoeften en wensen van de gebruiker. Die gebruikersgerichte innovatiemethode is naar mijn idee ook voor de journalistiek heel relevant.’ Arets erkent dat deze manier van onderzoek raakvlakken heeft met de lean start-up-methode die wordt gebruikt bij het ontwikkelen van bijvoorbeeld apps.
Een voorbeeld van hoe deze manier van onderzoek in de journalistiek nuttig kan zijn is het onderzoek Immersive Narratives, dat Arets vanuit de Design Academy deed met het VPRO Medialab. In dit onderzoek verkenden designstudenten de journalistieke mogelijkheden en beperkingen van Virtual Reality. ‘Al experimenterend onderzochten we hoe je het publiek kunt meenemen op een ontdekkingstocht in 360 graden. Gebruikers gaan allemaal een andere richting op, waardoor het lastig is een verhaal met een kop en een staart te vertellen. Als je ervoor wilt zorgen dat gebruikers het verhaal volgen, heb je een heel goed inzicht nodig in de techniek maar vooral ook in de manier waarop mensen informatie verwerken.’

Niet bang zijn voor technologie

Nog een les van ontwerpers aan journalisten, volgens Arets: niet bang zijn voor technologie. ‘Laat je niet afschrikken door technische specificaties. Ontwerpers zetten gewoon een VR-bril op hun neus en dompelen zichzelf onder in een nieuw medium.’ Volgens haar bieden opkomende technologieën als VR, maar ook blockchain en artificial intelligence veel mogelijkheden voor nieuwe journalistieke formats en verdienmodellen. Journalisten moeten volgens de lector midden in de nieuwe technologische ontwikkelingen staan. ‘We moeten innovatie niet alleen aan technici en business developers overlaten.’