Door deze game raak je beter bestand tegen nepnieuws

Nepnieuws is van alle tijden, maar door de opkomst van sociale media is de omloopsnelheid van het verspreiden van onwaarheden sterk toegenomen. Een recent onderzoek van MIT toonde aan dat nepnieuws sneller wordt verspreid dan echt nieuws. Voor factcheckers wordt het dus steeds moeilijker om die berichten meteen te ‘debunken’ of te ontkrachten. Daarom moeten we naast het ontkrachten van nepnieuws ook aan ‘prebunking’ doen, zegt Sander van der Linden, onderzoeker aan Cambridge. ‘Ons onderzoek toont aan dat mensen weerbaarder gemaakt worden tegen nepnieuws door ze een inenting van onwaarheden toe te dienen.’

Het onderzoek van Van der Linden en zijn collega Jon Roozenbeek is gebaseerd op de theorie van ‘inoculation’ van McGuire. ‘Door mensen bloot te stellen aan een erg kleine dosis nepnieuws kunnen ze er langzaam mentale antistoffen voor aanmaken,’ zegt van der Linden. ‘En daarom hebben we het spel Slecht Nieuws ontwikkeld.’ Samen met het mediaplatform DROG, dat eerder al een soortgelijk spel rond nepnieuws ontwikkelde, wilde hij de effecten van prebunking verder onderzoeken. Het idee achter het spel is simpel: je moet zelf onwaarheden verspreiden op het web zodat je je bewust wordt van hoe nepnieuws wordt verspreid. Door de keuzes die je maakt tijdens het spel krijg je meer of minder volgers op social media. ‘Het voordeel aan Slecht Nieuws is dat we mensen weerbaarder maken in een gesimuleerde omgeving die lijkt op de sociale-mediaplatformen waar ze dagelijks gebruiker van zijn.’

Weerbaarheid meten

Het onderzoek zelf verloopt als volgt. Mensen worden getest zowel voor als na ze het spel Slecht Nieuws spelen. ‘Iedere keer geven we ze een reeks Twitterberichten met echt nieuws en nepnieuws. Dan moeten ze beoordelen op een schaal van 1 tot 7 hoe betrouwbaar die zijn,’ zegt Van der Linden. Wat de onderzoekers hoopten te zien was dat mensen de betrouwbaarheid van echt nieuws niet zouden veranderen, maar dat ze het nepnieuws als minder betrouwbaar zouden inschatten.

Nadat meer dan 15.000 mensen het spel speelden, konden van der Linden en zijn collega’s concluderen dat het mensen weerbaarder maakt tegen nepnieuws. Zeker als ze worden gewezen op de misleidende technieken die in het spel worden gebruikt. Bovendien staat het effect dat het spel op je heeft los van wat je hebt gestudeerd, hoe oud je bent of welke politieke voorkeur je hebt. ‘We kijken ook hoe lang de mentale anti-stoffen blijven hangen,’ verklaart van der Linden. ‘Elke week komen we terug bij mensen met een reeks Twitterberichten met echt nieuws en nepnieuws. Tot dusver blijken de effecten tot vijf weken na het spel aanwezig.’

Spel krijgt uitbreidingen

Vorige week kreeg het spel de Brouwer Vertrouwensprijs 2020. Aan de prijs is een bedrag van 100.000 euro verbonden. Ruurd Oosterwoud, oprichter van het mediaplatform DROG, wil met het prijzengeld het spel nog verder uitbreiden. ‘Het spel in verschillende talen en zullen er ook uitbreidingen komen in de vorm van nieuwe scenario’s. Daarnaast zal  DROG zich blijvend richten op het ontwikkelen van lesprogramma’s om het spel ook binnen het reguliere onderwijs te kunnen inzetten,’ zo verklaart Oosterwoud aan de KHMW die de prijs uitreikt. ‘Door de game leren jongeren op een speelse manier om te gaan met desinformatie, waardoor ze bewuster worden in het gebruik en de beoordeling van verschillende media.’

Volgens van der Linden is het cruciaal om er voor te zorgen dat mensen gevaccineerd blijven. ‘Door de Britse overheid is het spel nu al beschikbaar in 15 talen waardoor er ook steeds meer mensen het kunnen uitproberen.’ Toch hamert hij erop dat het spel wetenschappelijk onderbouwd moet blijven zodat ze de effecten kunnen blijven onderzoeken. ‘Het einddoel voor ons is groepsimmuniteit. Als genoeg mensen gevaccineerd zijn, dan kan het nepnieuws virus zich niet meer verspreiden. Door het prijzengeld kunnen we Slecht Nieuws nog verder uitbreiden. Zo denken we aan interactieve ‘spel-films’, virtual reality. Of om het in de woorden van de band Bachman-Turner Overdrive te zeggen: ‘You ain’t seen nothing yet’!’