Drie adviezen om de moderne nieuwsconsument bij te benen

De Grote Expertisedag wordt jaarlijks georganiseerd door het Expertisecentrum Journalistiek. Journalistiek Nederland wordt in de collegebanken van de UvA door (internationale) experts bijgepraat over urgente ontwikkeligen in het nieuwsmedialandschap. Dit jaar waren die experts onder andere Arne van der Wal (Follow The Money), Jigar Mehta (Fusion) en Matthew Kaminski (Politico Europe). Toehoorders waren (hoofd)redacteuren van onder andere NU.nl, RTL Nieuws, de Volkskrant en docenten Journalistiek. Zij kregen tips en lessen voorgeschoteld, waarvan we er drie uitlichten.

1. Werk vanuit het platform waar je publiceert – Fusion en NOS

Omroepen of kranten hadden lang een vaste tone of voice waar niet van werd afgeweken. Tegenwoordig is dat geen wet van meden en perzen meer. Kijk naar de Instagram- en Snapchatkanalen van NOS Nieuws, waar Lara Ankersmit (hoofd Digitaal bij de omroep) op de Expertisedag over vertelt. Op het Instagram-account NOS Kort (bijna 85.000 volgers) worden korte nieuwsvideo’s voorzien van millennial-terminologie als #throwbackthursday. En op het Snapchat-kanaal van de NOS komen de normaal zo keurige weermannen Gerrit Hiemstra en Marco Verhoef grappend voorbij.

“Maar is het nog wel nieuws, als het zo oppervlakkig is?” vraagt iemand uit het publiek aan Ankersmit met betrekking tot het Snapchatkanaal van de NOS. Ankersmit erkent dat het doel vooral is om jongeren bekend te maken met het merk, in de hoop dat zij de NOS (later) ook op andere manieren zullen vinden.

Is het NOS-kanaal op Snapchat nog wel nieuws?

Waar millennials (een term die vandaag vaak valt) slechts een van de bevolkingsgroepen is die de NOS wil bedienen, is het platform Fusion puur en alleen op hen gericht. Jigar Mehta komt vertellen over wat dit jonge videoplatform doet. Te weten: een ‘ouderwetse’ televisiezender (want daar komen nu nog de meeste inkomsten vandaan) combineren met online video die wordt uitgezonden op Facebook en andere sociale platformen (want daar komt in de toekomst het geld vandaan, volgens Mehta).

Fusion is zeer gespitst op de individuele dynamieken van Instagram, Facebook, Vine, Snapchat, enzovoort. Volgens Mehta moet je content als redactie niet slechts geschikt maken voor verschillende platformen. Ga een stap verder, zegt hij: kijk eerst naar het platform en de mogelijkheden ervan – om er vervolgens vanuit die filosofie content voor te maken. Zo is Fusion met live video begonnen omdat Facebook hier een mogelijkheid voor heeft.

2. Weet wie je lezers zijn – Politico Europe

Jigar Mehta zei op de Expertisedag ook dat nichepublicaties in opkomst zijn. Een voorbeeld van zo’n nichepublicatie is Politico; een website plus papieren weekkrant en sinds de oprichting in 2007 een begrip in de Verenigde Staten. In december 2014 zag het Europese broertje Politico Europe het licht. Aan het roer staat de Poolse Amerikaan Matthew Kaminski, die de Expertisedag afsluit.

Kaminski maakt zich geen illusies: Politico Europe is er niet voor de massa. De redactie richt zich puur op de volgers van pan-Europese politiek. (Met die term bedoelt Kaminski de EU, maar net zo goed de verhoudingen tussen Duitsland en Frankrijk.) “Het maakt ons niet zo veel uit hoe veel lezers we hebben. We houden ons meer bezig met de vraag wie het zijn”, aldus Kaminski, die desalniettemin even laat vallen dat de site anderhalf miljoen unieke bezoekers per maand trekt.
Het gros van de Politico.eu-lezers zijn insiders in Brussel en andere Europese machtscentra; een specifiek maar niettemin groot publiek. En waar houden insiders van? Roddelen. Maar dan wel op hoog niveau. “Mensen praten nu eenmaal graag over mensen”, aldus Kaminski. Op die behoefte speelde Politico in met de nieuwsbrief Brussels Playbook, geschreven door Ryan Heath (voorheen persvoorlichter van Neelie Kroes).

De nieuwsbrief van Politico levert geld op uit sponsoring

Brussels Playbook is een soort thermometer van politiek Brussel: wat speelt er, wie maken de dienst uit? De nieuwsbrief heeft een ‘onder ons’-toon die getuige de ruim 50.000 inschrijvingen uitstekend aanslaat bij de doelgroep. Er wordt ook sterk gefocust op het vertellen van het verhaal achter de politiek – aansprekender dan de droge feiten. “Gevestigde media vergeten wel eens hoe belangrijk vertelkracht is. We kunnen wat dat betreft iets leren van de tabloids”, aldus Kaminski. Brussels Playbook brengt trouwens ook geld in het laatje: bedrijven kunnen de nieuwsbrief sponsoren.

3. Publieksparticipatie is meer dan een tiplijn – Follow The Money

Voordat Arne van der Wal in 2010 samen met Eric Smit het onderzoeksjournalistieke platform Follow The Money (FTM) oprichtte, was hij als redacteur van Quote betroken bij de Quote 500 Kliklijn. De naam zegt het al: mensen konden het blad via de Kliklijn tippen over de bezittingen van de rijken. Volgens Van der Wal moeten journalisten tegenwoordig een stapje verder gaan. “Participatie wordt een fundamenteel onderdeel van onze journalistiek”, vertelt Van der Wal op de Expertisedag.

Want het publiek heeft echt iets toe te voegen, zegt hij. “We zagen al gauw dat bij complexe verhalen over bijvoorbeeld derivaten in het MKB de reacties onder het artikel een grote verrijking vormden.” Vaak mengden zich in zulke discussies invloedrijke personen uit de financiële wereld. “Het debat behaalde een hoog niveau, waardoor de waarde van onze artikelen voor lezers weer toenam.”

Om dit verder aan te jaren, ontwikkelde FTM een 2.0-reactiesysteem met onder meer de mogelijkheid om niet alleen onderaan, maar ook in de kantlijn te reageren. Van der Wal: “Maar het gaat nog verder. We vragen lezers om mee te helpen met lopend onderzoek. Bij het derivatenonderwerp werden we bedolven onder mails; waaronder pareltjes die ons echt verder hielpen.”

De volgende stap naar meer participatie bij FTM is ‘gamification’: spelelementen inbrengen. Doel is niet om journalistiek leuker te maken voor lezers, maar om een nauwe band met ze te scheppen, zegt Van der Wal. “We gaan mensen belonen voor hun participatie bij onze onderzoeken met beloningselementen. Ze kunnen bijvoorbeeld rechten verwerven om onderwerpen voor te stellen.” Dit wordt momenteel ontwikkeld met steun van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.

Op de Grote Expertisedag Nieuwe Media 2016 sprak ook Fergus Bell van Dig Deeper. Bell is expert op het gebied van nieuws vinden en verifiëren op sociale media. Een verslag van zijn presentatie verschijnt donderdag op SvdJ.nl.