Media schrijven veel en eenzijdig over het coronavirus (en dat heeft gevolgen)

Berichtgeving van de media bepaalt het onderwerp van gesprek in een samenleving én de manier waarop dat gesprek gevoerd wordt. De media zijn daarmee van grote invloed op de emoties in een samenleving. Epidemieën als het coronavirus zijn onbekend en onvoorspelbaar en boezemen angst in bij een groot publiek. Die angst wordt versterkt door de berichtgeving over het virus, stelt Karin Wahl-Jorgensen, wetenschapper van de Universiteit van Cardiff. Zij onderzocht de toon en de hoeveelheid berichtgeving van honderden internationale kranten in de eerste maand na de uitbraak van het coronavirus. In vergelijking met de ebola-epidemie uit 2018 krijgt het coronavirus veel meer aandacht. De alarmerende toon van de berichtgeving bevat veel overeenkomsten met die van eerdere epidemieën.

Vaker over corona dan over ebola

Het dagelijkse nieuws bepaalt niet wat wij denken, maar wel waarover wij denken. Zo beïnvloedt de hoeveelheid berichtgeving over een onderwerp de verdeling van onze aandacht en wat wij belangrijk vinden. De hoeveelheid berichtgeving over het coronavirus is ongewoon groot, blijkt uit onderzoek van Time Magazine. Zelfs in vergelijking met eerdere grootschalige bedreigingen voor de volksgezondheid zoals de ebola-epidemie in 2018. Engelstalige media besteedden 23 keer meer aandacht aan het coronavirus dan aan de ebola-epidemie: 41.000 artikelen tegenover 1.800 in de eerste maand van ebola. 19.000 keer stond het coronavirus in de kop van een artikel. Ebola werd in de eerste maand 700 keer in een titel genoemd. 

Alarmerende toon

In lijn met eerder wetenschappelijk onderzoek – bijvoorbeeld over de Mexicaanse griep – speelt angst een belangrijke rol in de berichtgeving. Sinds het eerste bericht op 12 januari analyseerde Wahl-Jorgensen 9.387 artikelen van honderden kranten over de hele wereld. In 1066 artikelen werden woorden als ‘fear’, ‘afraid’ of varianten daarop gevonden. Met name tabloids kiezen vaak voor deze invalshoek en benadrukken de onzekerheid over de aard en duur van het virus. Regionale media beschrijven aan de hand van lokale invalshoeken de angst in de regio voor het virus. Een klein aantal artikelen richt zich op het wegnemen van angst bij de lezer. De minister-president van Singapore werd in dit kader het vaakst geciteerd. In een speech sprak hij zijn volk toe over de gevaren van online geruchten, het hamsteren van mondkapjes en voedsel en het beschuldigen van bepaalde groepen in de samenleving voor de uitbraak.

Ook angst is besmettelijk

De grote hoeveelheid nieuwberichten en de alarmerende toon van de berichtgeving voeden de angst in de samenleving. Maar de media-aandacht en de angst die daaruit voortkomt, staan niet altijd in verhouding met de ernst van de situatie. Over de jaarlijkse griepepidemie die gemiddeld zo’n 300.000 à 650.000 levens kost werd in de maand sinds 12 januari slechts 488 keer geschreven zonder dat het coronavirus werd genoemd. Slechts 37 artikelen bevatten een alarmerende toon. De berichtgeving over het coronavirus is niet gericht op het informeren van het publiek over de gevaren en de verspreiding van het virus, maar lijkt vooral de publieke angst te reflecteren, stelt Wahl-Jorgensen. Juist in een tijd waarin nepnieuws en complottheorieën zich makkelijk verspreiden is het aan de media om de verspreiding van angst te voorkomen.

Foto: Dimitri Kastelev

Lees ook:

Hoe een kader over de totstandkoming van je artikel leidt tot meer vertrouwen in media
Waarom factchecken nog belangrijker is dan je al dacht