StellingChecker controleert uitspraken van politici met hulp van publiek

“Dit kabinet heeft eenderde bezuinigd op de veiligheidsdiensten, de politie en het leger”, “Nederland loopt vreselijk achterop in de overgang naar duurzaam”, “De onveiligheid in Nederland is de afgelopen jaren toegenomen”. Politici doen graag ferme uitspraken, vooral in verkiezingstijd. Maar kloppen die uitspraken ook?

Waar of onzin

Om dat te controleren hebben de weblogs Sargasso en Republiek Allochtonië de factchecksite StellingChecker in het leven geroepen. Websitebouwer en medebedenker Joost Berculo: ‘’In Amerika heeft factchecken al een grote vlucht genomen, kijk bijvoorbeeld naar politifact.com, maar in Nederland bestond nog geen vergelijkbare site. Wij willen in Nederland dé verzamelplaats worden waar je uitspraken van politici kunt controleren.’’
De StellingChecker werkt met een kleine rompredactie en een groep vrijwilligers die niet alleen factchecks van anderen verzamelen maar ze ook zelf uitvoeren. Dat gaat volgens een vast principe. Berculo: ”Een goede factcheck zet de uitspraak duidelijk in de context, controleert de feiten op basis van relevante bronnen en trekt vervolgens een conclusie: is de uitspraak waar, grotendeels waar, halfwaar, grotendeels onwaar of onwaar.”

Een goede factcheck zet de uitspraak duidelijk in de context

Elke gecontroleerde uitspraak kan bestaan uit meerdere checks. Berculo: ,,Neem de stelling van Wilders dat er elk jaar honderdduizend mensen uit Moslimlanden bijkomen. Eén van onze checkers controleerde de cijfers: die gaven Wilders gelijk. Uitspraak: waar. Maar een andere checker nam ook mee hoeveel mensen er jaarlijks naar deze landen terugkeren: tachtigduizend. Die vond de uitspraak onzin. Op de site vind je dan het gemiddelde oordeel.’’

236 gecontroleerde uitspraken

De StellingChecker ging in januari online en draaide rond de verkiezingen op volle toeren, mede dankzij subsidie van het Stimuleringsfonds en de Stichting Democratie en Media. Via sociale media werden tienduizenden mensen bereikt. Op dit moment zijn er 236 gecontroleerde uitspraken op de site te vinden. Tachtig daarvan werden uitgevoerd door de redactie en vrijwilligers, de overige komen van bijvoorbeeld de Volkskrant, NRC en Nieuwscheckers, het factcheck-platform van Leidse studenten Journalistiek en Wetenschapscommunicatie. Berculo: ”Dat aantal moet nu steeds verder gaan groeien.”

We hebben nauwelijks media-aandacht voor ons initiatief gehad

Dat geldt niet alleen voor het aantal gecontroleerde uitspraken, maar ook voor het aantal vrijwilligers. ”We hebben nu 95 accounts met 33 actieve unieke gebruikers. Dat zijn nog geen enorm grote aantallen, maar we hebben nauwelijks media-aandacht voor ons initiatief gehad. Daarom zijn we toch heel tevreden met dit resultaat. Maar om ervoor te zorgen dat we uitgroeien tot een platform waar alle uitspraken van politici gecontroleerd worden, hebben we een steviger basis nodig.”
Ook de site kan nog beter. Berculo: ”Bijvoorbeeld met een systeem waarbij er automatisch bij een nieuwe stelling een mailtje gaat naar de factcheckers die dat onderwerp als specialisme hebben. De gebruikersinteractie willen we ook flink uitbreiden, zodat factcheckers elkaar kunnen helpen om hun checks te verbeteren. We vragen daarvoor een subsidie aan bij Google, die hebben vier ton voor dit soort projecten beschikbaar. Dat geld is ook nodig om de site goed te kunnen  laten draaien, we hebben nu maar een beperkt budget over.”