Van correspondent tot AI-expert: hoe Tom van de Weghe in de deepfakes dook
Nieuws | InnovatieVan de Weghe heeft een indrukwekkend journalistiek cv opgebouwd. Hij was van 2007 tot 2012 correspondent in China. Daarna verhuisde hij naar de VS, waar hij onder meer verslag deed van twee presidentsverkiezingen: Obama in 2012 en Trump in 2016. Onderzoek doen naar kunstmatige intelligentie klinkt als een vreemde move voor een doorgewinterde buitenlandjournalist, maar voor Van de Weghe was het een logische stap.
‘Ik was in mijn werk al in aanraking gekomen met nepnieuws,’ vertelt hij. ‘In China werd ik slachtoffer van overheidspropaganda, toen ik op pad was in de armste provincie van China. Ik maakte een verhaal over zogeheten hiv-dorpen, dorpen die in de jaren ’90 volledig zijn uitgeroeid door aids. Dat was blijkbaar niet naar de zin van de lokale overheid. Onze ploeg werd aangevallen, in elkaar geslagen, een heel traumatisch verhaal. Daarna werd in de Chinese pers een verhaal verspreid dat boze boeren hier verantwoordelijk voor waren, terwijl dat niet het geval is.’
In de VS zag hij, zeker bij de presidentsverkiezingen in 2016, de opkomst van desinformatie. Toen hij vervolgens terugkwam in België verschenen de eerste deepfake-video’s online. ‘Ik was heel gealarmeerd door die filmpjes waarin je politici alles kunt laten zeggen. Het voelde als een soort roeping om hier iets tegen te gaan doen. Ik wilde een tool ontwikkelen waarmee je deepfakes zou kunnen herkennen.’
Fellowship aan Stanford
Van de Weghe had wel eens gehoord over een fellowship voor journalisten aan Stanford, de toonaangevende universiteit in Californië. Ondanks dat hij wist dat de kans dat hij werd toegelaten minder dan een procent was, werkte hij twee maanden aan een voorstel over deepfakes. En hij had geluk: mede omdat zijn onderwerp zo nieuw was, werd hij toegelaten en begon hij in de zomer van 2018 aan Stanford.
Daar ging hij meteen vakken volgen over kunstmatige intelligentie, gewoon om zijn kennis over het vakgebied te verbreden. Na een paar maanden begon hij met een groep anderen een deepfakes-onderzoeksteam. ‘We kwamen wekelijks samen, wisselden ideeën uit en gingen op zoek naar detectietools. We onderzochten bijvoorbeeld hoe je door digitale watermerken toe te voegen, de authenticiteit van video’s kunt vaststellen, en hoe kunstmatige intelligentie kan worden gebruikt voor de automatische detectie van deepfakes.’
Als journalist tussen de wetenschappers zag Van de Weghe het ook als zijn rol om onderzoekers te wijzen op de gevaren van deepfake-technologie. ‘Als je kijkt naar de ontwikkeling van de auto, dan duurde het lang totdat er veiligheidsgordels in auto’s kwamen. Bij deepfake-technologie, die misbruikt kan worden voor desinformatie, zie je hetzelfde gebeuren, daar is ook een soort gordel nodig.’
Het meest concrete waar hij aan Stanford mee bezig is geweest? ‘Samen met de Design School van Stanford onderzocht ik hoe je de betrouwbaarheid van video kunt vergroten met behulp van blockchain-technologie. We hebben een techniek ontwikkeld om de herkomst van delen van video’s op bijvoorbeeld YouTube te kunnen achterhalen. Idealiter was ik langer gebleven en was ik op zoek gegaan naar geld om dit verder te ontwikkelen.’
Terug bij de VRT
Na een jaar liep het fellowship echter af en keerde hij terug naar België. Bij de nieuwsredactie van de VRT trekt hij nu de kar bij het ontwikkelen van een AI-strategie: hoe kun je kunstmatige intelligentie inzetten in het proces van het eerste idee tot het uiteindelijk publiceren van een verhaal? Daarnaast deed de VRT, dankzij de contacten van Van de Weghe, mee aan een proefproject van Stanford om automatisch de zogeheten bias in uitzendingen te kunnen ontdekken.
Vaak worden alleen de negatieve kanten van kunstmatige intelligentie belicht. Ik wil laten zien dat de technologie helpt
‘Een tool brengt automatisch zaken als de man-vrouw-verhouding en de aandacht voor specifieke onderwerpen in kaart, door middel van tekstanalyse en gezichtsherkenning. We kunnen daardoor met een druk op de knop onze nieuwsuitzendingen ontleden en bijvoorbeeld zeggen hoeveel procent van de experts in de uitzendingen vrouw was. Die informatie kunnen we gebruiken om als openbare omroep onze doelstellingen te behalen.’
De helft van zijn tijd besteedt Van de Weghe aan journalistiek handwerk: hij bericht over de gevolgen van kunstmatige intelligentie. In zijn ogen is daar nog veel verwarring over, zelfs onder journalisten. ‘Alleen de negatieve kanten worden belicht. Ik wil laten zien dat de technologie helpt en mogelijkheden biedt, dat hij mensen kan verrijken en robots ons werk niet komen overnemen.’ VRT Nieuws heeft een speciaal team opgericht binnen de redactie, waar hij onderdeel van is: data, desinformatie en technologie.
Geopolitiek en AI
Hoe hij zichzelf ziet na een jaar aan Stanford? Nog steeds als journalist. ‘In wat ik nu doe, komt alles samen wat ik de afgelopen jaren heb geleerd. Wie AI beheerst als wereldmacht, beheerst de rest van de wereld. Ik beschouw mezelf als een soort geopolitiek expert en AI speelt daarin een heel belangrijke rol. Dat cyberlaagje dat eroverheen komt, dat vind ik heel boeiend.’
Meer weten over waar Tom van de Weghe mee bezig is? Hij schreef aan Stanford drie zeer toegankelijke artikelen over wat hij leerde:
- 10 things about AI every newsroom should know
- How to make your newsroom AI-ready
- Six lessons from my deepfakes research at Stanford
Lees ook:
Adobe wil standaard ontwikkelen voor de herkomst van beeld in de strijd tegen deepfakes