Zo zouden Vlaanderen en Nederland samen hun journalistiek moeten versterken

Nieuws | Journalistiek onderzoek

Vlaanderen en Nederland zijn niet alleen verbonden door de taal, maar maken ook steeds meer deel uit van hetzelfde ‘media-ecosysteem’. Meer dan tachtig procent van de Nederlandse kranten is in handen van Vlaamse uitgevers, regionale journalistiek heeft het in Nederland en België moeilijk.

Daarom ligt het eigenlijk voor de hand dat beide landen meer gaan samenwerken, concludeert de commissie die onder leiding van Jo Bardoel onderzoek deed naar journalistiek en innovatie in Nederland en Vlaanderen. De commissie, die behalve Bardoel ook bestond uit Leen d’Haenens, Andra Leurdijk en Dirk Vanhegen, sprak daarvoor met media-experts uit beide landen.
Dit zijn de zes aanbevelingen die de onderzoekers voor media en overheid.

Permanente mediamonitoring in beide landen is onmisbaar

Om goed mediabeleid te kunnen maken moet de overheid een goed beeld hebben van welke media er zijn, hoeveel kijkers of lezers er zijn en wie de eigenaren van die media zijn. De Vlaamse en Nederlandse overheden moet dit zelf monitoren, en de resultaten met elkaar delen. Een kanttekening van Tanja van Bergen van de VVOJ, tijdens de presentatie van het onderzoek in Brussel: ‘Waak ervoor dat het niet te institutioneel wordt. Dan zijn we zo druk met alles bekijken dat we verder niets meer doen.’

De overheid moet journalistieke infrastructuur en innovatie ondersteunen

De overheid zou niet langer media of bedrijven in het algemeen moeten steunen, maar zich moeten richten op een gezonde, gevarieerde journalistieke infrastructuur. Daarbij moet er veel aandacht zijn voor journalistieke disciplines die minder geld in het laatje brengen, maar wel veel maatschappelijke impact hebben, zoals onderzoeksjournalistiek en regionale journalistiek. De commissie raadt ook aan dat er een Vlaams Stimuleringsfonds voor de Journalistiek komt.

‘Lokale journalistiek is niet een kneusje dat we moeten redden’ zegt Freek Evers, journalist bij De Morgen. ‘Het staat onder druk, maar er liggen heel veel kansen.’ Tanja van Bergen vindt dat innovatie in het rapport wel erg vaak slaat op technologie of verdienmodellen. ‘De redding van de journalistiek, voor zover we in die termen moeten denken, ligt in de inhoud. Ik zou graag zien dat er een grote pot komt voor innovatie van het journalistieke dénken.’ Steven Samyn van de VRT hoopt dat er meer aandacht komt voor jongeren. ‘De klassieke media hebben steeds meer moeite om jongeren te bereiken op andere platformen. De overheid kan er een rol in hebben om daarin te investeren en kennis op te bouwen.’

Minister Sven Gatz vindt samenwerking ‘geen doel op zich’, maar ziet heil in samenwerking vanwege de gezamenlijke doelstellingen van beide landen op mediagebied. De komende maanden worden in Vlaanderen het Fonds Pascal Decroos en de overheidssubsidie voor innovatieve journalistieke projecten samengebracht. Daarna is het gemakkelijker om met het Stimuleringsfonds te bespreken hoe er samengewerkt kan worden, zegt hij.

Journalistieke organisaties moeten samen publieke algoritmen ontwikkelen

Facebook, Google en andere grote internetbedrijven sturen met hun algoritmen wat het publiek te zien krijgt. Als journalistieke organisaties samen ook zulke algoritmen ontwikkelen, kunnen ze daar een tegenwicht aan bieden – bijvoorbeeld door geautomatiseerde aanbevelingen aan lezers te combineren met redactionele keuzes. Transparantie is daarbij belangrijk.

Evers van De Morgen is enthousiast over publieke algoritmen. ‘Je moet gebruik maken van sociale netwerken, slimme start-ups, data-analisten… Het ecosysteem gaat veel verder dan journalisten alleen.’ Ook zegt hij: ‘Er zijn heel veel starters bezig met artificial intelligence en andere hoogtechnologische toepassingen, die eigenlijk allemaal gesplitst van elkaar zijn. Het zou interessant zijn als de overheid kon faciliteren dat die elkaar ontmoeten en er zo fantastische dingen uit kunnen ontstaan.’

Overheid, sector en onderwijs & onderzoek moeten samenwerken

Dit kan de journalistieke infrastructuur versterken. Journalistieke bedrijven zouden meer kennis willen delen in zo’n samenwerkingsverband dan ze onderling zouden doen. In Vlaanderen wordt er al veel op deze manier samengewerkt, in Nederland nog niet zo. Volgens minister Gatz zijn bedrijven meer geneigd om kennis te delen wanneer ze om de tafel zitten met overheid en universiteit. ‘Dan creëer je een andere sfeer.’

Het mediabeleid van beide landen moet op elkaar afgestemd worden

Beleidsmedewerkers zouden meer contact moeten hebben. In beleidsbrieven over journalistiek en media moet aandacht besteed worden aan de samenwerking en kennisdeling binnen de taalgemeenschap. Zulke uitwisseling en kennisdeling is er weinig, ontdekten de onderzoekers. Dat heeft ermee te maken dat Vlaanderen wel geneigd is naar Nederland te kijken, maar Nederland eerder naar Amerika of Scandinavië.

Evers herinnert zich hoe hij het vak vooral leerde via workshops en in de praktijk, dan in de journalistieke opleiding. ‘Overheid, mediabedrijven en onderwijs moeten goed nadenken over hoe ze talent beter kunnen laten bovendrijven en groeien in onze sector.’

Er moeten meer beurzen komen voor journalisten

Kennisdeling, uitwisseling en stages voor journalisten zijn belangrijk. Nederlandse en Vlaamse journalisten zouden veel meer van elkaar kunnen leren. Om dat te faciliteren moeten er meer beurzen voor komen, die op elkaar moeten worden afgestemd.
Bardoel merkt hoe moeizaam kennisdeling, bijvoorbeeld in de vorm van uitwisselingen en stages, gaat. ‘Wij hoorden telkens: bedrijven willen hooguit successen delen, nooit het falen.’

Minister Gatz herkent dat: ‘Het is heel on-Vlaams om kennis te delen.’ Hij vindt het eigenaardig dat uitwisseling tussen media in beide landen nog niet aan de orde van de dag is. ‘Iemand komt dan terug met een hoop frisse ideeën. Dat is toch gewoon modern personeelsbeleid?’ Hij vindt niet dat de politiek bedrijven ertoe moet verplichten. ‘Dat zou het domste zijn dat we als politiek kunnen doen, het moet van bedrijven zelf komen.’

Video: door Sean van der Steen

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.