Wat als Boeddha een journalist was? 8 lessen voor een vreugdevolle journalistiek
Nieuws | OnderzoekJournalisten kunnen, nee, ze móeten leren van de levenswijze van Boeddha. Dat schrijft Perry Parks van de Michigan State University in een nieuw onderzoek. Als journalisten leren om gebeurtenissen in de wereld op een positievere manier te benaderen is dat niet alleen goed voor de gemoedstoestand van de lezer, meent de onderzoeker. Uiteindelijk profiteert iedereen ervan.
‘Datgene waar een persoon voornamelijk over nadenkt, bepaalt de stemming van zijn geest.’ – Boeddha
Met dit citaat in het achterhoofd startte Parks zijn onderzoek naar mogelijkheden om meer vreugde in de journalistiek te verwerken. Al decennialang blijkt uit onderzoeken dat het meeste nieuws slecht nieuws is. Gefocust op negatieve uitzonderingen en conflictsituaties.
Dat leidt tot angst, cynisme, polarisatie en zelfs tot het mijden van nieuws. Uit eerder Amerikaans onderzoek over nieuwsgebruik blijkt dat ‘vrees voor een slechte gemoedstoestand’ (57 procent) de belangrijkste reden is voor Amerikanen die nieuws omzeilen. Ruim boven mensen die mediaorganisaties niet vertrouwen (35 procent).
Maar hoe doorbreek je dit patroon? Door berichtgeving blijer te maken, volgens Parks, óók wanneer het negatieve gebeurtenissen betreft.
Focus op negatief nieuws
Daarvoor is het noodzakelijk dat journalisten herkennen welke nieuwswaardes keer op keer terugkomen in hun berichtgeving. Hoe meer nieuwswaardes een gebeurtenis bevat, hoe groter de kans wordt dit de gebeurtenis nieuws wordt. Voorbeelden zijn: ‘grote schaal’ (100 doden i.p.v. 1 dode), ‘onverwachtheid’ (iemand krijgt een zesling) en ‘nabijheid’ (iets gebeurt in Nederland in plaats van in Namibië). Uit onderzoek bleek dat in Westerse kranten één nieuwswaarde wel heel vaak naar voren komt: ‘iets negatiefs’.
Het is tijd dat daar een nieuwswaarde bijkomt: vreugde, stelt Parks. Dat is lastig, want zomaar een goednieuwsrubriek is niet de oplossing. Daarin staan vaak zulke clichématige of uitzonderlijke verhalen dat het gros van het nieuws onaangeroerd blijft. Journalisten moeten juist leren om naar alle gebeurtenissen met een vreugdevolle blik te kijken.
8 pijlers van vreugde
Om een handleiding op te stellen verzamelde Parks voorbeelden van ‘blij’ geschreven nieuws: artikelen, foto’s, socialmediaposts, nieuwsbrieven. Tijdens het categoriseren van al dat materiaal viel hem iets op. De categorieën kwamen wel heel erg overeen met de definitie van vreugde die Boeddha erop nahield.
Dus besloot hij aan de hand van ‘de 8 pijlers van vreugde’ – zoals de Dalai Lama ze beschrijft, geïnspireerd door het boeddhisme – journalisten een handvat te bieden om meer vreugde in hun berichtgeving te verwerken.
1. Perspectief
‘Door de manier waarop we de wereld zien te veranderen, veranderen we hoe we ons voelen en gedragen, wat weer de wereld zelf verandert,’ schrijft Parks. Dit gaat om het verbreden van je blik. Wanneer journalisten bijvoorbeeld vaker schrijven vanuit het perspectief van de vluchteling, in plaats van als getal of potentieel gevaar, zou er bij het publiek meer begrip voor de vluchteling ontstaan.
2. Nederigheid
‘Zolang dingen gesmeerd lopen denken we vaak dat we speciaal zijn. Maar als er iets onverwachts gebeurt worden we gedwongen ons te gedragen als normale mensen.’ Parks wijst op de berichtgeving over de klimaatcrisis: uiteindelijk blijft de natuur hoe dan ook langer bestaan dan de mensheid. Door vanuit die gedachte over de klimaatcrisis schrijven, ontwikkelen we misschien meer ontzag voor de natuur en zijn we eerder bereid onze levens aan de natuur aan te passen.
3. Humor
‘Zoek je naar de humor in het leven, dan zul je die vinden. Je vraagt je niet meer af: ‘why me?’ en leert dat het leven iedereen overkomt.’ Parks verwijst naar het Twitteraccount @Limericking, dat over iedere belangrijke nieuwsgebeurtenis een grappige limerick schrijft. Zo leer je toch te relativeren in tijden van slecht nieuws.
4. Acceptatie
‘Acceptatie leert ons de dingen te zien zoals het is, boven alle verwachtingen, projecties en vervormingen die we zelf aanbrengen uit.’ Door gebeurtenissen te accepteren, in plaats van te zien als een nederlaag, kan de journalistiek ontsnappen uit het frame van schuld: er hoeft niet altijd een zondebok te zijn.
5. Vergeving
‘Vergeving betekent niet dat je vergeet wat diegene heeft gedaan. Je kiest er alleen voor om geen woede en haat te ontwikkelen.’ Het is geen probleem om stevig duidelijk te maken dat een bepaalde actie verkeerd was, maar vergeet niet dat je ook over een persoon schrijft. Die balans lijkt soms zoek, meent Parks.
6. Dankbaarheid
‘Het is niet geluk dat ons dankbaar maakt, het is dankbaarheid die ons gelukkig maakt’. Parks wijst op een journalist in de New York Times die in een reportage schreef hoe dankbaar ze was dat nu nog zoveel mooie dieren en natuur kan zien. Door te benadrukken wat de strijd tegen klimaatverandering oplevert, in plaats van alleen de kosten te benoemen, zet je waarschijnlijk veel meer mensen aan tot actie.
7. Compassie
‘Wanneer we nadenken over het lijden van anderen wordt ons eigen lijden gereduceerd’. Meer compassie in nieuwsverhalen zorgt voor een balans met de meest voorkomende nieuwswaarde: conflict. Daardoor wordt de toon van het publieke debat milder.
8. Generositeit
‘We zijn opgegroeid met het idee dat we de wetten van de jungle moeten gehoorzamen: eten of gegeten worden. Terwijl wij mensen elkaar juist aanvullen.’ Na een terroristische aanslag gaat het veel over de wandaden van de daders. Je hoort en leest veel minder over taxichauffeurs die gevluchte mensen een gratis rit aanboden, of over mensen die hun huis als schuilplek beschikbaar stelden.
Klaarstomen voor nieuwe uitdagingen
Als we de lessen van Boeddha implementeren in ons nieuwssysteem kan de journalistiek een andere rol vervullen, concludeert Parks. De dagelijkse stroom aan nieuws hoeft de lezer niet meer af te schrikken of moedeloos te maken. Een andere toon, gericht op menselijk potentieel en goede voorbeelden kan mensen juist maatschappelijk betrokken maken en aanzetten tot actie. Geen overbodige luxe met de sociale, politieke en klimatologische uitdagingen die ons de komende eeuw staan te wachten.
Foto: Shanthi Raja via Unsplash