Regeling
De subsidieregeling ‘Onderzoek naar de journalistieke praktijk: thematische oproep’ richt zich op onderzoeksinstellingen, die praktijkgericht (wetenschappelijk) onderzoek willen verrichten naar door SVDJ uitgekozen thema’s. Als eerste thema is de keuze gevallen op ‘AI en gebruikersbehoeften’.
Thematische oproep: AI en gebruikersbehoeften.
Het Stimuleringsfonds roept op tot het indienen van onderzoeksvoorstellen, gericht op het aanwenden van AI bij het verbeteren van de democratische informatiepositie en opinievorming van het publiek. Bij het formuleren van de hoofdvraag van het onderzoek vragen wij de behoeften van het publiek als uitgangspunt te nemen. Uit het onderzoeksvoorstel moet ook uitdrukkelijke aandacht voor en directe betrokkenheid van het publiek spreken.
Onderzoeksvoorstellen binnen deze thematische oproep kunnen ingediend worden tussen 21 oktober 2024 en 27 januari 2025. Er is ruimte voor het honoreren van één onderzoeksvoorstel binnen deze oproep.
Voor wie is deze regeling?
Deze regeling staat open voor aanvragen voor (wetenschappelijk) onderzoek dat wordt uitgevoerd door een onderzoeksinstelling. Onder de definitie van een onderzoeksinstelling vallen: onderwijsinstellingen (zowel publiek als privaat), (commerciële) onderzoeksbureaus, organisatieadviesbureaus, collectieven van zelfstandige onderzoekers en NGO’s met een ANBI-status.
De aanvragende onderzoeksinstelling moet aantoonbaar affiniteit hebben met het onderwerp van de oproep en/of over ervaring beschikken met het toepassen van onderzoeksmethoden die nodig zijn bij het adresseren van de door SVDJ gegeven probleemstelling.
Daarnaast moet de onderzoeksinstelling beschikken over contacten met journalistieke informatiebronnen op wie een beroep kan worden gedaan bij het reflecteren op tussentijdse resultaten.
Wat is het doel en context van de regeling?
Het Stimuleringsfonds zet zich in om de kwaliteit, diversiteit en onafhankelijkheid van de journalistiek in Nederland te versterken. Daarom willen we onderzoeksinstellingen de mogelijkheid bieden om op zoek te gaan naar oplossingen voor gedeelde vraagstukken waar journalistieke informatiebronnen in hun dagelijkse praktijk tegenaan lopen en die niet concurrentiegevoelig zijn.
Met de subsidieregeling ‘Onderzoek naar de journalistieke praktijk: thematische oproep’ maken we deze zoektocht mogelijk. We kiezen voor praktijkgericht onderzoek waarbij de wetenschap en de journalistiek met elkaar samenwerken, omdat we de meerwaarde inzien van het direct kunnen aanwenden van onderzoeksresultaten binnen de journalistieke praktijk. Het gezamenlijk reflecteren op de tussentijdse resultaten door onderzoekers en betrokkenen van journalistieke informatiebronnen maakt nadrukkelijk deel van uit van het onderzoek.
Thematische oproep: AI en gebruikersbehoeften
Dit jaar stelt SVDJ voor het eerst de subsidieregeling open voor thematisch onderzoek. Een regeling voor praktijkgericht onderzoek, naast de sinds april 2023 bestaande mogelijkheid van de open aanvraag. Bij de nieuwe thematische onderzoeksregeling richten we ons op gedeelde kennisbehoeften binnen de journalistieke sector. Als eerste thema is de keuze gevallen op ‘AI en gebruikersbehoeften’.
De bijbehorende probleemstelling is gericht op gebruikersbehoeften en laat zich als volgt uiteenzetten: voor zover nieuwsmedia op dit moment AI inzetten, is dit vooral gericht op een efficiëntere nieuwsproductie en ethische afspraken op redacties. Om relevant te blijven voor hun publiek zonder nog afhankelijker te worden van zoekmachines en sociale media, moet de aandacht verschuiven naar de manieren waarop nieuws tot gebruikers komt. Intergenerationele verschillen in nieuwsgebruik, de opkomst van gepersonaliseerde nieuwsproducten en de afhankelijkheid van Big Tech voor het bereiken van (nieuwe) gebruikers gaan de komende jaren een nog grotere rol spelen. Er moet worden verkend of en zo ja welke rol AI kan spelen bij het beter vervullen van de gebruikersbehoeften van
Achtergrond en verkenning thema door SVDJ
Om tot dit thema te komen hebben we in 2023 enkele verkennende gesprekken gevoerd met partijen uit de journalistieke sector. Daaruit kwam één overkoepelende zorg naar voren: hoe blijven wij als nieuwsorganisaties relevant voor ons publiek en hoe moet de journalistiek zich verhouden tot de inzet van AI door zoekmachines en social media?
Web 2.0 heeft, met zoekmachines en sociale media, de relatie tussen publiek en journalistiek ingrijpend veranderd. Alle grote techbedrijven hopen met AI als eerste in Web 3.0 te belanden. We zien bijvoorbeeld nu al dat de hoeveelheid AI-gegenereerde content rap toeneemt; alleen al Google en Microsoft besteedden de afgelopen jaren tientallen miljarden aan AI. Daarbij zet Google sterk in op zero click-beleid en bieden sociale media nauwelijks nog ruimte aan nieuws in hun algoritme. De kans is aanzienlijk dat dit opnieuw leidt tot een omwenteling in de relatie tussen publiek en journalistiek.
Dit wordt onderschreven door meerdere experts op het gebied van AI, met wie we in 2024 aanvullend hebben gesproken. Zij hielpen ons om de probleemstelling en het onderzoeksthema verder te onderbouwen. Samen met hen kwamen we tot de volgende motieven voor een publieksgeoriënteerde invalshoek van AI:
- Interfaces van zoekmachines en social media worden door velen gebruikt bij het zoeken naar nieuws, maar leiden niet langer automatisch naar de platformen van reguliere nieuwsmerken. Daarmee beperkt Big Tech voor een deel van het publiek de toegang tot journalistiek.
- Een tweede argument ligt besloten in de inzet van generatieve AI bij het beantwoorden van zoekopdrachten van bezoekers van hun platformen. Zero click content zal het lastiger maken voor professionele nieuwsmerken om zich met journalistieke content te onderscheiden van op basis van AI gegenereerde antwoorden op zoekopdrachten.
- Een derde argument vloeit voort uit het gegeven dat een deel van de samenleving niet langer bereikt wordt door de journalistiek. Het gaat om nieuwsmijders met uiteenlopende motieven en achtergronden. Producten sluiten niet meer goed aan bij de gebruikersbehoeften van een deel van de samenleving, dat hierdoor verstoken blijft van professioneel gegaard nieuws. Dit gaat ten koste van de democratische informatiepositie en opinievorming van deze groep Nederlanders.
- Een vierde argument ontlenen we aan voormalig Knight Fellow Mattia Peretti: het al of niet aanwenden van AI om het publiek in de toekomst beter te bedienen, moet gebeuren op basis van gedachtenvorming vooraf over wat de journalistiek in de toekomst bijdraagt aan hun dagelijks nieuwsbehoeften. Behalve oprechte aandacht voor hun nieuwsbehoeften gaat het daarbij ook om directe betrokkenheid van het publiek bij de totstandkoming van het journalistieke aanbod. Journalistieke businessmodellen vertrekken onverminderd vanuit een product, zonder daarbij echt te luisteren naar de vraag: waar zit het publiek op te wachten?
A coherent strategy for how we want AI’s potential to be used in service of our vision for a sustainable journalism that adds value to people’s lives. – Mattia Peretti
De hype van AI kan helpen om juist die bittere noodzaak van publieksgericht werken nadrukkelijker onder de aandacht te brengen. Door met deze subsidieregeling voor het uitvoeren van onderzoeken expliciet te kiezen voor de publiekskant, mikken we op creatieve onderzoeksvoorstellen die deze onderbelichte invalshoek adresseren.
Waarvoor is deze subsidie?
De subsidie kan worden verstrekt voor de uitvoering van een journalistiek onderzoek dat wordt uitgevoerd door een onderzoeksteam, bestaande uit tenminste twee personen met een aantoonbare onderzoeksachtergrond. Daarnaast mag de uitvoering van het onderzoek niet korter dan 6 maanden en niet langer dan 12 maanden duren.
De subsidie kan alleen gebruikt worden voor vergoeding van:
- Gewerkte uren van het onderzoeksteam voor: het verrichten van activiteiten ten behoeve van de uitvoering van het onderzoek, projectcoördinatie en -administratie van het onderzoek.
- Overige onderzoekskosten, voor zover noodzakelijk voor het onderzoek: reiskosten, inhuur- of inkoopkosten voor hulpmiddelen, voor zover noodzakelijk voor het verrichten van kwantitatief of kwalitatief onderzoek.
Let op: In de regeling en oproep lees je een volledige en uitgebreide beschrijving van welke kosten in aanmerking komen voor subsidie en welke voorwaarden daaraan zijn verbonden.
Per project kan er minimaal 25.000 tot maximaal 75.000 worden aangevraagd.
Aanvraagprocedure
De ervaring leert dat een subsidieaanvraag voorbereiden met betrekking tot een onderzoek veel tijd in beslag kan nemen. Om dit proces soepel te laten verlopen adviseren we je, voordat je een aanvraag indient, eerst contact met ons op te nemen.
We leggen je graag uit hoe je gebruik kunt maken van de subsidie en wijzen je op de belangrijkste aandachtspunten bij het indienen van je voorstel. Quint Kik, onderzoekscoördinator bij SVDJ staat voor je klaar. Je kunt hem bereiken via 070 3617111 of quint@svdj.nl.
Subsidie aanvragen doe je via onze portal MijnSVDJ. Maak eerst een account aan of log direct in via de portal, kies daarna linksboven in het scherm via de knop ‘aanvraag indienen’ het juiste aanvraagformulier.
Je kunt tot en met 27 januari 2025 aanvragen indienen voor de thematische oproep ‘AI en gebruikersbehoeften’
Bij het indienen van je aanvraag vul je een door ons opgesteld aanvraagformulier in waarin je je onderzoeksteam, plan van aanpak en onderzoeksopzet uiteenzet. Daarnaast heb je een aantal documenten en gegevens nodig:
- Cv’s van alle teamleden
- KVK-nummer van de aanvrager
- Eerder uitgevoerd onderzoek van de aanvrager (niet ouder dan 3 jaar).
- Ingevuld begrotingsformat (download template)
Lees de bijbehorende regelingen goed door om te kijken aan welke voorwaarden deze documenten en je aanvraag moeten voldoen.
Om je aanvraag goed voor te bereiden kun je verderop op deze pagina belangrijke documenten downloaden die je nodig hebt bij het indienen van je aanvraag.
Als je je aanvraag hebt ingediend, controleert het Stimuleringsfonds de aanvraag eerst op volledigheid. Pas als je aanvraag volledig is wordt deze in behandeling genomen.
Om in aanmerking te komen voor subsidie moet je aanvraag eerst voldoen aan drempelcriteria. Voldoet je aanvraag niet aan de drempelcriteria, dan wijst het Stimuleringsfonds deze op formele gronden af. Je leest alle voorwaarden en verplichtingen die bij de subsidie horen terug in de regeling en de oproep.
Voldoet je aanvraag aan de drempelcriteria, dan wordt deze door het bureau van SVDJ beoordeeld. Zij beoordelen je aanvraag aan de hand van de inhoudelijke criteria en brengen daarna het advies uit aan het bestuur van het Stimuleringsfonds.
Het bestuur betrekt het advies van het bureau in het besluit tot het al dan niet verlenen van de subsidie.
Let op: Binnen deze regeling is er ruimte voor het honoreren van één aanvraag tot een bedrag van €75.000. De aanvraag met de hoogste score na beoordeling komt als enige in aanmerking voor subsidie.
Binnen 12 weken na het indienen van je aanvraag ontvang je het besluit. Via de aanvraagomgeving MijnSVDJ word je op de hoogte gebracht van dit besluit. Je ontvangt een mail zodra er een nieuw bericht voor je klaar staat.
Bekijk de regeling en oproep hier om alle inhoudelijke criteria te lezen waarop je aanvraag wordt beoordeeld.
Als je subsidie ontvangt van het Stimuleringsfonds ga je ook verplichtingen aan met betrekking tot verantwoording en vastlegging van je activiteiten. Lees daarom de regeling aandachtig door voordat je een aanvraag indient.
Om de subsidie vast te stellen dien je uiterlijk twee maanden na afloop van het project een aanvraag tot vaststelling in. Dit is verplicht. Een aanvraag tot subsidievaststelling gaat vergezeld van het onderzoeksrapport, een activiteitenverslag en een financieel verslag.
Meer informatie hierover lees je in de regeling en oproep en ontvang je zodra de subsidie wordt toegekend.
Belangrijke documenten
Om je aanvraag goed voor te bereiden kun je hier een aantal belangrijke documenten downloaden.
Lees de regeling en oproep eerst aandachtig door voordat je start met je aanvraag.
Bij het indienen van je aanvraag vul je een door ons opgesteld aanvraagformulier in via onze online portal MijnSVDJ waarin je meer toelicht over je onderzoeksteam, plan van aanpak en onderzoeksopzet. Daarnaast heb je een aantal documenten nodig:
- Cv’s van alle teamleden
- Eerder uitgevoerd onderzoek van de onderzoeksinstelling (niet ouder dan 3 jaar).
- Ingevuld begrotingsformat (zie template)
Bespreek je plan
De ervaring leert dat een subsidieaanvraag voorbereiden voor onderzoek veel tijd in beslag kan nemen. Om dit proces soepel te laten verlopen adviseren we je voordat je een aanvraag indient eerst contact met ons op te nemen.
We leggen je graag uit hoe je gebruik kunt maken van de subsidie en geven je meer info over de regeling en oproep. Quint Kik, onderzoekscoördinator bij SVDJ staat voor je klaar. Je kunt hem bereiken via 070 3617111 of quint@svdj.nl.
FAQ
Wij vinden het belangrijk dat op basis van het door SVDJ gesubsidieerde onderzoek verworven inzichten een kans krijgen te landen in journalistieke organisaties, op de werkvloer. Daarbij realiseren we ons dat lang niet alle inzichten direct inzetbaar zijn, maar wij hechten eraan dat in elk geval optimaal de ruimte voor wordt gecreëerd voor tussentijdse reflectie op onderzoeksresultaten door journalistieke organisaties. We vragen onderzoeksinstellingen om contact te leggen met één of enkele nieuwsorganisaties en de mogelijkheid te bieden om tussentijds (= gedurende het onderzoeksproces) inzichten/ suggesties te toetsen aan de praktijk.
Journalistieke informatiebronnen zijn onafhankelijke mediaorganisaties, gericht op het vergaren, verwerken en verspreiden van nieuws op basis van journalistiek handelen. Informatiebronnen zijn bijvoorbeeld huis-aan-huisbladen, lokale omroepen of nieuwswebsites (voor een volledig overzicht verwijzen we je naar de toelichting op de regeling).
Al de hier genoemde journalistieke informatiebronnen tezamen vormen de journalistieke bedrijfstak.
Je moet het Stimuleringsfonds zo snel mogelijk schriftelijk op de hoogte stellen van belangrijke veranderingen in je project. Dit kunnen grote aanpassingen zijn in de opzet, uitvoering of deelnemers. Je moet hierbij ook de relevante documenten meesturen. Neem contact met ons op via MijnSVDJ.
Ja, in al je aankondigingen en publicaties over het gesubsidieerde project moet je het Stimuleringsfonds vermelden als de partij die de subsidie heeft verstrekt.
