Studeren aan de universiteit, werkervaring opdoen bij de lokale omroep: ‘Praktijkervaring is van levensbelang’

Nieuws | Onderwijs

Studenten journalistiek maken aan de lopende band producties die alleen door hun docenten gezien worden, terwijl lokale media staan te springen om extra handen. Hebben opleidingen niet een groot potentieel voor lokale media, en andersom? ‘Er moet vanuit beide partijen een beetje frustratietolerantie zijn.’

Hoogleraar Jaap de Jong ziet het als zijn missie om iedere student te laten zien hoe groot de waarde van lokale journalistiek voor de democratie is. Veel van zijn studenten bij de master Journalistiek en Nieuwe Media aan de Universiteit Leiden hebben grote landelijke en internationale ambities en denken niet meteen aan een baan bij lokale media. ‘Maar als je daar geen goede nieuwsvoorziening hebt, dan kom je ook landelijk tekort.’

De lokale insteek van De Jong en zijn collega’s levert soms verhalen met impact op, zoals dit studiejaar met een project over ‘De Bult’. Het onderzoek van studenten naar de voormalige vuilnisbelt in Leiden, waar tot veertig jaar geleden onder meer chemicaliën en olieresten werden gedumpt, leidde tot vragen in de gemeenteraad. Het stadsbestuur beloofde daarop nog een laatste test uit te voeren.

Journalisten én docenten als chef

De Leidse studenten gaan in week 1 al aan de slag met crossmediale onderzoeksprojecten en maken zo direct kennis met de lokale journalistiek. Ze kiezen een onderwerp waarin ze zich de volgende maanden verdiepen, verkennen verschillende media en gieten hun uiteindelijke productie in de beste vormen. In een radio- en televisie-item bijvoorbeeld, of een geschreven verhaal en podcast.

Dit soort praktijkervaring is voor een academische master van levensbelang

Bij die projecten is van de pitch tot het eindresultaat een journalist van het Leidsch Dagblad of omroep Sleutelstad betrokken. ‘Daarbij vervullen de journalisten samen met onze docenten een soort chefs- en eindredacteurstaak’, legt De Jong uit. ‘Ze zijn tussentijds af en toe beschikbaar voor feedback, sturen onze studenten bij waar nodig en in de eindfase doen ze er nog van alles aan om tot de beste versie van de producties te komen.’

Zijn studenten doen door de begeleiding van de journalisten veel praktische wijsheid op. ‘Ze leren over de redeneerwijze van een eindredacteur, zijn of haar afwegingen, nieuwswaardecriteria. Zulke praktijkervaring is voor een academische master als deze van levensbelang. Anders wordt het een te theoretische exercitie.’

Harde werkelijkheid

Daar hoort ook bij dat verhalen soms niet worden gepubliceerd. Voor zijn studenten een noodzakelijke les in de harde werkelijkheid van het journalistieke vak, vindt De Jong. ‘Welkom in de echte wereld. Ook daar redt een verhaal het soms niet. Uiteindelijk moeten ze werken met de wijsheid van een eindredacteur en diens inzicht in wat voor zijn of haar medium het beste is, moeten ze uiteindelijk werken. Studenten moeten ook leren incasseren.’

De School voor Journalistiek in Utrecht hecht ook aan lokale journalistiek, maar werkt vanuit eigen lokale nieuwsplatforms die door eerstejaarsstudenten gerund worden. Onderverdeeld in redacties verzorgen de studenten nieuws op een tiental plaatsen, zoals Hilversum, Amersfoort, Gouda of Utrecht-Noord. ‘We zijn wel gevraagd door lokale en regionale omroepen om samen te werken’, zegt directeur Hans de Clercq. ‘Daarover zijn we in gesprek.’

Als school zijn we geen uitzendbureau voor gratis arbeidskrachten

Met hun producties zouden ze de lokale journalistiek een boost kunnen geven, denkt De Clercq. ‘Dat gaan we dus ook doen. Een jaar of vijf geleden hebben we het hele curriculum omgegooid. Nu dat staat en goed gaat, kunnen we naar samenwerkingen kijken.’ Hij plaatst daarbij wel verschillende kanttekeningen: ‘Zo’n samenwerking moet wel aansluiten op het onderwijsbelang. Inzet van studenten mag handig zijn voor een mediaorganisatie, maar misschien niet noodzakelijkerwijs voor de ontwikkeling van onze studenten. En we willen voorkomen dat we de markt verstoren. Als school zijn we geen uitzendbureau voor gratis arbeidskrachten. Veel studenten zijn al tijdens hun studie volop en succesvol actief als freelancers. Huur ze dan betaald in.’

Houtje-touwtje-omgeving

Dat vindt ook De Jong, die daarover vanuit de Universiteit Leiden duidelijke afspraken maakt. ‘We hebben vormen waarin de journalisten van de lokale media zoveel worden ingeschakeld voor begeleiding en opdrachtgeving, dat voor de uiteindelijke productie geen geld wordt gevraagd. Maar als studenten tijdens een ander vak een goed verhaal maken, dan worden ze daarvoor gewoon betaald.’

Een van de randvoorwaarden voor een succesvolle samenwerking is volgens De Jong dan ook voldoende expertise bij de partner. ‘Journalisten die echt kunnen uitleggen wat ze doen. Zodat je studenten er iets aan hebben, ervan leren. Als het te veel een houtje-touwtje-omgeving is, dan moet je er niet aan beginnen.’

Frustratietolerantie

Daarbij moet er vanuit beide partijen ‘een beetje frustratietolerantie’ zijn. ‘Soms duurt het even voordat je concreet hebt wat je met zo’n project wil bereiken. Ik als opleider didactisch gezien en zij als opdrachtgever journalistiek gezien. Je moet tijd investeren in elkaar.’ Het is volgens De Jong daarom fijn als het om een stabiele samenwerking gaat. ‘Als je een goede formule hebt, kun je daarop doorgaan.’

De Clercq ziet naast specifieke samenwerkingen, zoals met de lokale nieuwssites van zijn eerstejaarsstudenten, nog meer kansen. Bijvoorbeeld in combinatie met het eigen lectoraat Kwaliteitsjournalistiek in digitale transitie, dat bijdraagt aan onderzoek en innovaties voor zowel lokale, regionale als landelijke nieuwsorganisaties. ‘Daarbij gaat het om het overstijgende niveau; niet alleen om journalistieke productie, maar ook om innovatie en professionalisering. Hoe kun je met onderzoekers en studenten tools, werkwijzen of nieuwe platforms ontwikkelen, die niet voor slechts één omroep interessant zijn, maar voor een heleboel? Zodat je een ecosysteem bouwt waar vraagstukken vanuit praktijk gekoppeld worden aan aanbod vanuit ons onderwijs en onderzoek.’

Foto: masterstudenten bij de Leidse omroep Sleutelstad, met rechts journalist IJsbrand Terpstra

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.