Bij Taproot Edmonton mogen lezers zelf onderwerpen bepalen én stukken schrijven

Er ligt een schat aan kennis bij lezers en kijkers, daar zijn steeds meer redacties van overtuigd. Vandaar dat publieksparticipatie terrein wint. Websites als NU.nl en NRC.nl hebben hun reactiemogelijkheid nieuw leven ingeblazen, bij De Correspondent leveren gastcorrespondenten bijdragen en worden lezers gevraagd om actief mee te praten. Ook in de onderzoeksjournalistiek is er hernieuwde aandacht voor een actieve rol van het publiek. Veel media vragen hun publiek om tips en (geheime) informatie toe te sturen.

Ideeëntuin

Het Canadese Taproot Edmonton, een website met nieuws en onderzoeksverhalen over de stad Edmonton, gaat verder. Het publiek is niet alleen een informatiebron voor de redactie, lezers mogen ook de onderwerpen van artikelen bepalen. Oprichters Mack Male en Karen Unland hebben in 2016 een ‘ideeëntuin’ gecreëerd, een online platform waarin betalende leden vragen kunnen stellen die de lokale gemeenschap (Edmonton heeft bijna 1 miljoen inwoners) aangaan. Voor 10 dollar per maand (of 100 per jaar) krijgen de leden toegang tot de ideeëntuin en kunnen zij niet alleen onderwerpen agenderen, maar ook suggesties doen voor al bestaande onderzoeken.
Als genoeg leden stemmen op een vraag, of deze aanvullen, gaat er een opdracht uit naar een freelancer om de vraag te beantwoorden. Dat kan ook een schrijvend Taproot-lid zelf zijn. Of het nou gaat om een groep herten die midden in de stad leeft of om het plan om de provincie Alberta, waar Edmonton onder valt, te veranderen in één grote kunstmatige-intelligentie-economie, Taproot zoekt het uit. Dat kan weken duren, soms zelfs maanden.

Alle tijd voor onderzoek

Taproot slaat met dit model twee vliegen in een klap, vertelt oprichter Mack Male. ‘We vertellen lokale verhalen waar de mainstream nieuwsmedia geen aandacht aan besteden en we brengen lange onderzoeksverhalen die verder gaan dan het traditionele ‘wie?’ en ‘wat?’. Bij ons gaat het meer om de vragen ‘hoe?’ en ‘waarom?’’
Doordat er geen druk van investeerders of adverteerders is, heeft Taproot alle tijd en ruimte om verhalen uit te zoeken. Mack Male: ‘Als een antwoord 3000 woorden nodig heeft, dan kan dat. En we publiceren pas wanneer het klaar is, dat kan soms even duren.’

Actieve oprichters

Om te voorkomen dat belangrijke vragen onbeantwoord blijven of dat minder relevante vragen te veel aandacht krijgen, zijn de oprichters actieve deelnemers in de ‘tuin’. Zij leggen uit waarom bepaalde verhalen uitgezocht worden en andere vragen (tijdelijk) blijven liggen. Dat kan om heel praktische redenen zijn: er moet bijvoorbeeld een freelancer beschikbaar zijn die het verhaal kan maken. De leden bepalen dus niet op eigen houtje de onderzoeksagenda, maar leren gaandeweg welke vragen kans maken om uitgezocht te worden.
Omdat de oprichters gemerkt hebben dat het belangrijk is om de leden ook op een meer structurele basis van informatie te voorzien, hebben ze ‘Roundups’ geïntroduceerd. In wekelijkse nieuwsbrieven worden leden bijgepraat over de ontwikkelingen op verschillende gebieden, zoals technologie of lokale politiek. ‘Dit is niet alleen een manier om de leden waar voor hun geld te bieden, maar de Roundups dienen ook als achtergrondinformatie voor nieuwe vragen, omdat onze leden dan op de hoogte zijn van wat er speelt,’ legt Male uit.

‘Meer dan mainstream media’

Taproot heeft inmiddels meer dan 150 actieve leden en 1600 abonnees voor de Roundups. De ideeëntuin mag dan alleen toegankelijk zijn voor leden, de publicaties zijn voor iedereen leesbaar op te site. Op deze manier willen de makers enerzijds de lokale journalistiek voor iedereen beschikbaar houden en anderzijds mensen enthousiasmeren om lid te worden.
‘Onlangs brachten we een verhaal over de plannen om in onze provincie kunstmatige intelligentie als speerpunt voor nieuwe bedrijven te introduceren. Dat stuk heeft voor veel discussie gezorgd in de gemeenschap. Op zo’n moment blijkt dat wij meer bieden dan de mainstream media. We hadden maanden gestoken in onderzoek naar de praktische gevolgen van de nieuwe beleidsplannen, de problemen maar ook de kansen. Dat kun je niet in een kort nieuwsbericht beschrijven.’

Foto via Edmonton Economic Development Corporation

Publieksparticipatie bij RTL Nieuws

Een van de Nederlandse redacties die publiek meer willen betrekken bij hun werk, is de onderzoeksredactie van RTL Nieuws. Zij kiezen voor een andere aanpak dan Taproot Edmonton: de redactie bedenkt thema’s waarvoor ze input vraagt van het publiek. Op deze manier moeten structureel bronnen worden aangeboord die anders alleen incidenteel en per toeval worden gevonden. Met de recent ontvangen subsidie van het Stimuleringsfonds is RTL Nieuws bezig een apart platform op te richten voor dit ‘engagementproject’.

Kruisbestuiving

André Tak, de chef van de RTL-onderzoeksredactie, gaat ervan uit dat deze aanpak tot nieuwe inzichten zal leiden: ‘Anders vis je toch vaak in de bekende vijver van instanties en bronnen. Het is daarom ook zeker de bedoeling dat er een kruisbestuiving plaats gaat vinden tussen dit project en de bestaande onderzoeksredactie.’

Redactie aan het roer

Anders dan bij Taproot wil RTL het publiek het verhaal niet laten initiëren of bouwen, maar blijft de redactie zelf aan het roer staan. Wel heeft de RTL-redactie met Taproot gemeen dat ze meer openheid wil geven over hoe projecten verlopen en de lezers er als bronnen actief bij gaat betrekken. Niet elke stap in het proces zal worden uitgelegd, maar de redactie wil haar publiek wel op de hoogte houden. Deze aanpak zal de burgers dichter bij het nieuws betrekken, hoopt Tak. In het komende jaar moet gaan blijken of dit ook zal lukken.