Deze tool helpt je om radicale YouTube-kanalen te onderzoeken

Nieuws | Innovatie

Op YouTube wordt iedere minuut zo’n 500 uur aan beeldmateriaal geüpload. Een deel daarvan betreft filmpjes over complottheorieën – van rechtse en linkse snit. Om meer zicht te krijgen op de inhoud van dat type video’s ontwikkelde Erik Van Zummeren de tool RadiTube. Die monitort de meest radicale accounts op het platform.

Tegenwoordig is het onmogelijk om alle video’s die op YouTube verschijnen bij te houden, laat staan te bekijken. Om een beter beeld te krijgen van de inhoud van de verschillende radicale kanalen, heeft journalist en interaction designer Erik Van Zummeren besloten om de tool RadiTube te ontwikkelen. Het idee ontstond bij de NPO. ‘Ik had eerst een project lopen bij de NPO, genaamd 888zoeker, waar ik ondertiteling gebruikte als basis voor een soort zoekmachine,’ vertelt Van Zummeren. ‘Later bedacht ik mij dat het principe achter de 888zoeker eigenlijk veel relevanter is voor YouTube, omdat er continu video’s online komen. Ook leek het mij interessant om vooral de kanalen die radicale en conspiracy content op het platform verspreiden, in de gaten te houden.’

Satanische elite

Dat YouTube een platform is waar onwaarheden en complottheorieën worden verspreid, is al langer bekend. Uit een onderzoek van de Texas Tech University bleek al eerder dat YouTube verantwoordelijk is voor de toegenomen aanhang van flat earthers. En het is niet louter een Amerikaans fenomeen. In Nederland wordt er namelijk ook steeds meer ingegaan op complottheorieën over corona, vaccinaties en de ‘satanische bloeddrinkende elite’.

Het probleem is volgens Van Zummeren dat we eigenlijk nauwelijks vat hebben wat er zich op YouTube afspeelt. En als er al onderzoek naar verricht wordt, dan gebeurt het vaak handmatig. ‘YouTube is volledig gepersonaliseerd en er bestaat geen tool die de inhoud van de video’s snel en toegankelijk kan doorzoeken. Bij andere socialemediaplatformen heb je bijvoorbeeld een tool als CrowdTangle, waar je onder andere Facebook, Twitter en Reddit mee kan doorzoeken.’

Linkse en rechtse kanalen

Van Zummeren studeert nu aan de Universiteit van New York (NYU) waar hij RadiTube heeft ontwikkeld. Hij besloot om zo’n 450 kanalen te selecteren van zowel linkse als rechtse strekking die op regelmatige basis video’s uploaden. Volgens hem zijn veel van die kanalen met elkaar verbonden omdat veel linkse kanalen een tegenreactie zijn op die van alt-right. Daarna werkte hij aan een soort script dat ieder uur op zoek gaat naar nieuwe video’s die op een aantal kanalen verschijnen.

‘Het handige is dat iedere video die online komt, voorzien wordt van automatische ondertiteling door YouTube. En dat is meteen ook de basis van de hele database,’ zegt Van Zummeren. Via de transcripten van de ondertiteling kun je heel makkelijk op woordniveau zoeken. Zo wordt het mogelijk om te zoeken naar hoe een bepaald onderwerp wordt besproken op die accounts. Als je dan in de tool op het woord of de zin klikt, kun je meteen ook het bewuste videofragment (her)bekijken.

Archief van complottheorieën

Daarnaast dient RadiTube ook als archief, zegt Van Zummeren. Van de video’s die nu door YouTube verwijderd worden, is vaak niets meer terug te vinden. ‘Het is ergens vreemd dat we in onze bibliotheken bronnen van honderden jaren oud hebben liggen, maar dat veel van de bronnen van complottheorieën of populisme van nu eigenlijk al voorgoed verdwenen zijn.’

Daarom wil Van Zummeren de functionaliteiten van RadiTube verder uitbreiden. ‘De grootste beperking is dat je nu enkel de 450 geselecteerde kanalen kan doorzoeken. Het classificeren van kanalen is erg lastig. Dat is niet alleen voor mij het geval, maar ook voor YouTube. Als je bijvoorbeeld kijkt welke QAnon-kanalen door YouTube zijn verwijderd, dan lijkt dat vrij willekeurig te zijn geweest. In de toekomst zou ik willen dat een journalist of een onderzoeker elk kanaal op YouTube kan invoegen. Zo is RadiTube niet langer gebonden aan die paar honderd kanalen die ik zelf geselecteerd heb.’

Patronen ontwaren

Binnenkort hoopt Van Zummeren een bedrijfje op te starten samen met een computerwetenschapper die RadiTube heeft helpen ontwikkelen. Voor het zover is, gaat hij eerst nog verder onderzoeken wat de mogelijke uitbreidingen kunnen zijn voor deze tool. Aangezien er heel veel data vasthangt aan iedere video die op YouTube verschijnt, zijn daar nog wel wat mogelijkheden. ‘Het zou bijvoorbeeld interessant zijn om naast de ondertitels ook allerlei statistieken bij te houden zoals het aantal keer dat een video is bekeken of het aantal abonnees. Daar vallen vast ook heel wat dieperliggende patronen te ontwaren.’

Daarnaast lijkt het hem interessant om meer Nederlandstalige kanalen in de database op te nemen. ‘De automatische ondertiteling van het Nederlands van YouTube is lang niet zo goed als die van het Engels nu. Maar zoals bij zoveel technologie is het een kwestie van tijd voor dat meer op punt zal staan.’

Foto: Thought Catalog via Unsplash

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.