Gemeenten zijn verdeeld over noodzaak van mediafondsen voor lokale en regionale journalistiek

Leiden richtte dit jaar het Leids Mediafonds op. Daarmee werd Leiden de tweede grote Nederlandse gemeente met een eigen subsidiefonds voor lokale journalisten. Het Haagse fonds Luis in de Pels zag al in 2015 het levenslicht. Beide mediafondsen richten zich met name op lokale onderzoeksjournalistiek. De reden? In haar beleidsplan omschrijft stichting Luis in de Pels dat het belang van goede lokale onderzoeksjournalisten steeds groter wordt, maar dat de kwaliteit van diezelfde onderzoeksjournalistiek in de regio Haaglanden afneemt. De stichting wil journalisten daarom de ruimte geven diepgravender en kritischer te werk te gaan.
In andere regio’s steken vergelijkbare ideeën de kop op. In Tilburg is de oprichting van een eigen stimuleringsfonds zo goed als rond. De gemeente is op dit moment bezig met het opstellen van statuten en het aanstellen van bestuursleden. Er wordt in december meer informatie over het fonds bekendgemaakt. Wat al wél bekend is, is dat het fonds een budget krijgt van 150.000 euro.

Journalist te huur?

Niet iedere gemeente die de lokale journalistiek wil ondersteunen, kiest onmiddellijk voor de oprichting van een subsidiefonds. De gemeente Maastricht huurt bijvoorbeeld freelance journalisten in om ‘de mooie verhalen’ van de stad te verslaan. Die verhalen worden geplaatst op Thuis in Maastricht, een platform waarop ook burgers en verenigingen content kunnen publiceren. De gemeente Almere huurde tot voor kort eens per week een journalist in om een pagina te vullen in huis-aan-huisblad Almere Deze Week. Toen de samenwerking met die journalist ten einde kwam, koos de gemeente er bewust voor om ter vervanging een ‘contentmaker‘ in te huren in plaats van een journalist.

We namen contact op met de grootste Nederlandse gemeenten en vroegen ze naar de manieren waarop ze de lokale journalistiek ondersteunen. Klik op de markers op de kaart voor meer informatie over specifieke gemeenten. 

Vrees voor aangetaste onafhankelijkheid

De meeste grote Nederlandse gemeenten geven de lokale journalistiek geen extra steun. Een veel voorkomende reden is dat het simpelweg niet nodig wordt gevonden. Zo zegt de woordvoerder van gemeente Amsterdam dat gemeenteraadsvergaderingen goed bezocht worden. Zowel de regionale als de landelijke pers is regelmatig vertegenwoordigd. De journalistiek lijkt daarmee goed in staat te zijn om de lokale politiek op eigen kracht te volgen. Ook zijn er gemeenten waar men van mening is dat het geven van extra steun de onafhankelijke positie van de journalistiek zou kunnen aantasten.
Andere gemeenten slagen erin informatie voldoende via hun eigen kanalen naar buiten te brengen. Een aantal gemeenten, waaronder de gemeente Zoetermeer, zendt de raadsvergaderingen uit via een livestream. Zo kan het publiek alsnog volgen wat er in de gemeenteraad gezegd wordt, ook als er geen journalist bij de vergaderingen aanwezig is. In Den Haag is er zelfs een zogenaamde ‘Newsroom‘ die de inwoners van de stad van gemeentenieuws voorziet. Die Newsroom wordt niet gerund door journalisten, maar door communicatiemedewerkers.

Subsidiefondsen op provinciaal niveau

Ook op provinciaal niveau zijn er een aantal interessante ontwikkelingen. Provincie Friesland richtte bijvoorbeeld in 2013 het Fries Mediafonds op. Dat fonds kondigde een paar jaar geleden ‘een tijdelijke pauze‘ aan. Een herstart bleef echter uit. Op dit moment heeft alleen de provincie Groningen een eigen fonds: het Mediafonds — dat zich net zoals de fondsen van Den Haag en Leiden op diepgravende journalistiek richt. Groningen zal echter niet lang de enige provincie met een eigen fonds blijven. Provincie Noord-Brabant heeft besloten 150.000 euro beschikbaar te stellen voor een stimuleringsfonds dat streekomroepen en de lokale journalistiek moet gaan versterken. De provincie moet de praktische uitvoering van dit plan nog uitwerken.

Provincie Noord-Holland organiseerde in oktober een discussiebijeenkomst over steun aan de regionale journalistiek. Een aantal partijen binnen de provincie gaven aan dat ze overwegen om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Concrete plannen zijn er nog niet. Ook in andere provincies wordt er in de wandelgangen weleens over steun gesproken. Zo denkt ook provincie Zuid-Holland na over eventuele steun.
Wordt er in jouw gemeente ook gesproken over de oprichting van een subsidiefonds? Of doet jouw gemeente al iets om lokale journalisten een extra steuntje in de rug te geven? Mail naar dorien [at] svdj.nl, dan zetten we jouw gemeente op de kaart.