'Het thuisfront voelde zich niet meer het belangrijkst.' Lessen van De Correspondents Amerikaanse avontuur
Nieuws | Innovatie‘Ik had er makkelijk een sappiger, sensationeler verhaal van kunnen maken als ik was meegegaan in alle verdachtmakingen, maar dat was niet mijn insteek.’ Journalist Leendert van der Valk heeft het over het Amerikaanse avontuur van De Correspondent, die in New York een overzeese vestiging begon.
Hoe dat in grote lijnen verliep is bekend: The Correspondent haalde het beoogde bedrag via crowdfunding binnen, maar oogstte veel kritiek met de beslissing het hoofdkantoor in plaats van in New York toch in het bestaande Amsterdamse kantoor te vestigen. Van der Valk volgde twee jaar lang de vier ‘founders’ van De Correspondent, zoals ze zichzelf noemen: Rob Wijnberg, Ernst-Jan Pfauth, Harald Dunnink en Sebastian Kersten.
Langs de eigen meetlat
Wat dan wél zijn insteek was? ‘Ik wilde ze langs hun eigen meetlat leggen. Ze hebben een sterke mening over de journalistiek, dus ik wilde kijken of ze die ook zelf waarmaken.’
Van der Valk had De Correspondent al sinds 2014 gevolgd voor het project Nieuwe Journalistiek en wist meteen dat hij ook over de lancering in Amerika wilde schrijven. Hij kreeg toegang tot de redactie en de vergaderingen. De enige afspraak: niet voorafgaand aan de campagne erover publiceren. ‘Dat vond ik soms best lastig. Dan verschenen er in de media berichten over dingen waar ik al veel meer van wist, en moest ik mijn mond houden.’
Ze hebben met het vertrouwen van het publiek gespeeld, dat heeft ze een flinke deuk opgeleverd
Als een kameleon die probeert weg te vallen tegen zijn achtergrond, zat hij bij redactievergaderingen in Nederland en campagnesessies in New York en voerde hij achtergrondgesprekken met veel redacteuren. ‘Ik was verrast hoe open ze waren. Natuurlijk maakten ze altijd een keuze in wat ze wel of niet wilden vertellen, maar ik heb niet het idee dat ik iets wezenlijks heb gemist.’ Wat valt er volgens Van der Valk te leren van het pionierswerk van The Correspondent?
Vertrouwen is je kapitaal
‘Vanaf het begin botste het campagnevoeren met de journalistiek. Zo’n campagne draait alleen maar om beloftes. Ze hadden nog niets laten zien. Terwijl je in de journalistiek eigenlijk bezig bent beloftes door te prikken,’ vertelt Van der Valk. ‘Ze zijn zelf altijd heel scherp in die metadiscussie over media en de pretentie van nieuws. Nu hebben ze zelf met het vertrouwen van het publiek gespeeld en dat heeft ze een flinke deuk opgeleverd.’
Hij denkt niet dat het een bewuste poging tot oplichterij was, zoals vaak in de online-discussie werd gesuggereerd, maar wijt het eerder aan naïviteit. ‘Ze hadden al redelijk vroeg tijdens de campagne het idee om The Correspondent vanuit Amsterdam te leiden. Door hen te volgen wist ik dat al eerder dan veel van hun personeel. Toen ik ernaar vroeg zeiden dat ze de keuze wel konden uitleggen. Dat hebben ze onderschat.’
Vergeet het thuisfront niet
Terwijl de oprichters hun Amerikaanse droom najoegen, kraakte de Amsterdamse redactie in haar voegen. De Correspondent was heel snel gegroeid tot een organisatie met veel leden en redacteuren, maar de structuur leek nog steeds op die van een chaotische startup, zonder duidelijke functieomschrijvingen of taakafbakeningen. Dat wreekte zich nu. Redacteuren werkten zich over de kop, de een na de ander viel uit met een burn-out. Voor hen was het extra pijnlijk dat de leiding ondertussen bezig was met een ander avontuur. Van der Valk: ‘Veel Nederlandse werknemers hadden het gevoel niet meer het belangrijkste te zijn.’
Natuurlijk zat er enige naïviteit in het plan, maar dat heb je misschien ook wel nodig als ondernemer
De redactie stond vanaf het begin niet eensgezind achter de uitbreidingsplannen, blijkt uit Van der Valks boek. Sterker nog, er was behoorlijk wat kritiek. ‘De redactie had moeite met de vermenging van marketing en journalistiek, maar de ‘founders’ hadden een soort blinde vlek voor het sentiment op de redactie. Op een gegeven moment hebben ze zelfs bewust de tegenwerking vanuit de redactie genegeerd.’
Van der Valk denkt dat betere communicatie had kunnen helpen. ‘Achteraf gezien hebben de oprichters misschien te weinig overlegd met de kritische stemmen in de organisatie.’ Als ze daar meer open voor hadden gestaan, was hen misschien opgevallen dat hun plannen niet voor iedereen even logisch en helder waren.
Shoot for the moon
Het is te makkelijk om ‘Operation Moonshot’, zoals Pfauth en Wijnberg het noemden, af te doen als een jongensavontuur dat gedoemd was te mislukken, denkt Van der Valk. ‘Natuurlijk zat er een mate van naïviteit in het plan, maar dat heb je misschien ook wel nodig als ondernemer, een tomeloos vertrouwen dat het gaat lukken.’ Ze wisten dat reiken naar de maan behoorlijk ambitieus was, maar als je alleen verstandige keuzes maakt, kom je er niet, wil hij maar zeggen. ‘Ik had een Europese versie persoonlijk veel interessanter gevonden, maar dat was niet wat de oprichters wilden. Als je zo’n grote operatie optuigt, moet je ook echt alleen doen waar je het meest enthousiast van wordt en dan maar kijken waar je uitkomt.’
Over hoe de Engelstalige site zich ontwikkelt valt nog niet veel te zeggen. ‘De structuren op de gezamenlijke redactie en de verhouding tussen de Engelstalige en Nederlandse redacteuren worden nu pas duidelijk. Een spannend moment wordt 30 september, dan blijkt hoeveel van de leden na dat eerste jaar overblijven.’
Foto boven: De Correspondent
Lees ook:
Bij De Correspondent praten nu 1350 lezers als geverifieerd expert mee