Mooi plan, maar wil je klant ervoor betalen? Hoe je test of een journalistieke innovatie straks ook wat oplevert

Een nieuwsbrief, data scraper of app: journalistieke innovaties zijn er in overvloed, maar hoe komen ze tot stand? In een driedelige serie nemen we je mee in het business model canvas, een werkwijze waarmee je aan de hand van verschillende bouwstenen jouw ideeën voor innovatie kunt testen. Vandaag deel 3, het laatste deel: hoe weet je of je bedrijfsmodel levensvatbaar is?

Creatieve ondernemers Stijn Frankfoorder en Giliam Ganzevles hadden een fantastisch businessmodel in gedachten voor hun podcastgids The Drop. Het moest een online platform worden waar podcastmakers nieuwe producties kunnen delen, nieuwe luisteraars vinden en direct feedback krijgen op hun productie. Maar tijdens de Accelerator, het innovatieprogramma van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, kwamen ze er na veel experimenten achter dat niemand op hun oplossing zat te wachten. Althans, niet in deze vorm.

Nu hebben ze het over een radicaal andere boeg gegooid: een kleine tool met de naam The Drop, die podcast-fans de mogelijkheid geeft iemand een podcast aan te raden voorzien van een persoonlijke aanbeveling. ‘Een online plek waar je elkaar podcasts kunt tippen en waar de links voor je worden bewaard. Dit idee hebben we succesvol getest met een groep gebruikers die er enthousiast op reageerde.’ Geld verdienen ze er nog niet mee. ‘Voorlopig betalen we deze tool uit eigen zak.’

Waarde verzilveren

Hoeveel is jouw product je klanten waard? Iedereen die wil innoveren moet die vraag, net als Frankfoorder en Ganzevles, zien te beantwoorden. Dat is essentieel om zeker te weten dat je innovatie kan blijven bestaan. Het is ook een van de centrale vragen in het business model canvas, een werkwijze waarbij in je in een aantal stappen zicht krijgt op alles wat met je product te maken heeft. Je onderzoekt eerst of je echt een gat in de markt hebt gevonden en bekijkt of het überhaupt haalbaar is om met je product de markt op te gaan. Tenslotte onderzoek je of je bedrijfsmodel ook inkomsten kan opbrengen en dus levensvatbaar is.

‘Je moet het altijd ook zakelijk bekijken,’ zegt Lennard Hoogenraad, eerder onder meer topman bij uitgeverij VNU en International Data Group en chief digital officer bij ADG Dienstengroep. Tegenwoordig geeft hij strategisch (innovatie)advies aan verschillende organisaties en heeft hij een bedrijf dat elektrische boten ontwikkelt. ‘Heb je geen verdienmodel, dan is er maar één uitkomst: jij, je team of je bedrijf betaalt de rekening van je innovatie.’ Hij geeft als voorbeeld het oprichten van een online vacaturebank in de strijd tegen chronisch personeelstekort. ‘Erachter komen óf en hoeveel een bedrijf wil betalen om gebruik te maken van de vacaturebank begint bij de vraag: hoe duur is het probleem van dat chronische personeelstekort eigenlijk voor dat bedrijf? En wat kan het gebruik van de vacaturebank het bedrijf opleveren? Aan jou de opdracht om die waarde te verzilveren, te monetizen zoals dat heet, om je oplossing levensvatbaar te laten zijn.’

Winst is niet per se geld 

Inclusie- en diversiteitsadviseur Hui-Hui Pan denkt erover om binnen niet al te lange tijd het succes van haar Pan Asian Collective om te zetten in een oplossing die inkomsten opbrengt. Het platform dat ze tijdens de Accelerator heeft ontwikkeld brengt deskundigen en creatieve makers met een Aziatische achtergrond bij elkaar. Pan probeert hen interessant te maken voor potentiële opdrachtgevers. Ze wil de community van Aziatische makers tegen vergoeding aanbieden aan mediabedrijven als plek om kandidaten te zoeken en vacatures te vervullen, als een soort marktplaats voor de arbeidsmarkt. Maar de winst zit voor Pan op dit moment niet zozeer in geld, maar in het creëren van zichtbaarheid van deze groep in de media. ‘Je doel kan bestaan uit keiharde euro’s, maar winst is niet altijd in geld uit te drukken,’ zegt Pan. ‘We hebben namelijk ook goodwill nodig om het platform voor meerdere partijen interessant te maken.’

Het is slim om de levensvatbaarheid van je verdienmodel te onderzoeken met een product dat al wordt gebruikt, vindt Hoogenraad. ‘Je weet al wie jouw innovatie mogelijk nodig heeft. Bied hen je product en investeer mee, bijvoorbeeld in de vorm van een éénmalige korting.’ Zo´n ‘launching customer’ kan gedetailleerde inzichten opleveren: ‘Je leert door het werk in de praktijk exact wat de kosten zijn van het probleem voor de klant. Je kunt dan ook makkelijker een goede prijs voor je oplossing bepalen. Doe je het goed, dan word je onmisbaar.’

Geen eilandjes meer

Werken met het business model canvas leidt niet altijd tot een nieuw product waarmee je direct geld verdient, ontdekte ook hoofd design Tahirah Salomon van Het Financieele Dagblad. Tijdens de Accelerator experimenteerde ze vorig jaar met nieuwe digitale vertelvormen. Daarbij gebeurde er iets wat ze van te voren niet had verwacht: ‘We maakten een aantal posts op basis van print content, over bijvoorbeeld de woningmarkt. De wijze waarop we dat deden – met reels en tappable stories (beeldverhalen met foto en video op Instagram, red.) – viel op bij onze marketingafdeling. Ze waren meteen enthousiast over waar we mee bezig waren. De uitkomst van onze experimenten is dan ook vooral dat we contact hebben gemaakt met andere afdelingen binnen onze organisatie, we zijn geen eilandjes meer.’

Frankfoorder en Ganzevles houden de podcastmarkt de komende maanden goed in de gaten. Ze zoeken nu uit of The Drop gebruikt kan worden door podcastdistributeurs zoals Spotify. Frankfoorder: ‘Zij bieden nu een digitale speler aan waarmee je muziek of podcast kunt luisteren, maar daaromheen is nog weinig ruimte voor persoonlijke aanbevelingen zoals wij ze met The Drop mogelijk maken.’ Hij is van plan om uit te zoeken of de techniek die zij hebben ontwikkeld daar verschil in kan maken. Voorlopig bestaat The Drop nog bij de gratie van winst andere ondernemingen, zoals Awe Studio, dat creatieve producties en podcasts produceert. Dat vindt Frankfoorder niet erg: ‘Ik wil ervoor zorgen dat mensen door deze tool veel toffe podcasts ontdekken, in die zin is mijn doel nu vooral idealistisch van aard.’

Meer weten?

Nieuwsgierig geworden naar de werkwijze van het Business Model Canvas? Op internet zijn veel uitlegvideo’s te vinden, zoals deze video waarin de concepten in twee minuten worden beschreven. Op de ondernemerssite van de Rabobank vind je een heldere Nederlandstalige uitleg.

Illustratie: Merlijn van Bijsterveld