Stap voor stap journalistiek innoveren: ‘Elke tussenstap bewijst: wat we doen is haalbaar’

Nieuws | Vernieuwing

Een nieuwsbrief, data scraper of app: journalistieke innovaties zijn er in overvloed, maar hoe komen ze tot stand? In een driedelige serie nemen we je mee in het business model canvas, een werkwijze waarmee je aan de hand van verschillende bouwstenen jouw ideeën voor innovatie kunt testen. Vandaag deel 2: hoe onderzoek je of je idee haalbaar is?

‘Kunnen we een variant van Follow the Money maken specifiek gericht op de Brusselse bubbel?’ Dat is de vraag die Jan-Willem Sanders, uitgever van Follow the Money, de komende tijd probeert te beantwoorden. Met Follow The Money Bureau Brussel werkt hij sinds vorig jaar vanuit de Europese hoofdstad met een team van 6 onderzoeksjournalisten. Zij proberen voor Follow the Money (FTM) de macht van de Europese Unie te controleren, maar de journalisten merkten dat EU-medewerkers zelf ook behoefte hebben aan een kritisch platform over Europese geldstromen. Maar dan wel specifiek op hen gericht. Sanders weet dat de FTM-formule – het volgen van geldstromen – werkt, en ook dat mensen betalen voor de enige andere speler op dit vlak in Brussel: Politico Europe. Dan rijst de vraag: hoe onderzoek je of zo’n nieuw en specifiek platform haalbaar is?

Die haalbaarheidsvraag staat centraal in het business model canvas, een werkwijze waarbij je een formulier invult met daarop negen vakken, ook wel ‘bouwstenen’ genoemd. Door alle vakken in te vullen, krijg je zicht op alles wat met je product te maken heeft. Dat zijn eerst nog aannames, die je gaat toetsen totdat elk vak getoetst (gevalideerd) is. Zo weet je na het invullen van de eerste stappen al of je iets biedt waar lezers, luisteraars of kijkers wat aan hebben. De volgende stap in het canvas is de vraag: hoe kun je die doelstelling(en) realiseren, wat is de haalbaarheid? Je gaat dieper in op je beschikbare bronnen en middelen. Bijvoorbeeld: welke onderdelen heeft je product minimaal nodig om te kunnen slagen? En heb je de juiste mensen in huis om dit te realiseren?

Koffie en gebak

Laurens van den Berg merkte al eerder dat er vrijwel zeker behoefte is aan zijn product: Tolkie, een techniek die nieuws makkelijker leesbaar moet maken voor laaggeletterden. Niet alleen potentiële aanbieders, zoals uitgevers en omroepen, zien kansen voor Tolkie. De techniek – een algoritme – biedt ook daadwerkelijk uitkomst voor laaggeletterden. Dat ontdekte Van den Berg de afgelopen maanden tijdens zijn deelname aan de SVDJ Accelerator. ‘Na een aantal testen met laaggeletterden nodigden we ook proefpersonen op straat uit om – in ruil voor koffie en gebak – Tolkie te testen. De techniek werd als zeer welkom ervaren, maar de manier waarop [door moeilijke woorden in een tekst te onderstrepen, red.] begreep men niet. We hebben al nieuwe modellen getest en zoeken nu met een specialist op het gebied van gebruikerservaring uit hoe we dat kunnen verbeteren.’

Tijdens de huidige sprint (een periode waarvan je van tevoren vaststelt wat je wilt realiseren of op welke vraag je een antwoord wilt) blijft de gebruiker centraal staan, zegt Van den Berg. ‘De centrale vraag: wat moeten we veranderen of aanpassen aan de techniek zodat de gebruiker ook intuïtief begrijpt hoe deze werkt? We hebben daarvoor de testgroep vergroot door de techniek op een site van een lokale omroep te gebruiken.’

Stap terug

‘Het is belangrijk dat iedereen van het team met wie je aan een innovatie werkt, de werkwijze van het canvas begrijpt,’ zegt Fabienne Meijer. Eerder werkte ze voor DPG en de Volkskrant als innovatielead, nu begeleidt ze innovatieprocessen voor verschillende (internationale) media. ‘Dat is dus testen en valideren, voordat je naar een volgende stap gaat,’ zegt Meijer. ‘Bij de Volkskrant zochten we naar manieren om lezers makkelijker en intuïtiever op de site te laten vinden wat ze zochten. Dat deden we met behulp van verschillende teasers, korte in het oog springende en aansprekende verwijzingen naar producties.’

De online redactie van de Volkskrant schrok, licht Meijer toe, omdat de site er door de gebruikte testmethode er voor sommige redacteuren ineens anders uitzag. ‘Dat leidde tot weerstand bij de groep die er uiteindelijk mee moet gaan werken en dat kan nooit de bedoeling zijn.’ Meijer moest eerst een stap terug doen en meer leren over betere communicatie over de tests en wat dat betekende voor de workflow van de redacteuren. En over hoe ze vervolgens communiceerde over de resultaten van zo’n test en wat die betekenen. Daarna ging het veel makkelijker.

Als ze interesse hebben, komen ze op een website zonder paywall, maar wél met een registratiemuur

Soms is een team al begonnen aan de vraag of een idee haalbaar is, maar moeten ze toch weer terug naar start: zijn ze wel met de juiste doelgroep bezig? Dylan Ahern van DE/MO wil zijn team van jonge Europese mediamakers verhalen laten maken over hun omgeving. Met het project Untold Stories doen ze mee aan de Accelerator. In de eerste fase van hun innovatieproces onderzochten ze welke partijen mogelijk platform wilden zijn voor deze verhalen. Ahern: ‘Al snel bleek dat instellingen en bedrijven die dit soort verhalen plaatsen dat doen via langlopende contracten met grote agencies.’ Het leidde tot een rigoureuze koerswijziging, een pivot change zoals dat heet in innovatietermen. Ahern: ‘We willen nu weten of we onze Untold Stories kunnen inzetten als educatiemiddel. Daarom gaan we met verschillende partijen praten die dit soort programma’s kunnen financieren, zoals Rijksoverheid, provincies en onderwijsinstellingen.’

Betrokkenheid creëren

Het haalbaarheidsonderzoek naar de Europese variant van Follow the Money vraagt om engelengeduld van uitgever Jan-Willem Sanders. ‘Bij ons kan het zo tweehonderd dagen duren voordat iemand een betaald abonnement neemt.’ Sanders zoekt bevestiging in kleine stapjes:  ‘Met wat marketinggeld gaan we eerst via LinkedIn actief iedereen in de ‘Brusselse bubbel’ benaderen, van bestuurders tot ambtenaren. Als ze interesse hebben, komen ze op een website zonder paywall, maar wél met een registratiemuur. Als ze bereid zijn om te registreren willen we betrokkenheid creëren via een nieuwsbrief. Blijven ze lezen, dan gaan we proberen of we ze kunnen verleiden tot een betaald abonnement. Uiteindelijk zorgt elke tussenstap voor bewijs dat wat we doen haalbaar is. Zo niet, dan weten we dat we nog wat uit te zoeken of op te lossen hebben voor de lezer. Het is niet voor niets een innovatieproces.’

Meer weten?

Nieuwsgierig geworden naar de werkwijze van het Business Model Canvas? Op internet zijn veel uitlegvideo’s te vinden, zoals deze video waarin de concepten in twee minuten worden beschreven. Op de ondernemerssite van de Rabobank vind je een heldere Nederlandstalige uitleg.

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.