Nederlanders hebben nog steeds vertrouwen in nieuws en media, blijkt uit Digital News Report

Nieuws | De Stand van de Nieuwsmedia

De MSM (mainstream media) doen het nog best aardig in Nederland. Complottheorieën hebben in ieder geval niet tot een massaal wantrouwen in de vaderlandse media geleid. Zeker in Europees en mondiaal verband is het vertrouwen in media groot in Nederland, al is ‘meer dan de helft’ (52 procent) misschien niet iets om over naar huis te schrijven. Dat vertrouwen geldt vooral de NOS die in Nederland van meer dan 80 procent van de bevolking een voldoende krijgt. Alleen in Finland, Zuid-Afrika en Kenia zijn media te vinden die een betere score hebben.

Het tegenovergestelde van vertrouwen, de angst voor nepnieuws, is in Nederland dan weer extreem laag: minder dan een derde van de bevolking toont zich op dit gebied bezorgd. In de VS is dat aandeel meer dan tweemaal zo hoog.

Dat alles blijkt uit het Digital News Report van het Reuters Institute en het Commissariaat voor de Media. Sinds 2011 wordt verslag gedaan van nieuwsgebruik (video, lokaal nieuws, sociale media, podcasts) en opinies over nieuws in diverse landen in de wereld. Het aantal landen neemt gestaag toe: in 2020 ging dat om 40 landen.

Vertrouwen in nieuws

Meer dan de helft van de Nederlanders vindt dat ze het meeste nieuws meestal wel kunnen vertrouwen (‘agree they can trust most news most of the time’). Dat is – na de Finnen – het hoogste percentage in Europa. Het beeld bij de hier geselecteerde landen (grote landen in West-Europa, buurland België en de VS) is dat in Scandinavië, Finland, de Duitssprekende landen, Nederland en België (Vlaanderen) het vertrouwen relatief groot is; in Zuid-Europa en Groot-Brittannië is het beperkter. België mag als voorbeeld dienen: de 45 procent is het gemiddelde van Vlaanderen (51 procent) en Wallonië (36 procent).

Percentage mensen die vinden dat ze het meeste nieuws meestal kunnen vertrouwen (2020)

Het vertrouwen in nieuws neemt echter wel af. Onderstaande grafiek is enigszins spaghetti-achtig, maar in vrijwel elk land is een neerwaartse trend zichtbaar. Als 2015 (het jaar dat deze vraag voor het eerst in al deze landen werd gesteld) vergeleken wordt met 2020, blijkt dat alleen Spanje in 2015 minder vertrouwen liet zien (door een rare uitslag van 32 procent in dat eerste jaar). In België is geen verschil (maar het daalt de laatste drie jaar). Alle andere landen laten een daling zien.

Percentage mensen die vinden dat ze het meeste nieuws meestal kunnen vertrouwen (2015-2020)

Nieuwsmerken

In Nederland is de NOS het media met de beste rapportcijfers, meer dan 80 procent gaf het Journaal een voldoende (variërend van 6-10) in 2020. De regionale krant, RTL Nieuws, AD en NU.nl werden door 70 procent of meer van de ruim 2000 ondervraagden van een voldoende voorzien. De Telegraaf scoort lager maar nog steeds behoorlijk hoger dan GeenStijl en LINDAnieuws die door minder dan de helft met een voldoende wordt beloond.

Percentage dat een nieuwsmerk een rapportcijfer tussen 6 en 10 geeft (2020)

Ook internationaal doet de NOS het goed, maar weer houden de Finnen ons van de toppositie af. Hun publieke omroep Yle krijgt van 84 procent een voldoende. Ook hier staan de landen in het noorden van Europa en Duitssprekende landen bovenaan. De uitzondering is Italië waar het nationale persbureau ANSA hoog scoort. Opvallend is dat de BBC slechts van 64 procent van de Britten een voldoende krijgt. De publieke omroep is in de zuidelijke landen (en de VS) niet het betrouwbaarste medium.

Percentage dat een nieuwsmerk een rapportcijfer tussen 6 en 10 geeft (2020)

Nepnieuws

Het tegenovergestelde van ‘betrouwbaar’: hoeveel mensen vinden nepnieuws een probleem? Nederland is hier hekkensluiter, in Spanje en de VS vindt tweederde van de ondervraagden het een probleem. Deze vraag wordt sinds 2018 op deze manier gesteld. Trends zijn er nauwelijks te ontdekken, in sommige landen neemt het toe, in andere weer af. Het gemiddelde over deze drie jaar is in deze 14 landen gelijk.

Percentage van de ondervraagde dat nepnieuws een probleem vindt (2020)

Betalen voor nieuws

De betaalbereidheid voor online nieuws is het grootst in Scandinavië, de VS en Finland waar 15 procent of meer van de ondervraagden zegt voor online nieuws te betalen. Nederland zit daar net onder.

Heeft het afgelopen jaar voor online nieuws betaald (2020)

De trend is vrij opmerkelijk: als er een hoge bereidheid is, neemt die vaak ook behoorlijk toe. In landen waar niet of nauwelijks voor nieuws betaald wordt, lijkt nauwelijks sprake van een substantiële stijging. Dat geldt ook voor Nederland waar het percentage sinds 2016 rond de 15 schommelt.

Heeft het afgelopen jaar voor online nieuws betaald (2016-2020)

Podcasten

Opgaande lijnen bij het luisteren naar podcast in vrijwel alle landen. Nederland neemt nog een bescheiden positie in, maar de stijging (van 18 naar 26 procent) is fors.

Heeft de afgelopen maand naar een podcast geluisterd (2018-2020)

Bronnen

Het Digital News Report wordt vanaf 2011/2012 door het Reuters Institute van de Universiteit van Oxford gemaakt. Vanaf 2015 zijn ook Nederlandse data gebruikt. Sinds 2018 maakt het Commissariaat voor de Media een aparte Nederlandse editie. De data gaan altijd over het voorgaande jaar.

Foto: Roel Wijnants / Flickr 

Lees ook:

Nederlanders lezen veel meer online nieuws tijdens de coronacrisis

Bij het Nederlands Dagblad is datajournalistiek een weg naar groter lezersvertrouwen

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.