Waarom samenwerking voor onderzoeksplatform Investico de heilige graal is

Nieuws | Onderzoeksjournalistiek

Samenwerken is het uitgangspunt van Investico, staat pontificaal op de site van het onderzoeksplatform. Wat als journalistieke masterclass van De Groene Amsterdammer begon, is inmiddels een onafhankelijke stichting.
Investico ontwikkelde een aanpak die uniek is in Nederland. De redactie produceert niet voor een eigen medium – korte follow-upverhalen daargelaten – maar zoekt voor elk project samenwerkingsverbanden. Het onderwerp is daarbij leidend. Jeroen Trommelen, hoofdredacteur van Investico: ‘Laatst hadden we bijvoorbeeld een project over digitale patiëntgegevens. Dan ligt het voor de hand om ook samen te werken met vakblad Medisch Contact, die hebben de nodige contacten en expertise in huis. Voor financiële onderwerpen kan Follow the Money een geschikte partner zijn.’

Krachten bundelen

Daarmee benoemt hij meteen een van de grote voordelen van samenwerken: het bundelen van krachten. ‘Onze redactie heeft veel ervaring met onderzoekstechnieken, maar we hebben niet van elk onderwerp de nodige vakkennis. Wij leveren het onderzoek, de redacties kunnen inhoudelijke input leveren en desgewenst bijsturen.’
Al doet Investico het meeste onderzoekswerk, de betrokkenheid van de samenwerkingspartners is volgens Trommelen heel belangrijk. ‘Zij zijn eindverantwoordelijk voor de publicatie, dat kweekt commitment. Bovendien zijn zij belangrijk bij de eindredactie, zij weten het beste welke vorm en stijl bij hun medium passen. We doen het echt samen.’

Meer publicaties, meer impact

Ook het bedenken van onderwerpen is geen eenrichtingsverkeer, zegt Trommelen. Partners kunnen zelf ook onderwerpen aandragen. ‘Dat betekent dan wel dat ook andere media erover gaan publiceren. Wij doen geen onderzoek exclusief voor één partner, maar betrekken er ook andere partners bij als het onderwerp daarom vraagt.’ Maar dat hoeft geen nadeel te zijn, integendeel. ‘Hoe meer publicaties er over een onderwerp verschijnen, hoe groter de impact van het verhaal. Uiteindelijk komt het dan ook op het journaal en explodeert het onderwerp als het ware. Dat is dan altijd mooie publiciteit voor het medium dat het initiatief voor het onderzoek nam.’

Trommelen denkt dat grote internationale samenwerkingen de weg geëffend hebben voor nationale projecten. ‘Door internationale projecten als de Panama Papers hebben journalisten gezien dat je complexe onderzoeksprojecten onmogelijk alleen kunt uitvoeren. Je hebt de expertise en mankracht van veel journalisten nodig om zoveel data te analyseren.’

Onze naam is bij de buitenwereld misschien minder bekend. Belangrijk is dat de journalistiek ons kent

Maar niet alleen voor het analyseren van databergen is samenwerking zinvol, stelt Trommelen. ‘Onderzoeksjournalistiek kost altijd meer dan het opbrengt, dus elke euro die we in het onderzoek steken, willen we zo goed mogelijk laten renderen. Dat betekent: een optimaal bereik voor het verhaal. Daarom is onze naam bij de buitenwereld misschien minder bekend. Dat is ook niet zo belangrijk. Belangrijk is dat de binnenwereld, de journalistiek, ons kent en met ons samenwerkt.’

Geen concurrentie

Daarbij is het niet nodig om elkaar als concurrentie te zien, zegt Trommelen. ‘Toen wij bij Investico een doorstart maakten, hebben we bewust voor samenwerkingspartners gekozen die elkaar niet bijten. Het Financieele Dagblad, Trouw en De Groene Amsterdammer hebben niet veel overlap in lezers.’ Inmiddels is het FD uit de samenwerking gestapt, maar hetzelfde verhaal geldt voor nieuwe partners als Argos en Nieuwsuur. Daar komt bij dat bij zo’n samenwerking natuurlijk niet hetzelfde verhaal drie keer gepubliceerd wordt. Voor elk medium krijgt het onderwerp een eigen draai.

Het hoeft ook niet altijd meteen een groot project te zijn, zegt Trommelen. ‘Laatst zag ik een gezamenlijke productie van de Volkskrant en Pointer, het nieuwe datajournalistieke initiatief van de KRO-NCRV, over het gebrek aan transparantie van verkiezingsuitslagen. Een relatief specifiek onderwerp waarin ze mooi de krachten hebben gebundeld: de Volkskrant schreef het verhaal, Pointer verzorgde de visualisatie. Een goede manier om ervaring op te doen met een samenwerking.’

Niet te naïef

Hoe groot de voordelen van samenwerking ook zijn, denk er niet te gemakkelijk over, is een andere tip die Trommelen zou willen geven. ‘Maak meteen goede afspraken, ook over details.’ Als voorbeeld noemt hij het correct noemen van de partners in publicaties. ‘Het ligt heel gevoelig als een partner zich onvoldoende genoemd voelt. Dan spelen meteen de ego’s op. In het begin hadden we weleens dat soort incidenten. We hebben daarvan geleerd dat je niet alleen meteen duidelijke afspraken moet maken, maar ze ook schriftelijk moet bevestigen. Je moet er niet te naïef ingaan.’

Ondanks de steeds grotere bereidheid tot samenwerken, kan het altijd beter, denkt Trommelen. Hij zou graag meer internationale samenwerkingen willen opzetten. Er zijn in het buitenland vergelijkbare initiatieven als Investico, zoals het Amerikaanse ProPublica of het Engelse Bureau of Investigative Journalism. ‘Het zou mooi zijn dat meer bij elkaar te brengen. Ook een Investico-dependance in Brussel lijkt me geweldig. Er blijft zo veel liggen in Europa dat onderzocht zou moeten worden.’

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.