Wie heeft het gedaan? Moordspel leert studenten journalistiek werken met AI-tools
Nieuws | Vernieuwing
Aan de Hogeschool Utrecht (HU) leren studenten journalistiek spelenderwijs hoe ze AI-tools kunnen inzetten bij een onderzoek. In een moordspel, dat door een team van studenten, docenten en AI-experts werd ontwikkeld, doen ze vaardigheden op die straks handig zijn in hun werk als journalist. ‘We dachten: is dat programmeren niet te lastig? Maar dat vonden de studenten het allerleukst.’
Een dag voordat haar nieuwe vak begon, zag Sanne Pellicaan, derdejaars student journalistiek aan de HU, dat er iemand was toegevoegd aan de appgroep van haar klas. Deze George begon over een moord die ze moesten oplossen tijdens de les. ‘Ik weet nog dat ik dacht: huh, wat gebeurt hier? Ook al had ik wel door dat er geen echte moord gepleegd was, het was me niet duidelijk wat er dan wel aan de hand was,’ blikt Pellicaan terug. Het nieuwe vak zou gaan over AI voor journalistieke research. ‘Ik dacht: we gaan toch geen moordzaak oplossen aan de hand van AI?’
Te oud
Dat het daar wel op neerkwam, werd duidelijk toen ze de volgende dag het lokaal binnenkwam. George bleek een door AI gegenereerde misdaadverslaggever en de studenten moesten hem met de hulp van AI-tools helpen met het oplossen van een fictieve moord. ‘Mijn eerste reactie was: oké, lachen, da’s eens iets anders,’ zegt Pellicaan. Al voelde ze ook wat weerstand. Een moordspel, waren ze daar niet wat te oud voor? Die weerstand verdween al tijdens de les, vertelt ze. Daarna ging iedere bijeenkomst over een andere AI-tool. De studenten controleerden verdachten en hun alibi’s, leerden scrapen (geautomatiseerd verzamelen van informatie van verschillende sites), data analyseren en foto’s verifiëren.
Nele Goutier, docent Journalistiek aan de HU, is initiatiefnemer en leider van de projectgroep die het moordspel bedacht en ontwikkelde. Met een team boog ze zich over de vraag: hoe leren we onze studenten hoe ze AI kunnen gebruiken voor research? Een belangrijke vraag, zegt Goutier, omdat AI in sneltreinvaart de journalistiek verovert.
Aantrekkelijk op de arbeidsmarkt
Ze denkt dat journalisten die uit de voeten kunnen met AI-tools een flinke streep voor hebben op de rest. ‘Het opent nieuwe deuren op het gebied van research, wat ze snel en handig maakt in hun werk, en dat maakt ze weer aantrekkelijk op de arbeidsmarkt.’ Daarnaast hoopt Goutier dat het moordspel haar studenten traint om kritisch naar kunstmatige intelligentie te kijken. ‘Ook overheidsinstanties en bedrijven gebruiken het, wat weer grote impact heeft op de maatschappij. Neem de toeslagenaffaire en de discriminatie bij DUO, ik weet zeker dat er nog veel meer verhalen op ons liggen te wachten als we AI kritisch bevragen.’
Toch was AI tot afgelopen semester niet structureel onderdeel van de opleiding. ‘Niet dat het daarvoor nooit onder de aandacht kwam,’ zegt Goutier. ‘Maar dat gebeurde altijd ad hoc.’ Dat moest anders, vond de docent: ‘Er is een technische revolutie gaande, een cursusje hier en daar is niet genoeg, Of je het nou leuk vindt of niet: AI is niet langer optioneel en moet in de opleiding verweven worden.’
Losse sfeer
Dus Goutier vroeg een beurs aan, kreeg groen licht en stelde een multidisciplinair team samen dat bestond uit docenten, studenten en AI-experts. Florien de Bruijn, derdejaarsstudent journalistiek, was daar onderdeel van. Zonder al te veel verwachtingen begon ze aan het avontuur, omdat ze tijd over had. Het was de eerste keer dat ze samenwerkte met docenten. ‘Ineens was ik niet ondergeschikt, maar een gelijke,’ vertelt ze. ‘Er ontstond een losse sfeer waarin er veel gelachen werd.’ Die dynamiek beviel haar wel, omdat ze merkte dat haar mening ertoe deed. Sterker nog: er was echt behoefte aan haar visie, omdat zij de doelgroep (deels) vertegenwoordigde. Het idee voor het ontwikkelen van een spel kwam zelfs uit haar koker.
Veel kennis over AI had De Bruijn toen nog niet. Inmiddels weet ze hoe ze beelden verifieert en data bundelt. Bovendien leerde ze dat AI helemaal niet ingewikkeld of eng is. ‘Als je eenmaal weet hoe het werkt, kun je er zó veel mee. Dat vind ik echt vet.’ Dat geldt ook voor haar medestudent Pellicaan, die door het moordspel het scrapen onder de knie kreeg. Inmiddels past ze het toe in haar studieopdrachten. ‘Voordat ik het moordspel speelde, gebruikte ik hooguit Chat GPT om een creatieve invalshoek te zoeken of een tekstje te schrijven. Inmiddels weet ik hoe ik AI kan inzetten op een handige en verantwoorde manier,’ vertelt ze. ‘Ik werk sneller en zet betere producties neer.’ En dat is precies wat Goutier en haar team met het moordspel voor ogen hadden. ‘Op voorhand dachten we nog: is dat programmeren niet te lastig?’, blikt de docent terug. ‘Nee dus, want juist dat vonden de studenten het allerleukst.’
2.0-versie
In de slotbijeenkomst lukte het Pellicaan en haar medestudenten om de moordzaak op te lossen. ‘Uiteindelijk bleef er maar een klein groepje over, omdat er geen studiepunten of verplichte opdracht aan het moordspel gekoppeld was,’ vertelt ze. ‘Als studenten in de gaten hebben dat het niet verplicht is, dan blijven ze thuis.’ Mede daarom buigt Goutier zich komend schooljaar over een 2.0-versie van het project waaraan wel een vorm van toetsing wordt verbonden.
Worden komend studiejaar meerdere vakken in spelvorm gegoten bij de HU? ‘Dat denk ik niet,’ zegt Goutier. ‘Het moordspel is perfect voor dit vraagstuk – hoe leren onze studenten AI gebruiken voor research -, maar zo’n spelvorm leent zich niet voor ieder vak. Wel vindt ze het geweldig om te zien dat studenten spelenderwijs hebben geleerd over een belangrijk onderwerp als AI: ‘Natuurlijk maakt dit spel studenten van de toekomst niet helemaal ready to go, maar we hebben ze wél bijgebracht dat programmeren helemaal niet zo ingewikkeld is als het misschien lijkt en dat je AI als journalist in sommige gevallen echt voor je kunt laten werken, als je het slim aanpakt.’
Over de auteur
