Hoe ziet de journalistieke sector er over 10/15 jaar uit en hoe kunnen we ons daarop voorbereiden? De journalistiek staat onder druk en verandert in een hoog tempo. Denk aan de roep om inclusiviteit en representatie, aan invloedrijke personen die de integriteit van nieuws en journalistiek betwisten of aan de grillige advertentie-inkomsten in een jaar dat getekend werd door Covid-19.
Het debat over de kansen, bedreigingen, opties en risico’s voor de journalistiek in Nederland is wellicht urgenter dan ooit. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek heeft daarom Van de Bunt Adviseurs opdracht gegeven om een scenariostudie naar de toekomst van de journalistiek uit te voeren.
Uitgevoerd door
Uitkomsten scenariostudie Journalistiek 2035
Hoe ziet de journalistiek er in 2035 uit en kun je je daar op voorbereiden? Bekijk hier de uitkomsten van het scenario onderzoek. Vier toekomstscenario’s die uit gaan van verschillende antwoorden op twee bepalende vragen: worden techbedrijven en data wel of niet effectief gereguleerd? En vertrouwen burgers elkaar binnen de samenleving of is er sprake van onderling wantrouwen? Ervaar het zelf en werp een blik op de wereld van de toekomst.
Eerder onderzoek
Dat is niet de eerste keer; eind 2014 werd de studie Journalistiek 2025 uitgevoerd, meer informatie en de rapportage met de scenario’s die toen zijn samengesteld kunt u hier vinden: https://www.journalistiek2025.nl/ .
Doel van deze scenariostudie is om een prikkelende bijdrage te leveren aan het debat over de toekomst van de journalistiek in Nederland en de vraagstukken waar redacteuren, beleidsmakers en bestuurders in de komende jaren voor staan.
Uitvoering onderzoek
Van de Bunt heeft ruime ervaring met het doen van scenario-onderzoek en toekomstverkenningen, over onder meer lokale omroepen in Nederland, data-driven organisaties en deed onderzoek in het kader van Amsterdam 750. Het scenario-onderzoek wordt uitgevoerd door Ila Kasem, Kim Wannet, Mark van Waes, Niels Büller en Bram Huijten. Kijk voor meer informatie over Van de Bunt Adviseurs en het opdrachtteam op www.vandebunt.nl.
Uitkomsten onderzoek
Hoe ziet de toekomst van de journalistiek er uit en kun je je daarop voorbereiden? Het volledige onderzoek, resultaten en de vier scenario’s zijn te bekijken op www.journalistiek2035.nl. Op 11 november 2021 werden de uitkomsten van het onderzoek gepresenteerd vanuit Theater Diligentia in Den Haag. De presentatie is in zijn geheel terug te kijken via onderstaande video.
Toekomstbeelden
De toekomst is niet exact te voorspellen. Het extrapoleren van huidige trends en ontwikkelingen naar de toekomst geeft per definitie verkeerde voorspellingen. Scenarioplanning biedt hiervoor een alternatief, want het vormt een verkenning van verschillende hypothetische omstandigheden in de toekomst. Door trends in kaart te brengen wordt duidelijk in welke context de sector in de nabije toekomst zou kunnen opereren. De scenario’s schetsen zo de ‘hoeken van het speelveld’.
Scenariostudies leveren meerdere consistente, plausibele en radicale toekomstbeelden op. Deze beelden helpen om het eigen voorstellingsvermogen op te rekken en je voor te bereiden op mogelijke verrassingen in de toekomst. Scenario’s kunnen confronterend zijn, maar bovenal bieden ze inspiratie en nieuwe inzichten.
Methode
Om tot prikkelende toekomstverkenningen te komen hanteren de onderzoekers een methodiek die ontwikkeld is door het Global Business Network. In de komende maanden worden de volgende stappen doorlopen:
- Grote Vragen Sessie: Samen met twintig experts en influentials uit de sector wordt geïnventariseerd wat de grote vragen zijn waar de sector in de nabije toekomst voor staat. De grote vragen sessie vond digitaal plaats op 31 maart 2021
- Trendconferenties: Samen met zestig experts, influentials en unusual suspects van binnen en buiten de sector wordt gekeken welke (mogelijke) trends op sociaal, technologisch, economisch, ecologisch en politiek vlak invloed kunnen hebben op het journalistieke landschap in de nabije toekomst. Deze trendconferenties vonden plaats op 13, 14 en 16 april 2021. Bekijk hier de sfeerimpressie.
- Trendboek: De enorme lijst trends die de trendconferenties opleveren wordt geclusterd en verdeeld in zekere trends, waar alle deelnemers het over eens zijn, en onzekere trends, waarbij discussie is over of ze wel of niet zullen plaatsvinden. De zekere trends komen vanzelfsprekend terug in elk scenario. De onzekere trends gebruik je om de scenario’s verschillend vorm te geven.
- Impact weging: Alle deelnemers aan de trendconferenties wordt gevraagd om aan de hand van een trendboek de verzamelde trends te wegen op de mate van impact.
- Vaststellen Scenario’s: Plausibele en prikkelende combinaties van onzekere trends met de hoogste impact worden vervolgens onderzocht en er wordt een keuze gemaakt voor de 2-3 kritische onzekere trends. Deze worden leidend voor de verdere toekomstverkenning. Bij onzekere trends zijn er steeds twee toekomstmogelijkheden: de trend zet immers wel of niet door. Met twee onzekere trends ontstaan zo vier mogelijke toekomstscenario’s.
- Uitwerken Scenario’s: De scenario’s worden op basis van ander onderzoek en met input van experts verder uitgewerkt tot fictieve, maar consistente werelden op basis van de consequenties van de gekozen kernonzekerheden. Deze uitgewerkte scenario’s bestaan uit drie onderdelen. De eigenlijke beschrijving van de toekomst, het plot (WAT); de weg naar de toekomst, een tijdslijn (HOE); en de logica achter het scenario (WAAROM).
- Strategie bepaling: Per scenario worden de implicaties van het toekomstbeeld voor de sector verkend. Op basis van de grote vragen die bij stap 1 zijn opgehaald wordt gekeken welke scenario-robuuste strategieën er mogelijk zijn. Dit zijn handelingsperspectieven die in de komende tijd gebruikt kunnen worden om stappen te zetten die in alle scenario’s zinvol zijn.
