Zo gaan nieuwsorganisaties wereldwijd om met de toenemende intimidatie van journalisten

Nieuws | Onderzoek

De afgelopen jaren zijn journalisten steeds vaker het mikpunt van (online) intimidatie. Vooral vrouwelijke journalisten en journalisten die behoren tot een etnische minderheid hebben hier last van. Dat blijkt uit onderzoek van de Media for Democracy Monitor 2020. Geluk bij een ongeluk: nieuwsorganisaties zijn steeds beter in staat om lastiggevallen journalisten te ondersteunen.

In 2019 werden er 156 journalisten vermoord. In 57 jaar was dat aantal nog nooit zo laag geweest. Toch was de toon van UNESCO’s laatste onderzoek naar de veiligheid van journalisten over de hele wereld zorgelijk. De fatale aanvallen op de levens van journalisten verplaatsten zich namelijk van landen waar een gewapend conflict heerst, naar conflictvrije landen.

Dat is in lijn met de – nog niet gepubliceerde – bevindingen van de Media for Democracy Monitor 2020, een samenwerkingsverband van Europese wetenschappers dat in 18 landen onderzoek deed naar de veiligheid van journalisten. Over de hele wereld zijn journalisten vaker slachtoffer van (online) intimidatie. De bedreigingen zijn vaak seksistisch of racistisch, en komen vooral uit extreemrechtse hoek.

Toch is er ook goed nieuws te melden. Door middel van trainingen, psychologische begeleiding en cybersecurityteams beschermen nieuwsorganisaties hun werknemers. Daarnaast ontstaan er meldpunten waar journalisten terecht kunnen na bedreigingen of incidenten.

Racisme, seksisme en bedreigingen

Tussen 2017 en 2020 steeg het aantal Duitse journalisten dat last heeft van intimidatie van 40 tot 60 procent. Vooral vrouwen en journalisten met een buitenlandse achtergrond hebben het zwaar te verduren. Een vrouwelijke Duitse hoofdredacteur vertelde hierover aan de onderzoekers van MDM 2020: ‘Soms krijg je binnen een paar minuten honderden [seksistische, red.] reacties op een stuk. Er is eigenlijk geen onderwerp waar ik over kan schrijven zonder dat daar seksistische reacties op komen. Als je een migratie-achtergrond hebt is het nog erger.’

In Italië is de situatie nog schrijnender. Zo’n 20 journalisten leven onder 24-uursbewaking van de politie. Van alle vrouwen die voor de radio, televisie, het nieuws of de krant werken heeft 85 procent wel eens last gehad van seksuele intimidatie. Ruim 42 procent ervoer dit in de laatste 12 maanden.

Filmen met je telefoon

Ook buiten Europa hebben journalisten te maken met allerlei vormen van intimidatie. Sommige Australische journalisten vertelden er tegenop te zien om artikelen op sociale media te plaatsen, omdat ze bang zijn om het mikpunt van online haatberichten te worden. In Canada noemen zeven van de tien journalisten online intimidatie en bedreigingen zelfs als hun grootste angst als journalist. In Chili zagen journalisten zich genoodzaakt om de grote protesten tegen sociale ongelijkheid in 2019 met hun mobiele telefoon te verslaan, nadat meerdere journalisten en hun cameraploegen op straat waren aangevallen.

Nieuworganisaties bieden hulp

Gelukkig nemen nieuwsorganisaties steeds meer verantwoordelijkheid voor de bescherming van hun werknemers. In het Verenigd Koninkrijk zorgen diverse media sinds kort dat de privégegevens van hun journalisten niet zomaar te vinden zijn. Daarnaast blokkeren ze de gebruikers van hun kanalen die intimiderende of bedreigende comments plaatsen actief en ontwikkelen ze tools (zoals ‘meld-misbruik-knoppen’) zodat ongewenste reacties eerder worden opgespoord. Als journalisten langdurig geïntimideerd worden op sociale media zoeken nieuwsorganisaties de samenwerking met de betreffende platforms om de stroom aan berichten te beëindigen.

Sommige Britse nieuwsorganisaties bieden ook psychologische hulp of geven trainingen op het gebied van geestelijke gezondheid, bijvoorbeeld door in groepsverband online haatreacties te lezen en te bespreken. Verder moet regelmatig overleg tussen journalisten en de sociale mediateams van het medium waar ze voor werken bijdragen tot het tegengaan van online-intimidatiecampagnes.

De Zweedse publieke omroep Sveriges Television gaat nog een stap verder. Sveriges Television heeft een speciaal cybersecurityteam opgezet om intimidatie richting haar journalisten tegen te gaan. Per dag behandelt het team zo’n 35 zaken, zoals haatmail, online en fysieke bedreigingen en geweldplegingen. Iedere zaak wordt gemeld bij de politie en de betreffende journalist en familie krijgt tijdelijk extra bescherming. De kosten voor de beveiliging van journalisten in Zweden zijn de afgelopen vijf jaar verviervoudigd.

Nieuwe initiatieven

Ook journalistieke verenigingen bemoeien zich tegenwoordig met de veiligheid van journalisten. Dat is belangrijk, want zo krijgen ook freelancejournalisten de hulp die ze nodig hebben. In Nederland bestaat sinds november 2019 Persveilig, een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Journalisten, het Genootschap van Hoofdredacteuren, de politie en het Openbaar Ministerie. Iedere journalist kan er melding maken van dreigementen. In een jaar tijd kreeg Persveilig al meer dan honderd meldingen binnen.

Het tij keren

Intimidatie van journalisten heeft een negatieve invloed op de geestelijke gezondheid, het werkplezier en de productiviteit van journalisten. De wetenschappers maken zich zorgen over de gevolgen voor de democratie als deze stijgende trend zich doorzet, en benadrukken hoe belangrijk het is nieuwsorganisaties en andere initiatieven zich steeds beter inzetten voor de veiligheid van journalisten.

Foto: Tim Gouw / Pexels

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.