Bij onderzoeksproject Brussels Papers leerden burgers journalisten wobben

Nieuws |

[vc_row][vc_column width=”2/3″][vc_column_text]Een wet uit 2006 verplicht alle gemeenten ertoe die gegevens openbaar te maken. Ook de negentien gemeenten waaruit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (1,2 miljoen inwoners) bestaat. Maar anno 2017 gaf slechts één van hen openheid van zaken.
Dat was tegen het zere been van Transparencia, een collectief van Belgische vrijwilligers die lobbyen voor openbaarheid van bestuur en medeburgers aanmoedigen om te wobben – wat ze makkelijk maken met een speciaal online e-mailtemplate.
Voor Brussels Papers lieten de activisten vijf maanden lang een spervuur aan Wob-verzoeken op de Brusselse gemeenten los. Dat deden samen met journalisten van drie Vlaamse en drie Waalse media, waaronder omroepen VRT en RTBF, website BRUZZ en dagblad La Capitale.
‘Na afloop hadden twaalf gemeenten informatie vrijgegeven, en inmiddels hebben zestien van de negentien gemeenten dit gedaan; grote vooruitgang dus’, zegt Claude Archer, projectleider namens Transparencia. ‘De burgers en de journalisten zaten met elkaar op de redacties van de deelnemende media en werkten daar met veel enthousiasme samen. Na afloop gingen we met zijn allen uit eten om het resultaat te vieren.'[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”2/3″][vc_column_text]

Evenveel waard

Zo’n soepele samenwerking is volgens Archer (tweede van links op de foto) best uniek. ‘Vaak zijn journalisten arrogant en staan ze niet open voor een samenwerking met burgers. Voor dit project benaderden we alleen journalisten die we al kenden van eerdere samenwerkingen. De burgers waren evenveel “waard” als de journalisten.’
Transparencia leerde de deelnemende journalisten bij Brussels Papers wat ze moeten doen als een Wob-verzoek wordt afgewezen. ‘Er is een federale commissie waarbij je in beroep kunt gaan, maar geen van de deelnemende journalisten wist aanvankelijk hoe.’

Wanneer de reactietermijn van een wob-verzoek voorbij is, stuurt het systeem automatisch een herinneringsmail

Wobbende journalisten zijn in België minder gebruikelijk dan in Nederland. Het aantal verzoeken loopt er in de honderden per jaar, waar dat hier in de duizenden loopt. ‘Het wordt in België vooral gedaan door kritische burgers en minder door journalisten.’
De smeerolie bij Brussels Papers was het eerdergenoemde mailformulier, dat elk verzoek automatisch de juiste onderwerpregel mee geeft. Overigens is dat een van de weinige eisen aan een Wob-verzoek in België. Wanneer de reactietermijn van een maand voorbij is, stuurt het systeem automatisch een herinneringsmail. Alle mailwisselingen worden online bijgehouden: op het moment van schrijven zijn dit er 958.[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/3″][vc_empty_space height=”60px”][vc_column_text]Om onderzoeksjournalistiek te kunnen blijven bedrijven, werken journalisten samen. Er ontstaan tijdelijke verbonden tussen Nederlandse en buitenlandse media, freelancers en vaste redacties, journalisten en vrijwilligers. Dit is het slot van een drieluik.
Deel 1 vind je hier: Zo ontdekte een groep onderzoeksjournalisten waar Nederlandse wapens terechtkomen
Deel 2: De onthullingen van Project Polar: met dank aan hulp van buitenaf[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”2/3″][vc_column_text]

Aanpak

Het project Brussels Papers had momentum: er was vorig jaar veel verontwaardiging in België over affaires in Brussel (waar de socialistische burgemeester flink verdiende aan een schnabbel) en Luik.
Het team wobde alle nevenverdiensten van en vergoedingen aan wat in België ‘mandatarissen’ heten: het college inclusief de burgemeester, raadsleden, maar ook leden van politieraden. De vrijwilligers deden veel van het wobwerk, de journalisten schikten de losgeweekte informatie en schreven artikelen. Een infographic laat zien welke gemeenten het best en slechtst scoorden (bekijk deze ‘Transparantiemeter’ hier bij BRUZZ).
Vooral de ‘kleine’ deelnemers, zoals lokaal-nieuwssite BRUZZ, toonden veel passie. ‘Lokale media hebben zelf veel te weinig tijd en geld voor zo’n groot onderzoek. Bovendien hebben zij de overheid nodig voor informatie en kan kritiek ertoe leiden dat ze die informatie in de toekomst minder makkelijk krijgen. Als er een consortium van grote media achter je staat, zal dit minder snel gebeuren.’

Lobbywerk

Volgens Archer is het openbaar bestuur in België erg ontransparant, maar hij hoopt dat vrijwilligers en traditionele media dit samen kunnen doorbreken. Onlangs publiceerde hij samen met een Vlaamse journalist onthullingen over asbest op scholen, eveneens voortgevloeid uit Wob-verzoeken. Ook werkte Transparencia samen met Apache, de ‘Vlaamse De Correspondent’.
De inspanningen van Transparencia hebben effect: Wob-verzoeken hoeven niet per brief te worden verstuurd, maar zijn nu ook als e-mail geldig. ‘Ons volgende doel is dat de wet uit 2006 zodanig wordt versterkt dat de federale commissie de macht krijgt om sancties op te leggen. Brussels Papers was een goed middel om bij onze onderhandelingen hierover met het Brusselse parlement druk toe te passen.’
Transparencia komt graag in contact met Nederlandse journalisten en activisten die effectiever willen wobben. Zij kunnen mailen naar info@transparencia.be. [/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/3″][vc_empty_space height=”60px”][vc_column_text]Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek gaat naast innovatie ook onderzoeksjournalistiek subsidiëren. Daarom besteden we het komende jaar aandacht aan inspirerende voorbeelden van onderzoeksjournalistiek en tips & tools. Volg onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.