Hoe boei je de lezer met Europa? ‘Maak me maar wakker als de verkiezingen afgelopen zijn’
Nieuws | Op de werkvloerHet gaat ons allemaal aan, maar de meeste harten gaan er niet sneller van kloppen: Europa. Hoe ga je als journalist om met die desinteresse? Drie journalisten vertellen hoe ze vanuit Brussel hun best doen (of juist niet) om de Europese verkiezingen sexy te maken.
Geert Jan Hahn is Europaverslaggever voor BNR en reist in aanloop naar de verkiezingen door verschillende landen om radioreportages en podcasts te maken.
‘Mijn gevoel zegt dat het spannende verkiezingen worden. Er is oorlog op Europees grondgebied. Bovendien is er in Nederland nog geen kabinet en gaat het in de formatiegesprekken veel over zaken zoals landbouw, specifiek het mestbeleid, dat voor veel discussie zorgt. Daarbij wordt naar Brussel gewezen, en dat kan weer invloed hebben op het stemgedrag van mensen bij de Europese verkiezingen. Ik verwacht eigenlijk dat er in veel landen meer mensen naar de stembus zullen gaan, om verschillende redenen. Of dat nu landbouw, de oorlog in Oekraïne, of migratie is.
Je moet niet bang zijn om ingewikkelde gesprekken te voeren, al snap ik de spagaat tussen inhoud en ‘lekkere quotes’
Een belangrijke taak van media is het publiek informeren, want als zij het niet doen, wie doet het dan? Toch denk ik niet dat het onze taak is om Europa, of de verkiezingen, sexy te maken. Er moet juist aan constructieve verslaggeving gedaan worden. Er is zoveel om verslag van te doen: het parlement, de commissie, de Europese Raad en het ECB. Bovendien zijn Europarlementariërs doorgaans van hoog niveau. Bij BNR spreken wij er veel, en de interactie is echt op de inhoud gericht. Je moet als journalist niet bang zijn om ingewikkelde gesprekken te voeren, bijvoorbeeld over Oekraïne en Gaza, ook al begrijp ik echt wel dat je soms in een spagaat zit tussen de inhoud en ‘lekkere quotes’. Het is wel fijn dat het publiek van BNR goed geïnformeerd is op het gebied van de EU, daardoor hoeven we niet alles tot in detail uit te leggen.
Ik denk dat het cruciaal is om door Europa te reizen om de invloed van de EU op verschillende landen beter te kunnen begrijpen en dus ook beter uit te kunnen leggen. Daarom ben ik niet alleen in Brussel, maar ga ik naar meerdere landen om verslag te doen.’
Peter Teffer is onderzoeksjournalist bij Follow The Money. Hij maakt vanuit Nederland onderdeel uit van Bureau Brussel, een team van acht onderzoeksjournalisten dat gespecialiseerd is in de EU.
‘Follow The Money is anders dan andere media, omdat we structureel veel aandacht besteden aan de Europese Unie. Dat er nu verkiezingen aankomen, maakt eigenlijk niet zo veel uit voor hoeveel we over Europa schrijven. De afgelopen tijd verschenen bij andere media vrij veel artikelen waarin op basis van peilingen wordt gespeculeerd over een grote zege voor radicaal rechtse partijen. Ik vind dat eigenlijk niet zulke interessante journalistiek. Maak me maar wakker als de verkiezingen afgelopen zijn en de uitslag bekend is. Het is eigenlijk een beetje treurig als de journalistieke reflex zou zijn dat er pas meer media-aandacht is voor Europa als er verkiezingen zijn. De Tweede Kamer krijgt het hele jaar door veel aandacht, terwijl er in Brussel en Straatsburg net zo belangrijke beslissingen worden genomen.
Artikelen waarin wordt gespeculeerd over een grote zege voor radicaal rechts – ik vind dat niet zulke interessante journalistiek
Wij hebben ook wel verhalen die over de verkiezingen gaan, hoor. Zo hebben we eerder een groot verhaal gemaakt over de schandalen, groot en klein, waar Europarlementariërs uit verschillende landen bij betrokken waren. Er is na ‘Qatargate’ (een groot corruptieschandaal: Qatar zou via politici en medewerkers van het Europees Parlement invloed willen uitoefenen, red.) opgeroepen tot meer integriteit van Europarlementariërs. Maar hoe meet je dat? We zouden na de verkiezingen dezelfde methodiek kunnen toepassen die we eerder gebruikten bij het onderzoek naar de schandalen, om na een tijdje te kunnen zien of er iets is verbeterd.
De EU is complex. Dat is ook onvermijdelijk bij een samenwerkingsverband van zoveel verschillende landen en culturen. Maar die complexiteit mag geen excuus zijn om er niet over te schrijven. Je moet het als journalist zo goed mogelijk uitleggen, maar niet verzanden in details. Tegelijkertijd heb je ook te maken met dilemma’s: wanneer schrijf je ergens over? Wetten en regels maken binnen de EU duurt jaren. Doe je verslag op het moment dat een wetsvoorstel wordt gedaan, ergens in het midden van het proces, of juist aan het einde, als de wet is aangenomen?
Het staat vast dat de opkomstpercentages bij Europese verkiezingen lager zijn dan Tweede Kamer, daar kun je misschien iets uit afleiden. Dat de kennis over Brussel ook minder is. Maar het feit dat mensen iets niet weten, moet geen reden zijn om er niet over te schrijven.’
Romana Abels is EU-correspondent voor dagblad Trouw.
‘Ik woon in Brussel en hier is de aandacht voor de verkiezingen gigantisch. We hebben het over niets anders, maar of dat ‘buiten’ ook zo is, weet ik niet. Ik besef wel dat ik toch een beetje in mijn eigen EU-bubbel zit. Veel stukken over de verkiezingen gaan over de verwachte ruk naar rechts, en dat populisme aan terrein wint. Maar eigenlijk was dat ook al het thema bij de vorige verkiezingen, en toen eindigde het uiteindelijk volkomen ‘normaal’.
Misschien zouden journalisten wel hun best kunnen doen om het allemaal wat leuker op te schrijven
Ik ga de komende tijd schrijven over wat Europarlementariërs tot nu toe voor elkaar hebben gekregen. Een interessant voorbeeld is Michiel Hoogeveen, voorheen van Forum voor Democratie en nu van JA21. Die ging naar Brussel om de euro af te schaffen. Als Europarlementariër kreeg hij de verantwoordelijkheid om te onderhandelen over het Europese betalingsverkeer. Dat je nu instant geld naar het buitenland kunt overmaken komt mede door hem – niet wat hij wilde bereiken, maar wel een verbetering. Weinig mensen weten hoe machtig een Europarlementariër is op een bepaald dossier, soms een heel klein thema, soms iets heel groots. Ze kunnen veel voor elkaar krijgen: strengere regels voor witwassen, een Europees minimumloon. Het is belangrijk om inzichtelijk te kunnen maken wat je allemaal kan doen in het Europees Parlement.
Volgens mij is Europa al vrij sexy, het lijkt soms net één grote rampenfilm met schandalen en pandemieën. Misschien zouden journalisten wel hun best kunnen doen om het allemaal wat leuker op te schrijven. Er is alleen nog een probleem: ik zit hier in Brussel als correspondent in mijn eentje. Dat terwijl de EU een gigantische wetgevingsfabriek is, zeventig procent van de wetten in Nederland komt hier vandaan. Tja, dan mis je als journalist wel eens wat. En dat terwijl er acht collega’s in Den Haag zitten. Dat is bij alle kranten zo overigens. Maar dan is het dus ook niet zo gek als mensen in Nederland minder goed geïnformeerd zijn over Europa.
Wat ook zeker zou invloed heeft op het gebrek aan enthousiasme voor de EU is het gedrag van politici. Alle Nederlandse ministers zijn zeker een tot twee keer per maand in Brussel. Maar daar hoor je bijna nooit iets over, Nederlandse politici zijn eigenlijk nooit trots op wat er in Europa is bereikt en dat is lastig. Dus aan de ene kant denk ik dat we meer EU-correspondenten nodig hebben, maar als aan de andere kant Geert Wilders bijvoorbeeld met groot enthousiasme naar Brussel zou komen, zou dat echt impact kunnen hebben op de stemming in Nederland.’
