Jonas Kooyman (NRC): ‘Eens in de zoveel tijd komt er een boek voorbij als dit, dat me echt grijpt’
Nieuws | Journalistieke boekenWelk boek veranderde je blik op het vak? Jonas Kooyman schreef als freelancer voor onder andere ELLE en De Standaard. Sinds kort is hij in dienst bij NRC als economieredacteur, met de luxe-industrie als specialisme. Ook heeft hij een eigen nieuwsbrief, De Havermelkelite, met ruim 5000 (deels betalende) leden. Zijn favoriete journalistieke boek: Uncanny Valley van Anna Wiener (Fourth Estate, 2020).
‘Ik lees meestal ongeveer drie boeken tegelijk en door elkaar heen, wat pagina’s van het een en dan weer wat pagina’s van het ander. Maar eens in de zoveel tijd komt er een boek voorbij dat me echt grijpt. Iets dat ik niet weg kan leggen totdat ik het uit heb. Uncanny Valley was er zo een. Ik raakte gefascineerd door het onderwerp en het is erg goed geschreven. Spannend ook. Je wilt weten hoe het eindigt.
Silicon Valley
Anna Wiener kwam terecht in Silicon Valley en schreef haar memoires over de bizarre dingen die ze daar meemaakte. Ze is van dezelfde generatie als ik, begin dertig, en we hebben allebei de tijd meegemaakt dat er nog zo’n zweem van mystiek en glamour om die plek heen hing. Een jaar of 10, 15 geleden was Silicon Valley dé plek waar je moest zijn als je het wilde maken en rijk wilde worden. Maar langzaam verschenen er barsten in het imago van de techwereld, een proces dat Weiner gedetailleerd en meeslepend omschrijft. Ze start haar carrière in de cultuursector en werkt onder andere bij een uitgever in New York, maar dat betaalt slecht en ze heeft het idee dat het niet echt opschiet allemaal. Daarop besluit ze om haar leven radicaal om te gooien en de techwereld in te gaan. Eerst bij een startup in New York en daarna San Francisco, in een managementpositie op het gebied van customer service, op het hoogtepunt van de populariteit van Silicon Valley. Een soort goudkoorts was het. De regio zat vol millennials, die er naartoe trokken in de hoop als eerste ‘het nieuwe Facebook’ te ontdekken.
Tijdgeest
Wieners baan in San Francisco levert veel geld op, maar de ethische kant begint steeds meer te wringen. Ze beschrijft heel mooi de schaduwzijde van het succesverhaal. Hoe je als vrouw bijvoorbeeld veel harder moet vechten voor je positie en salaris, maar ook hoe er van je verwacht wordt dat je dag en nacht bereikbaar bent. Het contrast van San Francisco zoals we het van vroeger kenden, die hele flowerpowersfeer, met de stad van nu is ook heel groot. Het is echt een stad voor de rijken geworden, de huizenprijzen gaan er door het dak en al die tech-miljonairs hebben geen idee meer wat ze met al hun geld moeten doen. Die tijdgeest, maar ook de honger van onze generatie om het te maken en de duistere kant daarvan: ze weet het allemaal goed te vangen in een min of meer chronologisch verslag. De namen en bedrijven waar ze het over heeft zijn geanonimiseerd, maar met wat googelwerk kun je vrij snel ontdekken over wie het echt gaat. Zo lees je over de baas van het laatste bedrijf waar ze werkte voordat ze die wereld achter zich liet, een echte klootzak, en ik moest en zou weten wie dat dan precies was.
Ethische kant
‘Het stadsleven, nieuwe ontwikkelingen; dat zijn onderwerpen waar ik graag over schrijf én lees. Als journalist word je nooit echt rijk, dus het intrigeert me om te lezen over mensen die meer geld hebben dan ze ooit kunnen uitgeven. En dan heb je nog de vragen die dit boek oproept, doordat het gaat over iemand die kiest voor het geld en de ethische kant daarbij in eerste instantie opzijzet. Min of meer omgekeerd van hoe het gaat in de journalistiek. Maar in hoeverre weegt voldoening op tegen slechte betaling? Ik denk dat veel journalisten daar weleens over hebben nagedacht. Verhalen over de tijdgeest probeer ik ook te vangen in mijn nieuwsbrief, De Havermelkelite. Ik heb nu zo’n 5200 abonnees, tien procent heeft de betaalde versie. Daar kan ik absoluut niet van rondkomen natuurlijk, maar het is wel een fijne aanvulling op mijn inkomen. Misschien dat ik in de toekomst het concept verder uit kan bouwen. Met een podcast bijvoorbeeld, of een boek. Ik denk dat er nog meer mooie dingen uit gehaald kunnen worden.’