Kersverse studenten journalistiek: ‘Over je standpunten mag je transparant zijn’
Nieuws | Vernieuwing
Anno 2025 journalist worden: ga er maar aan staan. Of bieden uitdagingen als desinformatie, polarisatie en afnemend vertrouwen in de media juist kansen? Drie pas gestarte studenten van de master journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen vertellen waarom ze kiezen voor dit vak.
Levi Vos (24): ‘Censuur lijkt me een grotere bedreiging dan AI’
‘Tijdens mijn studie toegepaste psychologie maakte ik een podcast over politieke diversiteit, als onderdeel van een keuzevak over burgerschap. Ik heb toen heel brutaal alle fractievoorzitters in de Tweede Kamer gemaild met de vraag of ik ze mocht interviewen. Veel partijen reageerden enthousiast en ik sprak onder meer met de BBB en GroenLinks over polarisatie. Ik merkte dat ik dat veel leuker vond dan psychologie.
Iemand die ik bewonder is onderzoeksjournalist Bas Haan. Zijn boek over de Deventer moordzaak heb ik al twee keer gelezen. Haan is in die zaak in eerste instantie ook gedwaald, maar hij liet zien hoe je als journalist een fout kan maken, zolang je er maar transparant over bent.
Complete objectiviteit voor een journalist bestaat denk ik niet. Laatst zei Marleen de Rooy van de NOS in een podcast dat ze hoopt dat de SGP eindelijk vrouwen op de kieslijst zal toestaan. Daar werd kritisch op gereageerd, want dat is een mening. Maar het lijkt mij raar als luisteraars haar nu ineens niet meer vertrouwen. Veel journalisten op tv zijn niet objectief, maar proberen vanuit hun eigen hoek heel feitelijk te zijn: Tim Hofman, Rutger Castricum, Sam Hagens.
Hulp van AI
AI gaat de komende jaren veel veranderen, ook in de journalistiek, maar ik ben er positief over. Het kan journalisten veel taken uit handen nemen, bijvoorbeeld tijdens brainstormsessies waarin een redactie zonder ideeën zit. Als journalist maak je nog altijd de menselijke keuze of je er iets mee doet of niet. Dat AI straks hele reportages kan schrijven, daar maak ik me niet zo’n zorgen over.
Censuur, zoals nu in de Verenigde Staten – waar presentatoren van de buis worden gehaald – is denk ik een veel grotere bedreiging voor de journalistiek dan AI. Met AI kun je leren werken, maar wat als journalistiek politiek onmogelijk wordt gemaakt?
Nederland scoort relatief goed als het om vertrouwen in de media gaat, maar ik vind het percentage nog steeds laag. Ik hoop dat de journalistiek zich veel meer bezig gaat houden met het bestrijden van desinformatie. In Den Haag beweerden extreemrechtse relschoppers onlangs dat ze waren opgejut door Antifa. Er was geen enkel bewijs voor, maar veel media herhaalden die bewering. Dat blijft voor de journalistiek een dilemma: je kunt zoiets ontkrachten, maar alleen al door het te noemen, maak je het groter.’
Anne Geerdes (23): ‘Door geroddel leerde ik: hoor en wederhoor is belangrijk’
‘Toen ik ging studeren leek iedereen om me heen te kiezen voor studies als geneeskunde en tandheelkunde. Ze gingen voor zekerheid, een beroep waar je veel geld mee kan verdienen. Ik kwam tot het besef dat het mij veel meer waard is om te doen wat ik leuk vind. Ik koos uiteindelijk voor de bachelor Media Studies, met een specialisatie in journalistiek. Nu doe ik de master journalistiek. Die was het vanaf het eerste moment helemaal voor mij.
Wat mensen vinden, voelen en denken over de wereld vormen ze op basis van wat ze lezen of zien: nieuws, documentaires, onderzoek. Het idee dat je als journalist iemand aan het denken kunt zetten of zelfs iemands wereldbeeld kunt veranderen, vind ik heel indrukwekkend. Van kleins af aan was ik heel nieuwsgierig. Dan ging ik niet slapen voordat ik wist waar verf vandaan kwam, bijvoorbeeld. Journalistiek past daar goed bij, je gaat op zoek naar antwoorden.
Competitief vakgebied
Zodra ik wist dat ik journalistiek ging studeren, wilde ik ervaring opdoen. Het is een competitief vakgebied. Bij SpotTV, een Groningse omroep voor en door jongeren, ging ik productie doen en had ik een eigen column. Later recenseerde ik voor muziekplatform 3voor12 lokale optredens van onder andere metal- en punkbands. Ik vond het leuk om in de huid te kruipen van bezoekers, want naar mijn idee is het vooral veel schreeuwen. Voor het stuk moest ik natuurlijk kijken wat er nou objectief goed of slecht aan was, dat was heel leerzaam.
Op dit moment volg ik zelf vooral hard nieuws via bijvoorbeeld NOS of ANP. Als ik een krant lees die meer politieke kleur bekent, dan zorg ik dat ik ook altijd de andere kant van het verhaal krijg. Ik heb met de jaren zelf moeten leren hoe belangrijk hoor en wederhoor is, bijvoorbeeld door zoiets stoms als een roddel onder vrienden.
Jeugdjournaal
Veel Nederlanders zijn niet zo geëngageerd, die lezen niet elke dag het nieuws. Als ze al de krant lezen, dan lezen ze er één. Ik snap dat ze geen zin en tijd hebben om de andere kant van het verhaal op te zoeken. Daarom is het zo belangrijk voor media om niet aan polarisatie mee te doen, al trekken ze misschien lezers en kijkers door bepaalde onderwerpen naar voren te brengen of op een bepaalde manier te formuleren. Het klinkt misschien stom, maar ik vind Jeugdjournaal in dit opzicht heel goed. Dat is er nog echt om te informeren en feitelijke achtergrondinformatie te bieden.’
Luca Bos (21): ‘Soms vraag ik me af of het handig was om nu dit vak te kiezen’
Ik groeide op in Huizen, bij Hilversum, waar ik onderweg naar vrienden vaak langs het Mediapark en het Instituut voor Beeld en Geluid fietste. Zo kwam ik voor het eerst in aanraking met media.
Het is niet zo dat ik altijd wist dat ik journalist wilde worden, maar ik ben zo lang als ik me kan herinneren geïnteresseerd geweest in de wereld. Als we op vakantie gingen, lieten mijn ouders mij en mijn broer op de wereldkaart zien waar we heen gingen. Dan leerde ik bijvoorbeeld hoe ik in het Italiaans een ijsje kon bestellen en schreef ik samen met mijn moeder een reisverslag. Als middelbarescholier zocht ik op Youtube en Wikipedia van alles op over landen en kaarten. Mijn ouders en vrienden begonnen mij de wandelende atlas te noemen.
Iets praktisch
Zo kwam ik al snel uit bij een talenstudie. Ik heb de bachelor Scandinavië Studies gedaan, met Noors als eerste taal. Na de theorie van het vwo en de bachelor had ik ook meer behoefte aan iets praktisch. Ik houd van schrijven en was redacteur voor het studentenblad. Langzaam besefte ik: misschien moet ik hierna gewoon journalistiek gaan doen.
Ik denk dat ieder mens een interessant verhaal te vertellen heeft. Een journalist kan mensen een stem geven. Buitenlandcorrespondent is wel een beetje mijn droombaan. Ik kijk erg op naar Iris de Graaf. Haar boek, over haar tijd als correspondent in Moskou, heeft me doen beseffen hoe mooi dat vak is, én hoe zwaar. Zij heeft dezelfde master gedaan als ik en begon ook met een talenstudie. In mijn dromen denk ik dat wij vrienden zouden zijn.
Moreel vak
Of een journalist echt objectief kan zijn? Het klinkt zo simpel, maar als je er meer over gaat nadenken, realiseer je hoe complex objectiviteit eigenlijk is. De journalistiek is een moreel vak. Als wij verslag doen van een verschrikkelijke ramp, zit daar het idee achter dat elk mensenleven iets waard is. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet voor iedereen. Ik ben erg fan van De Correspondent. Rob Wijnberg kan dit beter verwoorden dan ik: ‘Het is beter om transparant te zijn over je standpunten dan te beweren dat je die niet hebt. Dat betekent niet dat je geen belang hecht aan feiten, maar feiten krijgen pas betekenis als ze worden geïnterpreteerd.’
Met de polarisatie van nu kunnen we allemaal wel wat meer naar elkaar luisteren. Over vijandigheid richting journalisten maak ik me zeker zorgen. Soms vraag ik me af of het handig was om anno 2025 journalistiek te gaan studeren. Online kunnen mensen je vinden en zeggen wat ze willen. Maar het hoort erbij. Ik probeer me daar mentaal op voor te bereiden, maar we’ll cross that bridge when we get there.’
Media van Morgen: de keuze is reuze
Laat je inspireren door workshops over design thinking en de psychologie van keuzes maken. Volg panelgesprekken over innovatie en technologie. En luister naar twee fireside chats met internationale succesverhalen: Britse online krant The Mill en de Deense krant Politiken.
Ben jij erbij, 6 november?
Over de auteur
