© Unsplash, Radek Homola

Leidt meer verslaggeving over immigratie tot polarisatie?

Nieuws | Wat zegt de wetenschap?
  • Olaf Geurts
  • 22 oktober 2024
  • 643 woorden , 3 min. lezen

Immigratie komt regelmatig in het nieuws, maar vooral als er iets aan de hand is – bijvoorbeeld rond opvanglocaties. Twee wetenschappers wilden weten welk effect al dit immigratienieuws heeft op mensen.

Immigratienieuws is zelden vrolijk nieuws. Het onderwerp komt vooral op de voorpagina’s als er een grote groep asielzoekers onze kant op komt, zoals na het uitbreken van de oorlog in Syrië, of wanneer opvanglocaties uit hun voegen barsten. Neem de berichten over het Aanmeldcentrum in Ter Apel. In de zomer van 2022 moesten honderden asielzoekers buiten slapen vanwege capaciteitsproblemen. Sindsdien kwam het centrum vaker langs in de media, en zelden positief.

Twee wetenschappers van de Technische Universität Ilmenau in Duitsland onderzochten de invloed van deze nieuwsstroom op mensen. Ze wilden weten of immigratienieuws dat te maken heeft met problemen de meningen over immigratie versterkt of verandert.

Media priming

Je kunt op twee manieren naar de relatie tussen media en de publieke opinie kijken, zo stellen de onderzoekers. In het ene perspectief volgt het nieuws wat het publiek belangrijk vindt. Maar je kan het ook omdraaien: het publiek gaat de onderwerpen belangrijk vinden die de media belichten. Dat wordt wel het ‘priming effect’ genoemd.

De wetenschappers nemen in hun onderzoek dit laatste perspectief in, en trekken het nog iets verder door. Meer verslaggeving zou niet alleen een onderwerp belangrijker maken, maar ook bestaande overtuigingen bekrachtigen. Wanneer er veel aandacht is voor een onderwerp worden mensen telkens herinnerd aan hun eigen mening, wat deze versterkt.

Dit effect reikt verder dan het directe publiek van verslaggevers. De nieuwsstroom beïnvloedt ook de gesprekken bij het koffieautomaat of aan de eettafel en daarmee ook mensen die niet per se het nieuws volgen. 

De wetenschappers voorspelden dat iemands positieve mening over migratie dankzij toegenomen verslaggeving positiever wordt en iemands negatieve mening negatiever. Aangezien anti-immigratiestandpunten meer voorkomen onder politiek rechts en pro-migratiestandpunten vaker onder politiek links, zou een toename van immigratieverslaggeving hiermee een recept voor polarisatie kunnen zijn. Maar is dat ook zo?

Stapels data

De wetenschappers doken in een grote berg data om te onderzoeken of hun vermoeden klopt. Ze gebruikten informatie over mensen in Oostenrijk, Duitsland, Ierland, Frankrijk, Spanje en het Verenigd Koninkrijk, verzameld op verschillende momenten tussen 2002 en 2018. Het gaat bijvoorbeeld om gegevens over de politieke oriëntatie van respondenten en hun opvattingen over immigratie.

Vervolgens analyseerden de onderzoekers per land trends in immigratieverslaggeving. Ze pakten twee landelijke kwaliteitskranten van verschillende politieke signatuur en telden alle artikelen met sleutelwoorden als ‘immigrant’, ‘vluchteling’ en ‘asiel’. Vervolgens legden ze alle indicatoren naast elkaar.

Verrassende uitkomst

De wetenschappers zagen dat meer immigratieverslaggeving over het algemeen leidde tot een positievere houding ten overstaan van migratie. Een onverwacht resultaat, schrijven ze. Juist omdat media meer aandacht hebben voor immigratie tijdens noodsituaties, waarbij het onderwerp vaak in een negatief daglicht komt te staan.

Dit positieve effect ging echter vooral op voor mensen aan de linkerkant, die vaak al relatief positief denken over immigratie, en in het midden van het politieke spectrum. Mensen aan de rechterkant van het spectrum worden minder positief beïnvloed door toegenomen immigratieverslaggeving. Bij sommigen van hen zou de toegenomen verslaggeving juist negatieve overtuigingen, zoals gevoelens van ‘dreiging’, kunnen versterken, zo schrijven de onderzoekers.

Het vermoeden van de wetenschappers werd dus tot op zekere hoogte bevestigd: meningen over migratie kunnen verder uiteen gaan lopen dankzij extra verslaggeving. Tegelijkertijd benadrukken de onderzoekers dat hun resultaten ook laten zien dat media bij kunnen dragen aan sociale cohesie, omdat de politiek gematigde groep, de grootste groep, positief beïnvloed wordt. Voor deze mensen zou de media-aandacht er juist voor kunnen zorgen dat er minder dreiging uitgaat van immigratie en asielzoekers, omdat mensen er bekend mee raken. Volgens de wetenschappers is het dan ook ‘een ​​belangrijke taak van kwaliteitsmedia om het thema migratie voortdurend aan te blijven kaarten, ook al is er niet altijd positief nieuws te melden.’

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.