LocalFocus: van een idee op een A4’tje tot ‘samenwonen’ met het ANP

Het begon met een ideetje van datajournalist Jelle Kamsma, vluchtig uitgewerkt zodat hij mee kon doen met de journalistieke wedstrijd The Challenge. Yordi Dam en Erik Willems sloten aan, met de gewonnen 20.000 euro van The Challenge konden ze een bedrijfje opzetten en dat bedrijfje is nu onderdeel van persbureau ANP. Wat is het verhaal achter het succes? ‘De gedachte was: als LocalFocus iets oplevert is het nice. Als het niets oplevert: ook geen ramp.’

Hard to get hebben ze gespeeld, jarenlang. Zo’n vijf jaar geleden werd al weleens ‘hier en daar gepolst’ of LocalFocus niet over te nemen was, maar steevast was het antwoord ‘nee’. De drie oprichters waren gelukkig met hun status: onafhankelijk, zelfstandig, wendbaar. Ook het ANP hintte destijds al op mogelijkheden om LocalFocus onderdeel de maken van het persbureau, maar werd vriendelijk afgewezen. De mannen waren er niet aan toe. Afgelopen december pas zetten Jelle Kamsma, Yordi Dam en Erik Willems eindelijk die handtekening. Of eigenlijk twee: eentje voor hun ontslag als directeur van LocalFocus en eentje voor indiensttreding bij het ANP.

Per 1 januari 2022 is het datajournalistieke persbureau LocalFocus onderdeel van het ANP. ‘Het is een perfecte toevoeging’, zegt ANP-directeur Martijn Bennis. ‘LocalFocus verrijkt het aanbod van het ANP, zonder verstoring van hun eigen aanbod.’ LocalFocus en het ANP begonnen in het najaar van 2020 al met een gezamenlijke dienst. Hoofdredacteur Freek Staps – naast zijn functie ook bestuurslid van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek- : ‘Dat liep meteen goed. Qua samenwerking en qua afname. Voor ons was dat het bewijs: hier zit meer in.’

Een A4-tje

Het begon allemaal in 2013, op een zolderkamer in Amsterdam – de oer-Hollandse, stedelijke variant van de ‘startupgarage’. LocalFocus was het idee van Jelle Kamsma, die destijds al wat ervaring had als datajournalist. ‘Ik wilde een dienst oprichten waarmee ik data-analyses kon aanbieden bij regionale media’, zegt Kamsma. Hij merkte dat veel media het wel over datajournalistiek hadden, maar dat het lastig was die manier van werken echt een plek te geven op de redactie, zeker bij regionale titels. ‘Met zo’n dienst zou het technische werk al gedaan zijn: het verzamelen van data, het maken van een Excelsheet. Verslaggevers konden er dan een verhaal mee maken. Beter nieuws brengen op basis van data, was mijn idee.’

Kamsma werd gewezen op de Challenge, een wedstrijd voor het beste journalistiek vernieuwende idee, georganiseerd door het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. In een avond zette hij zijn plan op papier (‘één A4’tje’) en diende het in (‘op de laatste dag’). En toen werd hij geselecteerd voor de Challenge. Maar in zijn eentje zag Kamsma het niet zitten. Hij deelde het idee op Twitter met de oproep: wie wil meedoen? ‘Yordi was de enige die reageerde.’

Dat ene A4’tje werd tijdens de Challenge uitgewerkt tot een concreter bedrijfsplan met een verdienmodel. Uiteindelijk bleek het idee 20.000 euro waard, want LocalFocus won de Challenge. Vrij snel daarna sloot Erik Willems als developer aan bij het team. ‘Toen begon het echt’, zegt Kamsma. ‘Eerst was het nog een soort hobby, maar na het winnen van die startsubsidie moesten we ineens laten zien dat het voor elkaar zouden krijgen.’

Niets te verliezen

Toch, zegt Yordi Dam, was het een heel ‘lichtvoetige’ manier om een onderneming te beginnen. ‘Ik was nog student, ik had toch geen geld. Mijn gedachte was: als LocalFocus iets oplevert, is het nice. Als het niets oplevert: ook geen ramp.’ De drie hadden niets te verliezen. Zelfs geen vriendschap, want die voorgeschiedenis had het team niet. Dam: ‘Dat stelde ons in staat om heel eerlijk en oprecht aan iets te bouwen.’ Hij vertelt hoe ze alle drie simpelweg geloofden in het idee, en zich daar omheen vormden als team. ‘Uiteindelijk is het een hele toffe club geworden, anders had ik het natuurlijk niet lang volgehouden.’

‘Wat ik me vooral herinner, is dat ik vrijwel direct zag: die jongens komen er wel’, zegt Kees van Mourik, destijds organisator van de Challenge. ‘Voor hen was de Challenge ondersteunend, niet bepalend.’ Uit het juiste hout gesneden, noemt Van Mourik de oprichters van LocalFocus. Ambitieus, niet bang om hard te werken, niet snel uit het veld te slaan. ‘Ik heb de jongens vaak bezocht in antikraak-achtige omgevingen’, zegt Van Mourik. ‘Ze zijn nooit boven hun stand gaan leven. Ze zijn niet met allemaal investeerders in zee gegaan om maar geld te kunnen uitgeven aan hoge salarissen of een mooi kantoorpand.’

Meedraaien met de grote jongens

Het duurde zeven jaar, zegt Kamsma, tot het team echt helder had wat werkte en wat niet. ‘Toen liep LocalFocus eigenlijk als een trein, zonder dat we veel hoefden bij te sturen.’ Op dat moment begon de vraag te rijzen: hoe nu verder? ‘Sommige mensen beginnen een bedrijf en zetten dat hun hele leven lang voort’, zegt Dam. ‘Wij wilden LocalFocus laten groeien, maar we hoefden het niet per se voor altijd in eigen hand te houden.’ Bovendien zou groei betekenen: meer personeel, en dus zaken als hr, maar ook sales en marketing serieuzer aanpakken. ‘Ik heb nooit de ambitie gehad een bedrijf van tientallen mensen te runnen’, zegt Kamsma. ‘Wij houden van nieuwe dingen bedenken en opbouwen.’ De optie om LocalFocus onder te brengen bij een groter bedrijf was daarom de meest aantrekkelijke.

Wat ze het meest gaan missen? ‘Met z’n drieën aan hetzelfde bureau werken’, zegt Dam. ‘Nooit vergaderingen inplannen, we riepen altijd gewoon iets over tafel’, zegt Kamsma. En het gevoel van ‘met dit kleine team kunnen we toch maar mooi meedraaien met de grote jongens’. Daar staat tegenover dat LocalFocus via de contacten van het ANP voet aan de grond kan krijgen bij nog grotere jongens. Er lopen al gesprekken met buitenlandse persbureaus. En de administratie, hr, sales en marketing uit handen geven, levert op den duur tijd op voor wat ze het liefste doen: ‘Nadenken over nieuwe journalistieke producten of nieuwe proposities’, zegt Kamsma.

Proefsamenwonen

Met LocalFocus heeft het ANP dus niet alleen een dienst in huis gehaald, maar ook innovatiekracht, ziet Kees van Mourik. ‘Dat is heel slim van zo’n bedrijf, mits het deze jongens hun gang laat gaan. Als ANP zegt “we geven jullie salaris en pensioen, maar nu verder je mond houden en binnen de lijntjes kleuren” dan zijn die jongens zeer snel weg en heeft het ANP niks gehad aan de investering.’

Over de overnamesom willen beide partijen niets kwijt, maar onderdeel van de deal is dat de oprichters van LocalFocus verplicht een jaar bij het ANP in dienst blijven. Een milde afspraak, zegt Martijn Bennis, en bovendien eentje die het team zelf ook graag wilde. ‘En stel dat we elkaar na een jaar samenwonen toch niet leuk genoeg vinden, dan gaan we alsnog uit elkaar.’ Maar tot nu toe lijkt het met de relatie wel goed te zitten. ‘Het zijn intelligente mannen, met frisse eigen ideeën’, zegt Bennis. Hij prijst ook hun bedachtzaamheid: ‘Ze denken zorgvuldig na voordat ze iets doen en dan gebeurt het ook goed. Ze zullen nooit iets doen voor een zesje.’

Zelf aan de slag met journalistieke innovatie? In mei 2022 start ons innovatieprogramma de SVDJ Accelerator weer. Inschrijven kan nog tot en met 14 maart. Kijk hier voor meer informatie.