© Maxime Beller

Negatieve reacties op socials? Niet te veel van aantrekken. ‘Het grootste deel van het publiek vindt journalistiek belangrijk’

Nieuws | Publiek

Mediawetenschapper Mijke Slot onderzocht de afgelopen jaren de digitale relatie tussen journalisten en hun publiek. In de podcast ‘Klikt het?’ deed ze verslag van haar onderzoek. In dit afsluitende interview blikt Slot terug op het project en deelt ze de belangrijkste bevindingen. ‘Slechts tien procent van het publiek levert online commentaar.’

Via de Open Redactie van De Volkskrant denken een paar duizend Volkskrant-lezers mee met de krant. Over verhalen die al gepubliceerd zijn, en over onderwerpen die volgens hen een plek in de krantenkolommen verdienen. Volgens Mijke Slot, universitair docent Media en Communicatie aan de Erasmus Universiteit, is het een goed voorbeeld van waardevolle interactie tussen journalisten en hun publiek. ‘Op de redactie zien ze dat de verhalen waar ze het publiek bij betrekken beter worden gelezen, terwijl ze geen enkele concessie doen wat betreft hun onafhankelijkheid of de kwaliteit van de verhalen.’

In 2019 begon Slot aan haar onderzoek naar de digitale relatie tussen journalisten en hun publiek. Ze interviewde 35 journalisten, sprak met veertig nieuwsconsumenten en organiseerde rondetafelgesprekken met journalisten en andere redactiemedewerkers. Via haar podcast Klikt het? deed ze tussentijds verslag van het project. Nu haar project is afgerond, hoopt ze dat haar bevindingen nieuwsmedia helpen om de virtuele relatie met hun publiek verder op te bouwen.

Wat zijn je belangrijkste bevindingen?

‘Op drie niveaus zit er een kloof tussen het journalisten en hun publiek. Om te beginnen blijken ze elkaar niet zo goed te kennen. Wanneer ik journalisten vroeg naar hun publiek, begonnen ze vaak over hun doelgroep, de mensen die ze zouden willen bereiken. Ze wisten vaak niet wie hun daadwerkelijke publiek zijn.’ Nieuwsconsumenten wisten op hun beurt vaak niet wie de journalisten zijn. ‘Ze konden bijvoorbeeld niet op namen komen, op een aantal bekende gezichten van televisie na.’

Daarnaast zijn journalisten volgens Slot best negatief over hun publiek. ‘Ze baseren zich dan vooral op de reacties op sociale media, terwijl slechts tien procent van het publiek online commentaar levert. Dit is een luide groep met een uitgesproken mening, het stille publiek hoor je niet.’

Nieuwsconsumenten vinden nieuws erg belangrijk, blijkt uit Slots publieksonderzoek. ‘Ze delen vaak artikelen met kennissen en familie en besteden veel tijd aan nieuws. Tijdens de rondetafelgesprekken vroeg ik journalisten hoeveel tijd de gemiddelde nieuwsconsument aan nieuws besteedt. Ze schatten meestal tien of twintig minuten. Terwijl uit mijn interviews bleek dat het gemiddeld 84 minuten is.’

Wat kunnen journalisten leren van je onderzoek?

‘Ik denk dat sommige journalisten een beetje gedesillusioneerd zijn geraakt over hun publiek, terwijl dat misschien onterecht is. De waardering van het publiek raakt toch de essentie van waarom ze journalist zijn geworden. Ze willen verhalen brengen en mensen informeren.’ Volgens Slot kan het voor journalisten een geruststellend besef zijn dat het grootste deel van het publiek positief is over hun werk.

‘En dat brengt me bij mijn laatste bevinding: het publiek wil graag bijdragen aan de journalistiek. Als journalisten mensen benaderen, dan is dat vaak aan het begin van een productie, als onderwerp voor een verhaal. Of aan het eind, wanneer lezers kunnen reageren via reactievelden of sociale media. Maar in zo’n openbare omgeving zijn mensen terughoudend, bijvoorbeeld vanwege de negatieve sfeer online. Of ze denken dat ze niet genoeg van een onderwerp afweten. Het publiek zal dus niet snel zelf het initiatief nemen, maar als lezers of luisteraars gevraagd worden naar iets dat belangrijk voor ze is, denken ze graag mee.’

Hoe kunnen media hun publiek het beste betrekken bij keuzes?

‘Ze kunnen strategisch nadenken: waar kan het publiek waarde toevoegen? Niet alleen aan het begin of einde van het maakproces, maar misschien ook bij andere stappen, zoals het zoeken naar invalshoeken voor artikelen. En deze relatie moet wederkerig zijn. Dus niet alleen: “Stuur maar wat in en we kijken wel wat we ermee doen.” Nieuwsconsumenten die weleens een redactie benaderd hadden, vertelden dat ze bijna nooit een reactie kregen. Het publiek moet ook te horen krijgen wat met hun inbreng is gedaan.’

Hoe het beste samengewerkt kan worden met het publiek, verschilt volgens Slot per medium. ‘Toen ik begon met het onderzoeksproject wilde ik gereedschap ontwikkelen waar journalisten eenvoudig mee aan de slag konden om de relatie met het publiek te verbeteren. In de loop van het project heb ik dit idee losgelaten. Er is geen gouden oplossing. Misschien is dat wel mijn belangrijkste inzicht: de relatie met het publiek verandert niet dankzij gereedschap, maar dankzij een nieuwe manier van denken, een cultuurverandering.’

Om journalisten en andere mediamakers aan het denken te zetten, wilde Slot niet alleen wetenschappelijke artikelen schrijven over haar onderzoek, maar ook andere communicatiekanalen aanboren. Ze besloot een podcast te maken. Nu, aan het einde van het project, is deze door zesduizend mensen beluisterd. Niet alleen door collega-wetenschappers, maar ook studenten en mensen uit de mediapraktijk.

Hoe was het om je bevindingen te verwerken in een podcast?

‘Aan de ene kant vond ik het heel leuk. Het hielp me om te reflecteren op mijn eigen werk. Maar ook om een vocabulaire te vinden: hoe praat je over dit onderwerp? En dat hielp weer bij de gesprekken die ik voerde bij de nieuwsorganisaties. Aan de andere kant vond ik het heel moeilijk. Ik had nog nooit een podcast gemaakt en achteraf denk ik weleens: waarom heeft niemand tegen mij gezegd hoeveel tijd het kost? Maar uiteindelijk zie ik die zesduizend luisteraars als pure winst. Als ik alleen maar wetenschappelijke artikelen had geschreven, dan hadden ze mijn onderzoek nooit gevonden.’

Luister naar de laatste afleveringen van Klikt het?

Aflevering 22 | Aflevering 23 | Aflevering 24

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.