Waarom redacties graag interactie willen met hun publiek – en de lezer en luisteraar daar niet altijd zin in hebben
Nieuws | PubliekVoor de journalist is het steeds weer afwachten. Wat zullen de reacties zijn op dat nieuwe artikel, die podcast, de uitzending? Sinds 2019 onderzoekt Mijke Slot van de Erasmus Universiteit met steun van het Stimuleringsfonds de digitale relatie tussen journalisten en hun publiek. In haar podcast Klikt het? doet ze verslag van haar bevindingen. In de nieuwste drie afleveringen zoomt ze in op de betrokkenheid van het publiek bij online nieuws.
Betrokkenheid staat ‘hoog op de lijstjes’ bij de media die Mijke Slot in de afgelopen jaren bezocht voor haar onderzoek. Hoe betrokkener het publiek, hoe beter. ‘Niet alleen omdat het geld in het laatje brengt, maar ook omdat publieksbetrokkenheid zorgt voor betere journalistiek,’ zegt ze in een recente aflevering van haar podcast Klikt het?
Wendy Beenakker, eindredacteur podcast bij BNR Nieuwsradio, schuift bij een van de afleveringen van Slots podcast aan om mee te praten. Met twee voorbeelden illustreert ze het belang van interactie. Zo vertelt ze over de BNR-podcast Strategische Vragen, waar luisteraars vragen mogen stellen aan de specialist die in de volgende uitzending aanschuift. Beenakker: ‘Daar zien we dat er echt goede, leuke en intelligente vragen gesteld worden.’
Daarnaast merkt men bij BNR dat interactie leidt tot meer luisteraars, bijvoorbeeld bij de Perestrojkast, een podcast over Oost-Europa. De makers zochten in september vorig jaar direct contact met luisteraars om met hen te praten over de oorlog in Oekraïne. Via Twitter Spaces praatten tweeduizend luisteraars live mee. ‘Waarna ze de podcast als tip gaven aan anderen,’ zegt Beenakker, en dat leidde tot duizenden extra luisteraars.
De meningenkudde
Participatie van het publiek kan items verrijken en vergroot het bereik. Voor journalisten en redacties is het dus belangrijk om te weten wat lezers en luisteraars tegenhoudt om de interactie aan te gaan. Drie pas afgestudeerde studenten vertelden in de podcastafleveringen van Slot over hun afstudeeronderzoeken naar dit thema. Alle drie kwamen ze één factor tegen in hun onderzoek: mensen zijn op hun hoede in de online omgeving.
Dat begint al bij de selectie van nieuwskanalen. Fae den Boer onderzocht nieuwsconsumptie door jongeren op sociale media. Uit eerder onderzoek bleek niet alleen dat 18- tot 24-jarigen vooral Instagram gebruiken om nieuws te consumeren, maar ook dat dezelfde groep het nieuws op sociale media weinig betrouwbaar vindt. In de interviews van Den Boer werd duidelijk hoe jongeren omgaan met dit wantrouwen. Ze maken zorgvuldige selecties van de kanalen die ze volgen. Den Boer: ‘Per account bedenk je voor jezelf: dit ga ik wel volgen en dat probeer ik zoveel mogelijk buiten beschouwing te laten.’
Maar als een volger besloten heeft je te vertrouwen, waarom maakt hij of zij dan alsnog niet altijd gebruik van interactiemogelijkheden? Nadia Mentzel, ook te gast in een van de podcast-afleveringen, deed onderzoek naar de groep ‘schuwe’ gebruikers. Ze interviewde jongeren tussen de 20 en 30 jaar en een oudere groep tussen 50 en 67 jaar. Uit haar gesprekken bleek dat beide groepen weinig op hebben met de online gemeenschap. Mentzel: ‘Ze ervaren het internet niet als een veilige omgeving voor een genuanceerde discussie, door bijvoorbeeld de ervaren polarisatie en cancelcultuur.’ Zowel jongeren als ouderen in het onderzoek zijn bang dat een bijdrage negatieve gevolgen kan hebben voor hun carrièrekansen, of huidige professionele positie.
Ook Fé van Ham kwam terughoudendheid tegen in haar afstudeeronderzoek, waar ze over vertelde in een van de Klikt het?-afleveringen. Door podcastluisteraars te interviewen wilde ze meer zicht krijgen op de interacties tussen luisteraars en makers. Van Ham ontdekte dat onder luisteraars die interactie vermeden ‘een soort beeld heerst van een bepaalde groep die online reageert en ongenuanceerd meningen verkondigt. Daar willen mensen niet bij horen.’
Een uitgestoken hand
Om lezers, kijkers en luisteraars tot interactie te verleiden zullen media dus eerst een zekere mate van veiligheid moeten creëren. Mentzel geeft enkele tips voor het faciliteren van een genuanceerde en veilige online discussie, zoals het ’s nachts sluiten van redactievelden of het verplicht stellen van gebruikersprofielen.
Maar misschien begint het al wel een stap eerder, met een uitnodiging tot interactie van de journalist. Deze moet wel oprecht zijn, merkt Beenakker op, ‘want dat ruikt iedereen, als je zegt ‘Je kan ook nog reageren via Twitter. Doei.’ Het kan ook anders. Beenakker spoort makers zich kwetsbaar op te stellen door hun twijfels te delen over hun bevindingen of keuzes, om zo een gesprek op gang te helpen.
In de volgende drie afleveringen van Klikt het? gaat Slot verder in op het ‘publieksperspectief’. Hoe ervaart het publiek hun relatie met nieuws en journalisten? Slot zal met haar onderzoeksassistenten en met journalisten resultaten van interviews bespreken.
Foto: Mijke Slot