Overwerken, botte feedback, steeds koffie moeten halen: wanneer en hoe stel je grenzen als beginnende journalist?
Nieuws | Op de werkvloerAls stagiair of starter in de journalistiek krijg je soms te maken met lastige situaties. Je wordt bijvoorbeeld vaak gevraagd om koffie te halen, terwijl je juist iets inhoudelijks wilt doen. Lange avonden overwerken zijn meer regel dan uitzondering op jouw redactie. Of je chef geeft je feedback op zo’n manier dat je er buikpijn van krijgt. Wanneer ‘hoort het er gewoon bij’ en wanneer wordt er te veel van je verwacht, of wordt er zelfs een grens overschreden? En wat kun je zelf doen om je prettig te voelen op je werk?
Met de start van het collegejaar begonnen in september ook de stages bij omroepen en dagbladen, en begonnen veel afgestudeerden aan hun eerste baan. Vers in de Pers, de jongerenafdeling van de NVJ, greep het moment aan om stagiairs en starters erop te wijzen hoe belangrijk het is om goed hun eigen grenzen te bewaken.
Vaak wordt bij grensoverschrijdend gedrag gedacht aan seksuele intimidatie of machtsmisbruik. Maar volgens Wen Xin van der Linden, lid van het kernteam van Vers in de Pers, is het belangrijk ook op ‘zachtere’ grenzen te letten. ‘Ik vind bijvoorbeeld “altijd aanstaan” voor je werk ongezond. In je eigen tijd pitches voorbereiden, nieuwsbronnen doorspitten, talkshows volgen en radio-uitzendingen luisteren kan je richting een burn-out duwen.’ Afgeblaft worden door een autoritaire chef, structureel overwerken of uitsluitend koffie halen zonder inhoudelijk aan de slag te mogen gaan, zijn volgens Vers in de Pers andere voorbeelden van situaties waarin starters hun grenzen in de gaten moeten houden.
Veilige werkomgeving
Wat kunnen werk- en opdrachtgevers in de media doen om een veilige werkomgeving voor stagiairs en starters te creëren? Kirsten Bense van Mediastages, een platform voor stages in de creatieve industrie, adviseert bedrijven bij het aansturen van stagiairs. Mediastages biedt trainingen aan voor begeleiders, waarbij het hele proces wordt doorlopen: van vacature tot de laatste stagedag. ‘Het is belangrijk dat de vacature voor een stage niet wordt uitgezet voor tijdelijk wat “extra handjes”, maar dat er aandacht is voor het opstellen van doelstellingen en dat er een plan is voor de stagiair.’ Bense onderstreept ook het belang van stagebegeleiders op scholen. ‘Door te bespreken welke lastige situaties kunnen voorkomen op de werkvloer, kunnen opleidingen bijdragen aan een goede voorbereiding.’
Maak afspraken met jezelf. Als overwerken structureel wordt, kun je terugdenken aan die afspraken
Wen Xin van der Linden, kernteam Vers in de Pers
Als starter kun je natuurlijk ook zelf het een en ander doen om je voor te bereiden op een waardevolle stage of eerste baan. Bense adviseert om vooraf te onderzoeken hoe er bij een bedrijf met elkaar wordt omgegaan. ‘En als je onderbuikgevoel niet goed is, trek dan aan de bel bij iemand van de opleiding.’ Bense wijst studenten en opleidingen altijd op de e-learning Respectvol Samenwerken van het Mediapact. In deze online cursus wordt aan de hand van video’s, voorbeelden en situatieschetsen besproken hoe je kunt omgaan met lastige situaties. ‘Ook wijs ik studenten er altijd op dat het belangrijk is om van tevoren al te weten bij wie je terecht kunt als er een onveilige sfeer is of als het niet lekker loopt.’
Afspraken met jezelf
Mette Raaphorst, directeur van Mores, een steun- en adviespunt voor grensoverschrijdend gedrag in de media, geeft als tip: ‘Zorg dat je voor jezelf helder hebt: wat heb ik nodig om me te kunnen ontwikkelen op de werkvloer, hoe wordt feedback op deze plek gegeven en hoe kan ik daarvan leren? Als je dat niet weet, kan een situatie al snel als onveilig voelen.’
Van der Linden geeft tips vanuit eigen ervaring: ‘Neem je voor om goed op je grenzen te letten en maak afspraken met jezelf. Schrijf die op of zet ze in je telefoon. Een keer overwerken is geen probleem, maar als het structureel wordt, kun je terugdenken aan die afspraken. Soms kun je ook nee zeggen; dat is spannend, maar goed voor je zelfdiscipline.’ Van der Linden raadt ook aan steun te zoeken bij mensen met wie je het goed kunt vinden. ‘Bijvoorbeeld collega’s met wie je goed overweg kunt, je stagebegeleider of iemand van de opleiding.’
Onprettige ervaring
De meest voor de hand liggende stap bij problemen is contact opnemen met je leidinggevende. Voelt het niet veilig om dat te doen, of kom je met hem of haar niet verder, dan kun je aankloppen bij een vertrouwenspersoon. Dat kan bij de organisatie zelf, of, als je dat niet wilt of kunt, bij Mores. Er is een groot grijs gebied, legt Mores-directeur Raaphorst uit: veel situaties zijn juridisch niet grensoverschrijdend, maar worden wel als onprettig ervaren. ‘Veel mensen komen met de vraag: “Is dit grensoverschrijdend of stel ik me aan? Ik weet het niet zo goed.” Maar als een situatie onprettig voelt, kun je altijd bij een vertrouwenspersoon terecht.’
Voor een vertrouwenspersoon is jouw ervaring het belangrijkst. Zo iemand staat je bij in het zoeken naar een oplossing
Mette Raaphorst, directeur Mores
Het kan lastig zijn je als stagiair of starter uit te spreken over een situatie die niet fijn voelt, weet Raaphorst. ‘Zeker als de persoon met wie je een probleem hebt hoger in de organisatie staat.’ Een vertrouwenspersoon is er dan om ondersteuning te bieden. ‘Voor een vertrouwenspersoon is jouw ervaring het belangrijkst,’ legt Raaphorst uit. ‘Vertrouwenspersonen doen niet aan waarheidsvinding, maar staan je bij in het zoeken naar een oplossing.’ Dit kan variëren van doorverwijzen naar een mediator of coach, helpen het gesprek aan te gaan, of gewoon een luisterend oor bieden.
Maatje
Sandrijn Dekkers, sinds begin 2024 extern vertrouwenspersoon voor de Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen (NLPO), vindt het belangrijk dat de drempel om hulp te vragen bij vervelende situaties laag is, zodat als je iets is overkomen, je er niet te lang zelf mee rondloopt. Dekkers zegt: ‘Het is fijn als een beginner een mentor of maatje heeft met wie dit soort onderwerpen bespreekbaar zijn.’ Dekkers is ook vertrouwenspersoon voor een ziekenhuis en merkt dat het daar minder beladen is om te praten met een vertrouwenspersoon dan bij de omroepen. ‘Dat vind ik fantastisch, want het laat zien dat er openlijk over gesproken kan worden zonder geheimhouding. Dan heb je het intern goed geregeld.’
Vertrouwenspersoon Dekkers denkt dat jongeren steeds beter duidelijk maken wat ze wel en niet als prettig ervaren. ‘Door dat uit te spreken, geef je aan dat je iets een belangrijke waarde vindt om optimaal je werk te kunnen doen.’ Volgens haar heeft iedereen op de werkvloer hier een rol in. ‘Als je iets ziet gebeuren bij een ander, is het fijn om ernaartoe te lopen en even te vragen: “Ben je oké?” Zo help je elkaar, ook als je wat meer ervaring hebt.’
