Roel Maalderink: ‘Het mag wat vaker saai zijn op televisie’

Roel Maalderink (29) is programmamaker, presentator en mediajurist. Elke week gaat hij de straat op om mensen te interviewen voor de satirische AD-videoserie Voxpop. Ook presenteert hij De De Speld Podcast. Weg met kijkcijferfetisjisme, zegt hij: ruim baan voor de creativiteit.

‘Ik hoop dat er komend jaar meer ruimte komt om mooie tv-programma’s te maken. De beste televisie wordt gemaakt omdat een groep mensen dolgraag een bepaald programma wil maken. Promenade is een goed voorbeeld, daarbij voelde je dat. Zondag met Lubach, hetzelfde verhaal: een groep mensen die elkaar goed kennen en samenkomen vanuit de gedachte: dit is het allertofste wat er is. Bij veel programma’s is er eerst een format en worden daar mensen bij gezocht. Dan krijg je niet dezelfde bezieling.

Vaak spelen kijkcijfers een grote rol, dat smoort de creativiteit. Die zijn bij cultuurprogramma’s bijvoorbeeld ook vaak leidend. Dat zie je bij VPRO Mondo, dat nu van televisie moet omdat er te weinig mensen kijken, en eerder gebeurde dat bij VPRO Boeken. Ik snap het niet: je kan als publieke omroep toch gewoon besluiten dat je een programma over boeken wilt hebben, omdat dat inherent waardevol is, ongeacht hoeveel mensen er kijken? Ik begrijp ook wel dat de publieke omroep een afweging moet maken tussen mensen bereiken en inhoud bieden. Maar er zijn al zoveel plekken waar kijkcijfers leidend zijn.

Ik hoop ook dat het in 2021 wat vaker saai mag zijn op televisie. Bijvoorbeeld bij talkshows, waar vaak twee mensen met een mening tegenover elkaar gezet worden. Over die Mohammed-cartoons is er dan één iemand die zegt: dit is beledigend, je mag niet alles zeggen! En de persoon ertegenover zegt: jawel, je mag alles zeggen. Het lijkt mij dan veel waardevoller om een gast te hebben die uitlegt waarom we die vrijheid van meningsuiting eigenlijk hebben.

Ik heb soms het idee dat zulke basisprincipes van onze rechtsstaat – een onafhankelijke rechter, gelijke behandeling, het recht om te protesteren – onvoldoende begrepen worden. Terwijl ons gezamenlijke begrip ervan volgens mij de maatschappij bij elkaar houdt. Het klinkt misschien aanmatigend, maar ik denk dat media daar vaker hun verantwoordelijkheid mogen nemen.

Ja, ik voel zelf die verantwoordelijkheid ook. Ik wil de kijker laten nadenken, en waar het kan ook verbinden.  Dat laatste lukt lang niet altijd. Ik heb bijvoorbeeld een video gemaakt over het toenemende complotdenken, waarbij ik mensen op straat ‘complottheorieën’ voorlegde die klopten, zoals: ‘Wist u dat dit land geregeerd wordt door 25 mensen die elke vrijdag met z’n allen samenkomen in een zaal waar verder niemand bij mag?’ Dat wordt leuk gevonden door mensen die toch al niet veel moeten hebben van complotdenkers.

Maar er zijn gelukkig ook video’s die mensen bereiken die normaal niet zo snel in aanraking komen met Voxpop. Afgelopen zomer vroeg ik naar aanleiding van de Black Lives Matter-protesten aan mensen: ‘Heb je weleens nadeel ondervonden van je huidskleur?’ Alle witte mensen zeiden: nee, waar heb je het over. Zwarte mensen vertelden hoe vaak ze preventief gefouilleerd waren en op andere manieren benadeeld waren vanwege hun huidskleur. Die verhalen monteerde ik door elkaar, om te laten zien: kijk, wit privilege bestaat. De video werd veel bekeken en zelfs door GeenStijl op een positieve manier besproken. Soms lukt het dus om een brede groep mensen te bereiken. Als het grappig is, mensen aan het denken zet én ze dichter bij elkaar brengt, dan heb je de heilige drie-eenheid te pakken.’