Waarom beginnen met onderzoeksjournalistiek? Deel 3: je wordt er beroemd mee
Nieuws | OnderzoeksjournalistiekIn een korte serie legt coördinator journalistieke verdieping Steffan Konings uit wat je er als nieuwsorganisatie aan hebt om te beginnen met onderzoeksjournalistiek. Vandaag het derde deel, over waarom investeren in onderzoeksjournalistiek ervoor zorgt dat je je als redactie kunt onderscheiden. En hoe dat zowel waardering van het publiek als mooie prijzen kan opleveren.
Journalistiek is een competitieve sport. Hoewel steeds meer redacties samenwerken, zeker op het gebied van onderzoeksjournalistiek, is het onverminderd van belang om je te onderscheiden van concurrenten. Iets als eerste of als enige hebben, is een gezonde motor binnen een pluriform journalistiek landschap. Je valt erdoor op, laat de concurrentie een poepie ruiken en wint er prijzen mee.
Dat onderscheiden is er niet makkelijker op geworden. De concurrentie is groot, nu je als nieuwsorganisatie ook nog eens de strijd om aandacht van het publiek moet aangaan met de Instagrams en Netflixen van deze wereld.
Jaloerse concurrenten
Met alleen kort, agendavolgend nieuws kom je er dan niet. Dat is overal (gratis) te vinden. Door eigen nieuws te produceren, maak je iets unieks dat alleen bij jouw titel te vinden is. Mensen waarderen het en hebben een reden om specifiek jouw titel te volgen. Met een beetje geluk en vooral een slimme data- geïnformeerde strategie zullen ze er zelfs de portemonnee voor trekken (zoals eerder in deze serie aan bod kwam).
Ook niet onbelangrijk: je concurrenten zullen een beetje jaloers zijn (‘waarom hadden wij dit verhaal niet?!’), maar je oogst er ook waardering mee bij collega-journalisten. Misschien word je wel op een podium gehesen om een prijs in ontvangst te nemen voor jouw uitzonderlijke werk.
Lof en erkenning van collega’s is binnen de journalistiek een groot goed. Omdat journalistiek geen beschermd beroep is (iedereen kan en mag zich journalist noemen), is peer to peer erkenning extra belangrijk. In tegenstelling tot bijvoorbeeld artsen of advocaten, is er voor journalisten geen officiële instelling die bepaalt wie goed werk levert en wie zich aan de regels houdt.
Drijfveer
Onderlinge erkenning is een vorm van zelfregulering en helpt bij het handhaven van professionele standaarden en het ontwikkelen van de beroepsidentiteit. Het biedt onderlinge steun en validatie. Het verkrijgen van respect van collega’s fungeert zo, naast competitiedrang, als drijfveer voor presteren in de journalistiek.
Met een investering in onderzoeksjournalistiek kun je je dus onderscheiden van concurrenten én collega’s. Die onderscheidendheid helpt nieuwsorganisaties om, vaak tegen de heersende cultuur van de nieuwsindustrie in, een investering in verdieping te legitimeren.
Eigenwijze keuze
Bij de regionale omroepen hebben ze een schier onmogelijke taak: nieuws brengen voor een enorm uiteenlopend gebied, op alle kanalen, 24 uur per dag. Een aantal jaar geleden maakte Sandrina Hadderingh, hoofdredacteur van Omroep Gelderland, een eigenwijze keuze. Ze koos ervoor om met de omroep, bij wie journalistiek onderzoek naar haar eigen zeggen niet in het dna zat, onderzoeksjournalistiek te gaan bedrijven.
Ook voor Omroep Gelderland speelde de wens om onderscheidend te zijn mee. ‘Het gaat voor ons om verhalen die nog niet bekend zijn bij het publiek of bij de politiek. Het zijn verhalen met toegevoegde waarde, verhalen die anderen niet hebben. Dat is ergens een eigenzinnige keuze, want we worden beoordeeld en afgerekend op bereik, niet op onderscheidende verhalen. Tegelijkertijd is daar wel discussie over en zie ik dat steeds meer omroepen ervoor kiezen om onderzoeksjournalistiek te bedrijven.‘
Waardering
Omroep Gelderland onderscheidde zich onder meer door te onthullen hoe tientallen uit huis geplaatste kinderen slachtoffer werden van seksueel misbruik in jeugddorp De Glimd. De omroep maakte verhalen over hoe je als chronisch zieke onder een streng regime gevangen kunt raken in de bijstand, stelde rare praktijken als gevolg van een gemeentelijke wasservice aan de kaak en kwam op voor mensen met asbest in hun huurhuis.
De omroep heeft absoluut geen eenvoudige weg afgelegd, vertelt Hadderingh. Het was puzzelen met het combineren van financiële potjes en het kostte moeite om de redactie ervan te overtuigen dat het aantal verhalen naar beneden moest. Maar de keuze voor verdieping legt de organisatie geen windeieren en inmiddels is onderzoeksjournalistiek als vast onderdeel in de begroting opgenomen. ‘Het levert ons bereik, relevantie en engagement op. Dat zien we ook in onze gebruikersdata. We geven journalisten er een podium mee om te groeien en houden ze daardoor langer vast. En jazeker, de onderzoeksverhalen leveren ons ook prijzen op. We hebben nu al een aantal keren de Tegel gewonnen. Dat is een enorme stimulans voor de organisatie. Iedereen wil waardering, van het publiek én van collega’s.’
Programma Ruimte voor Onderzoeksjournalistiek
Enthousiast geworden na het lezen van dit artikel? Ga zelf aan de slag met onderzoeksjournalistiek bij het subsidieprogramma ‘Ruimte voor onderzoeksjournalistiek’. Het is tot en met 25 oktober mogelijk om een aanvraag te doen.
