Ruimte voor onderzoeksjournalistiek

Een aanvraag wordt alleen in behandeling genomen als deze volledig is. Het Stimuleringsfonds beoordeelt binnen een week na indiening van de aanvraag de volledigheid daarvan. In voorkomend geval krijgt de aanvrager bericht over ontbrekende gegevens, met de uitnodiging om de ontbrekende gegevens alsnog binnen één week aan te leveren, maar in elk geval voor het einde van de aanvraagperiode. Blijft tijdige en volledige aanlevering van de gegevens uit, dan wordt de aanvraag buiten behandeling gesteld.

Ingediende aanvragen, die volledig zijn, worden eerst door SVDJ getoetst aan het drempelcriterium van de subsidieregeling. Voldoet de aanvraag niet aan deze drempel, dan wijst SVDJ de aanvraag direct af. De drempelcriteria zijn:

De aanvraag wordt ingediend door een nieuwsorganisatie. Daarnaast kan een nieuwsorganisatie maximaal 3 keer subsidie ontvangen op grond van deze regeling.

Voldoet je aanvraag aan het drempelcriterium, dan wordt deze voorgelegd aan een onafhankelijke adviescommissie. De adviescommissie beoordeelt je aanvraag aan de hand van de inhoudelijke criteria en brengt daarna het advies uit aan het bestuur van het Stimuleringsfonds. De inhoudelijke criteria zijn als volgt:

• Redactionele leiding: in welke mate is de redactionele leiding betrokken bij dit project en worden journalisten adequaat begeleid?
• Visie: in hoeverre is er sprake van een duidelijke visie op het bedrijven van onderzoeksjournalistiek?
• Duurzaamheid: in welke mate wordt de opgedane onderzoeksjournalistieke kennis en vaardigheden geborgd binnen de organisatie? In hoeverre is er sprake van een plan om na de subsidieperiode onderzoeksjournalistiek te verankeren binnen de organisatie?
• Geografische spreiding: Is de subsidieaanvrager een nieuwsorganisatie met een regionale of lokale redactie?

De adviescommissie weegt bij de beoordeling van bovenstaande inhoudelijke criteria mee in welke ontwikkelingsfase de aanvrager zich bevindt. Je leest de inhoudelijke criteria en het beoordelingsproces precies terug in de regeling en de toelichting daarop. Lees dit document voordat je een aanvraag doet daarom aandachtig door.

Adviescommissie
De adviescommissie hanteert het Reglement Adviescommissies Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. Hierbij geldt de versie zoals gepubliceerd op de website van het Stimuleringsfonds op het moment van indienen op www.svdj.nl/adviseurs.

De adviescommissie Ruimte voor Onderzoeksjournalistiek bestaat uit de volgende leden:

• Lyanne Levy
• Hille van der Kaa
• Twan van den Brand
• Goos de Boer

Het bestuur van het Stimuleringsfonds betrekt het advies van de adviescommissie in het besluit tot het al dan niet verlenen van de subsidie.

Binnen 12 weken na het indienen van je aanvraag ontvang je het besluit. Via de aanvraagomgeving MijnSVDJ word je op de hoogte gebracht van dit besluit. Je ontvangt een mail zodra er een nieuw bericht voor je klaar staat.

Doorgaans nemen we sneller een besluit, we verwachten half december het besluit toe te sturen.

Als je subsidie ontvangt van het Stimuleringsfonds ga je ook verplichtingen aan met betrekking tot (financiële) verantwoording en vastlegging van je activiteiten. Lees daarom de regeling aandachtig door voordat je een aanvraag indient.

Bij het beoordelen van de aanvraag wordt gebruik gemaakt van drie fases waarin de aanvrager wordt ingedeeld. Als je nog niet eerder met jouw nieuwsorganisatie hebt meegedaan aan het programma Ruimte voor Onderzoeksjournalistiek dan wordt je ingedeeld in fase 1. Je vult dan het aanvraagformulier in voor fase 1. Heb je wel al eerder met jouw nieuwsorganisatie meegedaan aan het programma Ruimte voor Onderzoeksjournalistiek? Dan val je in fase 2. Je gebruikt dan het aanvraagformulier voor fase 2. In dit aanvraagformulier wordt gevraagd naar de eerdere geleerde lessen binnen het programma.

Op dit moment is het niet mogelijk om voor fase 3 een inschrijving te doen, het programma Ruimte voor Onderzoeksjournalistiek is pas in 2024 van start gegaan. 

Bij eerste deelname aan het programma Ruimte voor Onderzoeksjournalistiek wordt je beoordeeld op basis van fase 1 zoals omschreven in de regeling.

Iedere nieuwsorganisatie die al eerder heeft meegedaan aan het programma wordt automatisch ingedeeld in fase 2 ongeacht eerdere ervaringen met onderzoeksjournalistiek.

Dit jaar zal nog geen enkele nieuwsorganisatie op basis van fase 3 worden beoordeeld, omdat er nog geen derde subsidieverlening van dezelfde strekking als de regeling Ruimte voor Onderzoeksjournalistiek van 2024 zal worden verstrekt.

Binnen de regeling is bepaald dat 75% van de beschikbare subsidiegelden ten goede komt aan regionale en lokale onderzoeksjournalistiek. Het Stimuleringsfonds hanteert een definitie die uitgaat van een niet-landelijk aaneengesloten geografisch gebied met een bepaalde taalkundige, culturele, demografische of institutionele samenhang. Regionaal en lokaal gerichte onderzoeksjournalistiek bedient het publiek binnen zo’n eenheid. Dat neemt niet weg dat de impact van journalistiek onderzoek uiteindelijk landelijk kan zijn.

We vergoeden met de subsidie arbeidskosten voor mensen die boven de bezetting zijn aangenomen. Als uitgangspunt voor de bezetting hanteren we de bezetting zoals deze op 31 december was, voordat het project voor de eerste maal subsidie ontving vanuit de regelingen Onderzoeksjournalistiek

Bijvoorbeeld: doet jouw organisatie al mee aan de regeling sinds 1 januari 2020, dan gaan we uit van de bezetting zoals deze was op 31 december 2019. Doe je komend jaar voor het eerst mee? Dan hanteren we de bezetting van 31 december 2023.

Nieuwe arbeidsplaatsen hoeven niet alleen mensen in dienst te betekenen. Deze plekken kunnen ook door ZZP’ers ingevuld worden.

In zijn brief van 17 november 2017 aan de Tweede Kamer, schreef de toenmalige minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media, Arie Slob, over de uitdagingen voor de journalistiek en mediabedrijven op landelijk, regionaal en lokaal niveau. Hij pleitte in die brief voor ‘ruimte voor onafhankelijke onderzoeksjournalistiek’ en zegde een jaarlijks bedrag van €5 miljoen toe.

Belangrijk onderdeel van deze ruimte was de Tijdelijke Regeling Onderzoeksjournalistiek, opgezet en uitgevoerd door SVDJ vanaf 2018. In 2021 werd deze regeling herzien, waarbij werd gekozen om de brede regeling om te zetten in meerdere sporen. De onderhavige regeling behandelt één van deze sporen.

Juist onderzoeksjournalistiek richt zich op nieuws dat verborgen is, of zich op zijn minst niet opdringt. Feiten waarvan betrokkenen menen dat ze verborgen moeten blijven, of hopen dat ze verborgen blijven. Nieuws waarnaar gezocht moet worden, dat slechts dankzij journalistiek onderzoek wordt gevonden en gepubliceerd.

Op basis daarvan kan onderzoeksjournalistiek gedefinieerd worden als de vaardigheid om – gedreven door nieuwsgierigheid – relevant nieuws aan het licht te brengen op basis van journalistieke principes, in combinatie met vasthoudendheid en analyserend vermogen in de breedste zin. De Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) onderscheidt daarbij opsporing, toetsing en signalering als ‘soorten’ van onderzoeksjournalistiek. Al deze soorten hebben gemeen, dat er voor dit type journalistiek speciale vaardigheden zijn vereist en dat het dikwijls gaat om thema’s en onderwerpen die gemiddeld meer tijd vergen om de verhalen ‘rond’ te krijgen.

Het is belangrijk dat aan die voorwaarden – vaardigheden en tijd – wordt voldaan, omdat onderzoeksjournalistiek zich doorgaans richt op onderwerpen met een groot maatschappelijk belang. Juist dan mag worden verwacht dat dat nieuws op zorgvuldige en professionele wijze wordt vergaard en gepubliceerd.

Deze subsidieregeling is onderdeel van de activiteiten die het Stimuleringsfonds ontplooit om de infrastructuur voor onderzoeksjournalistiek in Nederland te versterken. Het Stimuleringsfonds richt zich in dit kader op de ontwikkeling van journalistieke organisaties en hun onderlinge samenhang.

Met deze specifieke regeling wil het stimuleringsfonds nieuwsorganisaties – en in het speciaal regionale en lokale media – de ruimte bieden om zich te ontwikkelen op onderzoeksjournalistiek gebied. Dit is de derde editie van de regeling. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van eerdere jaren is dat de regeling ditmaal openstaat voor een grotere variëteit aan nieuwsorganisaties, waar het zich voorheen louter richtte op regionale en lokale redacties. Daarnaast zijn de toe te kennen bedragen geïndexeerd en het opleidingsbudget uitgebreid.

Idealiter maken nieuwsorganisaties zo een begin met het creëren van een onderzoekscultuur op hun redactie en zijn zij in de nabije toekomst in staat om, naast het nieuws dat zij al maken, op geregelde basis de verdieping te zoeken en verhalen te maken in het publiek belang, tot stand gekomen op basis van langdurig journalistiek onderzoek.

In de praktijk vraagt het veelal nieuwe (methodische) kennis en journalistieke vaardigheden, ander soort eindredactionele begeleiding, een andere manier van het meten en waarderen van succes en voldoende tijd en geld.

Bovenal is dit een leertraject, waarbinnen we de mogelijkheid bieden om ervaring op te doen en te onderzoeken op welke wijze nieuwsorganisaties een verdiepingsslag kunnen maken.

Als Stimuleringsfonds realiseren we ons dat leren met vallen en opstaan gaat. Het is dan ook nadrukkelijk niet onze bedoeling dat alle inspanningen slagen en we willen organisaties met name uitdagen om reflexief en wendbaar te zijn. We vragen niet om succesverhalen, maar eisen wel commitment, van journalisten en van hoofdredacties. Deze commitment uit zich in een significante tijdsinvestering en aanwezigheid bij gezamenlijke bijeenkomsten, een reflexieve en coachbare instelling en een hoofdredactie die journalisten tijd geeft en vrijwaart van de productie van snel nieuws.

Deze subsidieregeling staat open voor professionele nieuwsorganisaties, ongeacht de vorm waarin zij publiceren en of zij publiek of privaat zijn. Aanvragers met een lokaal of regionaal verspreidingsgebied hebben een streepje voor in de beoordeling. De reden daarvoor is dat we als Stimuleringsfonds in het bijzonder een bijdrage willen leveren aan de ontwikkeling van onderzoeksjournalistiek in gebieden en op geografische niveaus, waar deze doorgaans nog minder vanzelfsprekend en aanwezig is.

Deze subsidie biedt verschillende middelen om aan bovenstaande doelen bij te dragen. Men kan aanspraak maken op een redactioneel budget, waarmee men journalistieke arbeidskrachten kan financieren. Daarnaast krijgt elk gehonoreerd project een trainingsbudget dat naar eigen inzicht te besteden is aan opleidingen en trainingen voor de redactie. Elke aanvrager krijgt daarnaast een ervaren mentor die zowel kan helpen bij het coachen van journalisten als bij het structureren van de organisatie. Verder organiseert het Stimuleringsfonds middagen waar alle projecten samenkomen om workshops te volgen en intervisie te plegen.