Gelijkwaardiger contact voor relevantere verhalen
Iedereen kan reizen is een persoonlijk verslag over co-creatie door mediamakers, jongvolwassen asielzoekers en inwoners van Utrecht. Het doet er namelijk toe welke verhalen we vertellen, maar ook wie ze vertelt. Wie oprecht geïnteresseerd is en zich kwetsbaar opstelt in een veilige omgeving, hoort bovendien andere verhalen. Maar hoe doe je dat, samenwerken met niet-journalisten in de journalistiek? Wat levert co-creatie op en tegen welke grenzen loop je aan?
Co-creatie
Iedereen kan reizen is een multimediale oplossing gericht op drie doelgroepen. Community’s die willen co-creëren krijgen meer bewustzijn over journalistieke keuzes en meer regie: welk verhaal vertel je en wie vertelt het? Journalisten leren onbewuste keuzes en valkuilen herkennen, tools inzetten die niet vanzelf spreken en op een meer gelijkwaardige manier samen met hun bronnen. Een breed publiek krijgt inzicht in andere perspectieven en begrijpt wat ze relevant maakt.
De oplossing
Het is geen rocket science: wie zelf vertrouwen geeft, kan het ook ontvangen. Wie niet alleen kwetsbaarheid vraagt van de ander, maar het ook zelf durft te tonen, wie oprecht geïnteresseerd is en zorgt draagt voor een veilige omgeving, hoort andere verhalen.
Uit gesprekken met mensen op straat en uit verschillende rapporten leerden we dat mensen de journalistiek ervaren als veel ego (het gaat over de journalist of het platform, niet over de bron), veel herhaling, weinig verdieping en tegelijkertijd niet makkelijk te volgen.
Hoe kan co-creatie voor verandering zorgen?
Het proces van co-creatie kan grillig zijn, ongrijpbaar en kostbaar. Omdat je nieuwe relaties aangaat en andere omgevingen leert kennen. Dat is ook wat het leuk maakt en waardevol. Waarom het verhalen kan opleveren die geworteld zijn en verdiepend.
De journalist neemt niet alleen verantwoordelijkheid voor de inhoud, maar ook voor de bron. Dat kost tijd, het kan ongemakkelijk zijn en je weet nooit of er daadwerkelijk een verhaal uit komt. Omdat je begint bij de relatie, niet bij het eindproduct. Dit geldt overigens ook andersom: voor de community die de journalist toelaat.
Co-creatie is persoonlijk: afhankelijk van de community en van de journalist en elke keer anders. Door onze experimenten in alle openheid te delen willen we zorgen we dat niemand bij nul begint. Wat resoneert in jouw samenstelling? Welk verhaal verraste of raakte je? Welke tools vinden jullie bruikbaar? Welke ingrediënten passen bij jou en je achterban?
Co-creatie in drie stappen
- Ga als journalist agendaloos een gemeenschap in: ga koffie drinken, naar een evenement of schuif aan in het buurthuis. Wees oprecht geïnteresseerd en niet bang om kwetsbaarheid te tonen of eigen ervaringen te delen.
- Leer elkaar kennen. Doe dit bijvoorbeeld met een live tekenaar. Of: neem een object mee dat jou als persoon typeert en leg uit waarom. Dit creëert een veilige sfeer en gelijkwaardig speelveld voor iedereen binnen de groep.
- Als je op termijn samen een verhaal maakt, moet je keuzes maken. Dat is niet makkelijk. Wees niet bang om dit als journalist voor te bereiden. De deelnemers zullen zich gezien en serieus genomen voelen en hier houvast aan ontlenen.
Wie oprecht geïnteresseerd is en zich kwetsbaar opstelt in een veilige omgeving, hoort andere verhalen
Veilige sfeer
Elkaar leren kennen kan op veel manieren, bijvoorbeeld door te werken met een live tekenaar. Dit versterkt het groepsgevoel en creëert veiligheid, omdat alle deelnemers zichzelf op een bijzondere manier terugzien binnen het kader van de groep.
Keuzes maken
Keuzes maken met een diverse groep is niet makkelijk. Wees niet bang om dit als journalist voor te bereiden. De deelnemers zullen zich gezien en serieus genomen voelen en hier houvast aan ontlenen.
De beloning zit in het maken
Soms voelt het begin van co-creatieproces rommelig en ongrijpbaar. In dat geval kan het bevrijdend zijn wanneer het dan eindelijk tijd is om te gaan maken: het vertrouwen wordt beloond, het project concreet. Hier komt alles samen.
Projectverloop
Iedereen kan reizen is tot stand gekomen tijdens de SVDJ Incubator. Professionals van binnen en buiten de journalistiek werkten aan innovatieve oplossingen voor collectieve uitdagingen binnen de Nederlandse journalistiek.
In 2025 was de hoofdvraag: ‘Hoe betrek je het publiek bij de journalistiek?’
Het programma duurde 9 maanden en werd opgedeeld in 3 fases: Discovery, Ideation en Development. In elke fase stonden verschillende experimenten en onderzoeken centraal. Zo zag het traject van Iedereen kan reizen eruit:
Fase 1: Discovery
We deden ruim 20 straatinterviews in verschillende Nederlandse steden en verdiepten ons in de rapporten van onder meer News for All en project Dichterbij Nieuws door Netwerk Mediawijsheid. Hieruit leerden we dat mensen de journalistiek ervaren als te weinig verdiepend, te veel herhalend en niet makkelijk te volgen. Op basis hiervan gingen wij agendaloos diverse gemeenschappen in, waaronder een bijeenkomst in De Voorkamer en een evenement van SAWA Collective.
Fase 2: Ideation
We kozen een specifieke groep mensen om onze aannames over co-creatie te testen. We gebruikten verschillende tools: het Amerikaanse Open Space Technology voor bijeenkomsten waar deelnemers samen de agenda samenstellen, de werkwijze Common Ground Dialogues voor co-creatieve storytelling en de aanbevelingen uit het onderzoek ‘Safe Spaces in Unsafe Environments‘ over een veilige omgeving kweken voor co-creatie. We organiseerden zelf ook 17 evenementen in onze twee community’s met behulp van deze methodes.
Fase 3: Development
We bleven ontwikkelen, bijsturen en probeerden verschillende werkvormen uit. We durfden meer te vertrouwen op onze eigen rol. We deelden tijdens onze evenementen kennis over maakprocessen en momenten die moeilijk waren in ons werk. Ook moesten we keuzes maken: één verhaal per gemeenschap. Dit betekende dat we sommige verhalen niet uitwerkten. Dit had invloed op de betrokkenheid.
We besloten dat we in de slotfase te weinig tijd hadden om de verhalen die we wilden maken te voorzien van wederhoor of te pitchen aan derden. En dus sloten we af zoals we begonnen: persoonlijk, in klein gezelschap. Daarnaast delen we nu ons proces en onze geleefde inzichten.
Impressie
Open source
Alles wat tijdens de SVDJ Incubator is ontwikkeld, is open source. De eindresultaten op deze pagina, maar ook alle lessen die daartoe hebben geleid.
Iedereen mag met de ideeën en oplossingsrichtingen die voortgekomen zijn uit het programma aan de slag. Je kunt ze zelf uitproberen, maar juist ook verder ontwikkelen om zo kansrijke producten en diensten te creëren voor de journalistieke sector.
Heb je hier vragen over of wil je meer informatie opvragen over een specifieke oplossing? Neem contact met SVDJ op door te mailen naar info@svdj.nl of te bellen naar 070 361 71 11.
Download hier documenten van Iedereen kan reizen:
- Methode, bronnen en tools
- Live Writing
- Kijk ook op de website: iedereenkanreizen.com
Het team
Het team achter Iedereen kan reizen bestaat uit drie deelnemers van de SVDJ Incubator 2025. Van links naar rechts:
Qali Nur is journalist, podcastmaker en documentairemaker. Ze is slim en enthousiast en ziet altijd mogelijkheden.
Anna van der Kruis is schrijver met een theaterachtergrond. Ze is empathisch en sensitief en heeft een buitengewoon oog voor detail.
Afke Laarakker is journalist met een bouwkundige achtergrond. Ze analytisch en creatief en steeds op zoek naar een juiste verhouding.
De illustraties zijn gemaakt tijdens bijeenkomsten door Conform Cox en Katja Fred.
Partners
Iedereen kan reizen is gemaakt in samenwerking met SAWA Collective, een stichting voor jongvolwassenen asielzoekers en De Voorkamer, een ontmoetingsplek voor nieuwkomers en inwoners van Utrecht:
SAWA Collective: Cöordinatoren Marie-José van Schaik en Anouk Tijnagel, deelnemers: Juma, Yahia, Hadir, Haroon en Emirhan.
De Voorkamer: Coördiantor Yetunde Oludare, deelnemers: Hafid, Hasan, Costas, Ahmed en Anas.
SVDJ Incubator
De SVDJ Incubator is een programma gericht op het creëren van innovatieve oplossingen voor uitdagingen binnen de journalistiek.
In dit innovatieprogramma vormen deelnemers multidisciplinaire teams. Deze teams krijgen de ruimte om betaald te werken aan oplossingen.
Binnen de SVDJ Incubator richten we ons volledig op gedeelde vraagstukken uit de journalistieke sector. Elke ronde staat er één thema/journalistiek probleem centraal. Deze thema’s worden gekozen door het SVDJ en onderbouwd door onderzoek en input uit de sector zelf.
In 2025 bogen we ons over de vraag: ‘Hoe betrek je het publiek bij de journalistiek?’ Lees ook het overkoepelende antwoord wat voortkwam uit deze editie.
Lees meer