Hoe regionale onderzoeksredacties in deze tijd dichter naar elkaar toe groeien

Goos de Boer coördineert de onderzoekssamenwerking tussen de noordelijke regionale omroepen. Hij is blij dat er weer meer ruimte komt voor onderzoeksverhalen: ‘In het begin was het lastig, de redacties van de betrokken omroepen werden helemaal in beslag genomen door corona. Daar kwam bij dat ze ook anders moesten gaan werken, iedereen zat ineens thuis. Dus het onderzoek kwam even op een lager pitje terecht.’

Alle hens aan dek

Dat De Boer moet knokken voor onderzoekstijd is hij wel gewend. ‘Het is natuurlijk altijd al lastig om journalisten vrij te maken voor onderzoek, dat hadden we nu in versterkte mate. Het was gewoon alle hens aan dek.’

Niet alleen op redacties, maar ook bij bronnen was even geen ruimte voor andere verhalen. ‘Onze gesprekspartners hadden geen behoefte om langer te praten en afspreken kon natuurlijk ook niet. Ambtenaren waren ook alleen maar met corona bezig.’ Soms werd corona zelfs als excuus gebruikt, vermoedt De Boer: ‘We hadden een aantal Wob’s lopen, bijvoorbeeld naar de containerramp met de MSC Zoe, die werden meteen vertraagd, zogenaamd vanwege corona.’

Er is heel veel kennis, het is zonde als er alleen in een bepaalde regio van wordt geprofiteerd

Daar begint de laatste paar weken verandering in te komen, ziet De Boer. ‘De grootste angst is eraf. We zijn weer volop bezig met onderzoeksverhalen en de behoefte aan niet-corona-verhalen groeit ook weer, zowel onder journalisten als bij het publiek. Dat merk je bijvoorbeeld doordat er weer tips binnenkomen. En ambtenaren reageren weer op verzoeken.’

Volgens De Boer heeft de crisis ook positieve effecten. Doordat het contact met collega’s verschoven is naar online, is overleggen nu makkelijker. Een uitkomst voor de samenwerkingen tussen regionale omroepen. De Boer: ‘Eerst kostte het heel veel moeite om een afspraak in te plannen en dan reden we met z’n allen naar Leeuwarden om elkaar te spreken. Nu kan het ook even snel, achter de computer. De schroom daarvoor is eraf. Dat leidt tot betere samenwerking.’

Privilege

Ook voor de regionale titels van de Persgroep betekende de corona-uitbraak aanpoten. Toen er behoefte ontstond aan meer verdiepende verhalen, besloten de kranten hun krachten te bundelen: elke krant vaardigde een journalist af voor de corona-onderzoeksredactie, onder eindredactionele leiding van het AD. Door deze constructie konden de redacties de pijn verdelen. Ze waren maar één journalist kwijt en kregen er veel onderzoeksverhalen voor terug waar anders geen tijd of mankracht voor was geweest.

Chiel Timmermans is vanuit het Eindhovens Dagblad lid van die onderzoeksredactie: ‘Ik doe normaal gesproken misdaadverslaggeving bij het ED, dus daarover krijg ik nog steeds weleens een vraag, maar verder heb ik alle tijd voor het corona-onderzoek. Het voelt als een privilege om in deze tijden juist de ruimte te krijgen om onderzoek te doen, dus dan heb je het gevoel dat het ook iets moet opleveren.’

Het zou me niets verbazen als deze samenwerking ook na de crisis wordt voortgezet

Eerst was het spannend, want de redacteuren waren vreemden van elkaar. Ze zijn nu ruim zes weken bezig, maar ze ontmoetten elkaar pas afgelopen dinsdag voor het eerst in het echt, als groep. Timmermans: ‘Als we naar bronnen moeten, doen we dat natuurlijk wel samen, maar de redactievergaderingen vinden online plaats. Dat gaat goed, tijdens korte brainstorms werden al snel veel onderwerpen bedacht.’ Net als De Boer is Timmermans blij met het digitale contact. ‘Het zou me niets verbazen als deze samenwerking ook na de crisis wordt voortgezet, want je maakt op deze manier wel goed gebruik van je schaarse mankracht.’

Argwaan verdwijnt

De samenwerking heeft al een aantal verhalen opgeleverd, zoals een stuk over de slechte kwaliteit van Chinese mondkapjes of een reconstructie van de uitbraak in het zwaargetroffen dorp Heerde. Ook verhalen die maar zijdelings gerelateerd zijn aan corona komen aan bod, zoals de complottheorieën rondom 5G-netwerken.

Peter Groenendijk is chef centrale redactie bij het AD. Hij coördineert de onderzoeksgroep en is enthousiast: ‘Met onze regionale en landelijke titels hebben we een enorm potentieel aan verslaggevers. We zijn eigenlijk de grootste redactie van Nederland. Er is heel veel kennis, maar vaak weten we het niet van elkaar. Het is zonde als er alleen in een bepaalde regio van wordt geprofiteerd.’

Eerder was er geen tijd of ruimte om die kennis bij elkaar te brengen. De coronacrisis was wat dat betreft bijna een zegen. ‘In zo’n samenwerking leer je elkaar snel kennen en bouw je een band op. Ook de argwaan die er misschien bestond tussen verschillende regio’s verdwijnt als sneeuw voor de zon. Dat is misschien nog wel de grootste winst van het project.’

Ook na corona wil hij daarom doorgaan op de ingeslagen weg. ‘Ik zie het als het begin van een structurele samenwerking tussen de landelijke en regionale krant. Dit project heeft laten zien hoeveel we van elkaar kunnen profiteren.’

Lees ook:

In april richtten veel onderzoeksredacties zich nog voornamelijk op corona.

Goos de Boer in zijn voorspelling voor 2020: ‘Regionaal onderzoek is ondergesneeuwd‘