Innoveren kun je leren, les 2: zelfs Steve Jobs was niets zonder zijn team

Je journalistieke spaghettitoren is ingestort. Je begrijpt dat je het uit moet maken met je idee en verliefd moet worden op een probleem. Ondertussen is er een groep kleuters naast je komen staan. Glunderend kijken ze naar hun eigen toren – de hoogste van allemaal. Tijd voor les 2 van vijf jaar SVDJ Accelerator: niets is belangrijker dan je team – waak voor het ‘echoput-effect’.

(Lees ook deel 1 in deze serie: Word verliefd op je probleem, niet op je idee)

In elke innovatietheorie staat het team centraal. Ook buiten de innovatiewereld zullen bedrijfskundigen en organisatie-experts het erover eens zijn: zonder goede mensen ben je nergens. Tegelijkertijd bestaan er veel verkeerde ideeën over vernieuwers.

Het eerste grote misverstand is dat innovatie iets van creatieve eenlingen zou zijn. En Steve Jobs dan, die in z’n eentje in een garage Apple heeft verzonnen, of Mark Zuckerberg die op zijn eenzame studentenkamer Facebook verzon? Mythes. Zij deden het niet alleen. Jobs werkte innig samen met Steve Wozniak, Mark Zuckerberg met Eduardo Saverin. Jobs en Zuckerberg organiseerden hun eigen creatieve oppositie. Ze zochten mensen op die heel anders over hun idee dachten en hen tegen durfden te spreken. Juist uit die gezamenlijke scherpte komen succesvolle innovaties naar voren.

Innovatie van buiten?

Een tweede mythe is dat innovatie van buiten komt. Van buiten betekent dan vaak ‘jong en/of goed met computers’. Deze groep moet dan een frisse wind door een sector laten waaien. Dat werkt dus niet. Vraag een net afgestudeerde groep developers wat er anders moet in de journalistiek, en je krijgt vooral veel vragende gezichten.

Dat is ook logisch. Ten eerste hebben jonge mensen onvoldoende kennis van de sector. Je moet het systeem kennen, weten waar het vastloopt en hier het liefst gefrustreerd door raken. Dat succesvolle startups worden geleid door jonge honden, is dan ook onzin. Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde leeftijd van succesvolle startup-oprichters 42 jaar is.

Diversiteit binnen je team

En expertise van buiten de sector? Natuurlijk zijn mensen met een frisse blik belangrijk, maar diversiteit binnen je team is belangrijker. In de voorloper van de Accelerator zagen we vaak teams van drie personen: drie journalisten, drie onderzoekers, drie marketeers of drie developers. Ieder teamlid kijkt dan vanuit hetzelfde perspectief naar het probleem dat ze willen oplossen. Met alle mores en aannames die bij dat perspectief horen. Dan krijg je een echoput, in plaats van een innovatief geheel.

Innovatie ontstaat wél door een uitwisseling tussen verschillende disciplines. Die uitwisseling helpt om uit ingesleten gedachtepatronen stappen, aannames expliciet te formuleren en het perspectief van de ander te ontdekken. Bijvoorbeeld: een journalist neemt kennis en ervaring uit de journalistieke praktijk mee, een developer en een marketeer kunnen journalistieke aannames makkelijker herkennen, bevragen en omdraaien. Op het snijvlak tussen die drie ontstaat innovatie.

Hier komen ook de innovatieve kleuters om de hoek kijken. Drie willekeurige kleuters vormen het perfecte team voor de marshmallow challenge. Kleuters kennen geen hiërarchie en hebben geen enkel probleem met creatieve oppositie. Dat ze jong zijn, is geen bezwaar – niemand heeft ervaring in de spaghettitorensector. Daarnaast hebben ze nog geen besef van falen of slagen. Ze experimenteren om te leren. Dat hun toren onooglijk zal zijn of in kan storten, maakt ze niet uit. Door simpelweg direct te gaan bouwen, te lachen om hun ‘fouten’ en zich snel te herstellen, winnen ze van de managers. Die willen geen gezichtsverlies lijden en denken een kwartier na over de beste theoretische constructies. Volgende keer meer over hoe we, net als kleuters, ‘lelijk’ kunnen experimenteren.

Casus: Joris van Lierop & The Content Exchange

The Content Exchange (TCE) nam deel aan de SVDJ Accelerator 2020 en doet dit jaar opnieuw mee. Joris van Lierop is CEO van deze startup, die zich het best laat omschrijven als een marktplaats voor journalistieke content.

Dat TCE een tweede keer zou deelnemen was in de eerste sprints van 2020 niet direct vanzelfsprekend. Dat leek niet aan het team te liggen, aldus Van Lierop: ‘We hadden een mooie mix aan disciplines.’ Toch was er in eerste instantie geen goede match met het programma. Het team was multidisciplinair, maar het waren ook ‘vier seniore kerels die op grote lijnen wilden werken’. Daarbij had het team al geïnvesteerd: ‘er zaten developers klaar om ons platform te bouwen’.

Lost in translation

Zoals elk jaar bij meerdere teams gebeurt, botsten deze grote lijnen en dure developers op de realiteit van de Accelerator: kleine experimenten en terug naar de kern van de innovatie. Momenten met de jury, die de experimenten beoordeelde, kostten vooral ‘tijd, energie en frustratie. Het voelde als lost in translation’.

Het omslagpunt kwam na de zomer van 2020, vertelt Van Lierop. ‘Helaas namen twee seniore teamleden in de zomer afscheid van ons, een gat wat we hebben ingevuld met een aantal nieuwe jonge teamleden. Hoewel met veel minder ervaring in media, waren zij wel zeer bedreven en enthousiast in het uitvoeren van kleine experimenten. Dit gaf ons als team weer een hele nieuwe dynamiek gaf’.

Eén team met de jury

Tegelijkertijd stond de basis van het platform en werd het team tijdelijk versterkt door een growth hacker (een speciaal soort marketeer). Die blik van buiten en daadwerkelijke klanten die zelf vroegen om bepaalde verbeteringen ‘hielpen enorm om prioriteiten te stellen’. Het aantal experimenten per sprint nam snel toe. Hierdoor veranderde ook de houding van TCE ten opzichte van de jury. Van Lierop: ‘We stonden eerst een tijd tegenover elkaar. Nu geloof ik dat we elkaar juist moeten zien als één team.’ Die nieuwe instelling werkte: TCE werkt in de SVDJ Accelerator 2021 aan een stabiel, groeiend en inmiddels internationaal platform.

Illustratie: Merlijn van Bijsterveld