Jaap Tielbeke: ‘Ik hoop dat we ons bewust blijven van de klimaatcrisis’

Jaap Tielbeke (32) is redacteur bij de Groene Amsterdammer. Zijn specialisatie is het thema klimaat. Krijgt dat onderwerp inmiddels voldoende aandacht? En hoe moeten media omgaan met sceptici?

‘Klimaatjournalistiek is steeds minder een afgebakend hoekje in de media. Of je nou over economie of gezondheid schrijft, correspondent bent in een land ver weg of verslag doet vanaf het Binnenhof: dit thema sijpelt in alle onderwerpen door en overstijgt de wetenschapspagina’s van de krant. Ook op politiek niveau staat het meer op de agenda’s. Kijk maar naar hoeveel je nu hoort en ziet over de klimaattop in Glasgow. Daar zijn wel een paar tandjes bijgezet, vergeleken met de top van 2015 in Parijs. Ik hoop dat die beweging zich doorzet en steeds meer mensen zich bewust worden van de ernst van de klimaatcrisis. Het zou mooi zijn als het onderwerp écht niet meer verdrongen kan worden van de voorpagina’s.

Hoopvolle zaken

In datzelfde jaar begon ik bij De Groene. Omdat er nog niemand op de redactie was met de specialisatie klimaat en het onderwerp me interesseerde, heb ik me erin verdiept. Sindsdien val ik van de ene in de andere verbazing. Vorig jaar kwam mijn boek uit over de inzichten die ik opdeed tijdens die eerste vijf jaar klimaatjournalistiek, Een beter milieu begint niet bij jezelf. Ik denk dat iedere klimaatjournalist soms bevangen wordt door moedeloosheid. Om te voorkomen dat ik zelf wegzak in een depressie, besteed ik ook aandacht aan de hoopvolle zaken die ik nu al zie gebeuren. Neem het groeiend bewustzijn, aangejaagd door activistische groeperingen. Maar ook de pressiegroepen, die ervoor zorgen dat pensioenfondsen hun geld uit de fossiele industrie halen, of de zaken die recent tegen Shell en de overheid werden aangespannen op klimaatgebied. Dat zijn boeiende ontwikkelingen om als journalist te volgen en analyseren. Wie is in welke mate verantwoordelijk voor het oplossen van de ecologische crisis?

Mensen die nu nog vraagtekens plaatsen bij klimaatverandering, voeren een achterhoedegevecht

Over de rol van de journalistiek op dit gebied ben ik best positief gestemd. Samen met mijn collega Coen van de Ven en met Sal Hagen van de UvA analyseerde ik de klimaatverslaggeving van de afgelopen twintig jaar. Wat bleek: degenen die de klimaatwetenschap actief in twijfel trekken, krijgen steeds minder een podium. Vroeger zeiden mensen dingen als ‘Is klimaatverandering nou wel zo erg?’ of ‘Zijn wij mensen daar echt verantwoordelijk voor?’. Mensen die nu nog vraagtekens plaatsen bij klimaatverandering, voeren een achterhoedegevecht. Het gevaar daarvan is wel dat die geluiden zich verplaatsen naar alternatieve media. Dat zie je ook bij de pandemie, met blaadjes als De Andere Krant. Die gooiden ongevraagd een half miljoen MH17-specials met allerlei onzin door brievenbussen.

False balance 

Als journalisten moeten we serieus onderzoeken welke gedachtegang en financiering daarachter zit, maar deze mensen niet automatisch een plopkap onder hun neus duwen. Willem Engel aan een talkshowtafel levert misschien een spannend gesprek op, maar zo draag je actief bij aan het verspreiden van misleidende boodschappen. Sommige media gaan te ver met het idee van objectieve verslaggeving. Zet je een wetenschapper tegenover een pseudoscepticus, dan doe je alsof beide verhalen evenveel gewicht hebben. En dat is niet zo.’

Illustratie door: Alexandra España