Jongeren nemen afscheid van traditionele tv
Nieuws |[vc_row][vc_column][vc_column_text]Door Piet Bakker
De tv-trend is sinds 2014 permanent dalend. En dat zelfs in een ‘even’ jaar met veel sportevenementen (EK en OS) de daling is voortgezet is een teken aan de wand. Die daling betreft overigens vooral het traditionele, lineaire tv-kijken. De manier waarop Nederlanders tv-kijken verandert van lineair naar on-demand: de kijker zelf kiest wat wanneer te kijken, zoals op Netflix, YouTube of Uitzending Gemist.
TV-kijken verandert
Van de totale kijktijd in 2016 was al 7% (bijna 13 minuten) ‘uitgesteld kijken’. Dat percentage – in 2008 voor het eerst gemeten – is in de laatste zeven jaar dus gestegen van 1 tot 7 %. Dat is uitgestelde traditionele tv, “binnen 6 dagen” aldus het SKO Rapport.
Het betekent niet dat Nederlanders minder naar bewegende beelden op schermpjes kijken. YouTube, Vimeo en bijvoorbeeld Dumpert zitten er niet bij, en ook NLZiet, Videoland en Netflix niet. Die laatste is met ruim twee miljoen abonnees de belangrijkste concurrent van het traditionele tv-kijken. NLZiet (publiek en commercieel) en Videoland (RTL) zijn met 100.000 en 200.000 kleine spelers.
TV-kijken doen we dan ook niet meer alleen op televisie, maar ook op laptops, de iPad en mobiel. In 2016 keek 13% van de Nederlanders naar ‘traditionele’ tv op een laptop, 9% deed dat op een tablet en 6% op een mobiele telefoon (maandgemiddelden). Inn totaal heeft 56% van de Nederlanders weleens een NPO-, RTL- of SBS-programma op een ander apparaat dan een televisie bekeken.
Leeftijdscategorieën
De belangrijkste verschuivingen bij het tv-kijken worden duidelijk als we naar het kijkgedrag van de verschillende leeftijdscategorieën kijken. Iedereen is in 2016 minder gaan kijken, de daling bij de ‘oudere’ groepen is echter beduidend kleiner dan bij de ‘jongeren’.
Bij de 65+’ers daalt in 2016 de kijktijd opnieuw licht (met 2 minuten naar 280 minuten per dag). Bij de groep 50-64 daalt de kijktijd voor het eerst, van 256 naar 250 minuten. De groep 35-49 laat voor het tweede achtervolgende jaar een daling zien, bij de 20 tot 34 groep loopt het met 10% terug (van 140 naar 126 minuten). De grootste daling zit bij de 13 tot 19-jarigen waar de teruggang 19% is (van 90 naar 73 minuten). De jongste groep gaat terug van 95 naar 67 minuten (-8%).
De verschillen qua leeftijdsopbouw verschillen per zender. NPO1 en NPO2 zijn evidente ‘ouderenzenders’. Bij NPO2 is 50% 65+, 80% ouder dan 50. Bij SBS6 is twee derde ouder dan 50. NPO3 trekt verreweg de meeste jongeren onder de 20 en is ook de grootste bij de categorie 20-34 jaar.
TV-kijken is een generatieding. Het is niet zo dat grote groepen Nederlanders van de ene dag op de andere hun mediagebruik fundamenteel veranderen. De mensen die met tv zijn opgegroeid blijven trouw aan dat medium (voor kranten geldt iets soortgelijks). Maar elke groep gaat ook andere media gebruiken – en een dag heeft toch maar 24 uur. Dat verklaart kleine verschuivingen.
De grote verschuivingen worden veroorzaakt door jongeren die een fundamenteel ander mediagebruik hebben, de groepen voor wie internet en vooral hun mobiele telefoon het eerste en belangrijkste medium is. De laatste drie jaar is de daling bij de jongste groep in een stroomversnelling geraakt.
Het generatie-effect is onomkeerbaar. Jongeren gaan nooit meer op dezelfde manier als hun ouders tv kijken.
Marktaandelen
De grote drie NPO, RTL en SBS domineren met een gezamenlijk marktaandeel van ruim 80% nog steeds het traditionele tv-kijken. Het marktaandeel van de publieke omroep naam af in de vorige eeuw toen in 1989 RTL erbij kwam en halverwege de jaren negentig SBS. De onderlinge verhoudingen veranderen. De laatste tien jaar schommelt het marktaandeel van de NPO rond de 35%, RTL groeide aanvankelijk van 25 naar bijna 30%, SBS liet tot 2013 een dalende tendens zien maar stijgt sindsdien licht.
Voor tv-nieuws heeft concurrentie positieve effecten gehad. Het NOS Journaal kreeg gezelschap van RTL Nieuws. En RTL Nieuws probeert het NOS Journaal weer naar de kroon te steken. En we kregen Hart voor Nederland. De kijker – de gebruiker heet dat tegenwoordig – heeft geprofiteerd: veel nieuws, hoge kwaliteit, en via alle kanalen.
Journalistiek in de top 100
Maar kijken Nederlanders ook naar nieuws en actualiteiten? Op basis van de Kijkcijfer Top 100 (zonder sport) van het SKO, ligt het percentage journalistieke en informatieve programma’s in die top 100 de laatste tien jaar tussen de 20% en 40%. Hierbij zijn alle journalistieke programma’s (journaals, nieuws, talkshows) en andere informatieve programma’s (consumentenprogramma’s, Opgelicht, Opsporing verzocht, TV show, Rijdende Rechter) opgenomen. Het NOS Journaal is een vaste waarde in elke top 100.
2015 en 2016 laten een stijgende trend zijn. In 2002 en 2003 scoorden royalty-events met o.a. het interview met Maxima en Willem Alexander goed (3,8 miljoen kijkers). Het absolute record komt op naam van Peter R. de Vries, die op 3 februari 2008 met zijn uitzending voor Joran van der Sloot 7.1 kijkers wist te trekken. Meer dan de helft van die kijkers pikte ook het aansluitende programma Hart van Nederland op SBS6 mee.
In 2016 was het best bekeken programma de Eurovisie Songfestival-finale met 4,6 miljoen kijkers. Boer Zoekt Vrouw Internationaal en The Passion bezetten de tweede en derde plek met 3,4 miljoen kijkers. Het best-bekeken informatieve programma was het NOS Journaal van 22 maart 2016 (2,9 miljoen kijkers, plek 10), het Correspondents-diner was 13e met bijna evenveel kijkers.
Dit zijn de cijfers van de “zonder sport”-ranglijst. In de totaal-rangschikking wint het Eurovisie Songfestival-finale het nog steeds van de EK-finale Frankrijk-Portugal die met 4,2 kijkers op de tweede plek staat. In die totaal-rangschikking zitten vijf EK-wedstrijden bij de top tien.
Als we sport ook als nieuws beschouwen is nieuws het meest populaire genre op de Nederlandse tv. 54 van de 100 best-bekeken programma’s zijn sportprogramma’s.
Bronnen: SKO Kijkonderzoek (TV in Nederland 2016, Jaarrapport TV 2016, Top 100 met en zonder sport).
Foto: Randen Pederson[/vc_column_text][vc_btn title=”Meer cijfers en analyses over de stand van de media” link=”url:https%3A%2F%2Fwww.svdj.nl%2Fstand-van-de-nieuwsmedia%2F|||” el_class=”svdj-vc-button”][/vc_column][/vc_row]