Monic Slingerland: ‘De korte termijn wordt steeds leidender’

Monic Slingerland (63) is chef van de opinieredactie bij Trouw. Wat betekent de digitalisering voor de brievenrubrieken? En hoe belangrijk is opiniejournalistiek in een tijd waarin iedereen zijn mening kan uiten op sociale media?

‘Mijn wens is dat wij journalisten de lange termijn voor ogen blijven houden. Online wordt steeds belangrijker, ook voor dagbladen. Die technische, maar ook commerciële ontwikkeling leidt tot een andere dynamiek, met een site die continu moet worden ververst. Waar eerst werd gedacht ‘de deadline voor de krant is vanavond dus we hebben nog even de tijd’ is de gedachte nu ‘over twee uur komt de nieuwsbrief dus dan moeten we al een stuk hebben’.

De korte termijn lijkt hierdoor steeds leidender te worden. Ik hoop dat we altijd de vraag blijven stellen: dit lijkt nu misschien een goed idee, maar wat heeft dit voor gevolgen? Neem het coronabeleid. Voorstellen genoeg om alleen mensen zonder gevaar voor besmetting toe te laten in horeca, op scholen en andere locaties. Maar stel dat dit virus nog een jaar of twee, drie blijft rondgaan. Willen we dan al die tijd sommige mensen blijven uitsluiten?

De drek die je nu op Twitter ziet, verscheen vroeger op de opiniepagina’s van fatsoenlijke kranten

Op de opinieredactie hebben we overigens minder last van deze ontwikkeling, daar is de korte termijn minder leidend, omdat er weinig opiniestukken zijn die per se snel online moeten. Maar je merkt ook aan de inhoud van lezersreacties dat deze meer over de korte termijn gaan. Er wordt minder gerelativeerd, minder in perspectief geplaatst. Terwijl wij juist blij zijn met brieven waarin lezers dát doen.

Scheldpartijen 

Maar de brievensecties zijn ook in goede zin veranderd. De biografie van Henriëtte Boas, jarenlang de bekendste brievenschrijver van Nederland, laat zien hoe heftig en persoonlijk de reacties op brieven soms waren – en die werden gewoon gepubliceerd in de krant. De drek die je nu op Twitter ziet, verscheen toen op de opiniepagina’s van fatsoenlijke kranten.

Doordat het terrein van die scheldpartijen is verlegd, is het debat op krantenpagina’s beschaafder en genuanceerder geworden. Wij dagen lezers uit om even los te komen van hun eigen plek. Om zich even in te leven in iemand die zich niet wil laten vaccineren of pro-Trump is. En om, hopelijk, vervolgens de afweging te maken of ze bij hun eigen mening blijven, of van mening veranderen.

Eén van de criteria die we hanteren in het selecteren van opinies is of je het er mee het oneens kan zijn. Dat zet je aan het denken en het werkt uiteindelijk ook verbindend: je leert je niet te verplaatsen in een andersdenkende als je alleen maar in je eigen mening wordt bevestigd. Journalistiek die enkel bestaande beelden bevestigt is saai, maar ook kwalijk. Die draagt alleen maar bij aan het creëren van bubbels.

Meer angst dan boosheid

Mensen reageren wel heftiger op andere meningen dan vroeger. Niet per se richting de schrijver, maar vooral naar de krant toe. Dat komt omdat, met name online, vaak niet helder is dat een opiniestuk niet wordt geplaatst omdat dit de mening van de krant is. We doen erg ons best om dat beter duidelijk te maken.

De reacties zijn ook heftiger geworden omdat de kranten minder verzuild zijn geraakt. Het zijn geen massieve blokken meer die ergens voor of tegen zijn, dus is er meer ruimte voor andere meningen. En als mensen daar heftig op reageren, komt dat vaak doordat ze bang zijn voor veranderingen in hun manier van bestaan. Het is meer angst dan boosheid.’

Illustratie door: Alexandra España