Sjors van Beek: ‘De Wob verdient een grotere rol in regionale journalistiek’

Sjors van Beek (57) is onderzoeksjournalist bij De Limburger en won in 2017 de Tegel voor zijn onderzoek naar de malafide transportwereld. Ook is hij lid van de Wob-werkgroep van de VVOJ. Gaan regionale media op onderzoeksgebied meer samenwerken met landelijke media? En is subsidiëring van commerciële bedrijven nodig om regionaal onderzoek te stimuleren?

‘Ik ben er een groot voorstander van dat media nog veel meer gaan samenwerken. Zelf werk ik regelmatig samen met Investico en momenteel doe ik een project met Follow The Money. Samenwerkingen tussen media verwacht ik in 2021 dan ook meer te gaan zien, want daar valt voor de onderzoeksjournalistiek, in het bijzonder de regionale, veel te winnen. Door gebrek aan geld en mankracht staat de onderzoeksjournalistiek onder druk, dus wellicht is het zelfs onontkoombaar.

Meer samenwerking is een van de beste antwoorden op het collectieve gebrek aan mankracht. We kunnen de tijd die er is voor onderzoeksjournalistiek verspillen door elkaar te beconcurreren, maar we kunnen in veel gevallen ook onze kennis en kwaliteiten bundelen met als eindresultaat een beter product. Wat is dan aantrekkelijker?

Onderbenut werktuig

Ik hoop dat de Wob volgend jaar een grotere rol krijgt in de regionale journalistiek. Ja, ik zie de mankementen en de problemen die het oplevert. De manier waarop de overheid omgaat met de Wob − de overschrijding van termijnen, de tegenwerking − is heel problematisch en het is hoog tijd dat daar verbetering in komt. Toch geloof ik heilig in de kracht van het middel.

Het is een onderbenut werktuig. De gespreksverslagen, e-mails, notities en notulen die je met de Wob boven tafel krijgt, zijn opgesteld door ambtenaren die zich niet realiseren dat ze ooit openbaar kunnen worden. Dit ruwe materiaal geeft dus de meest zuivere blik op de werkelijkheid. Journalisten zouden daar meer gebruik van moeten maken.

Subsidie-taboe

Ook denk ik dat we in 2021 fundamenteler moeten gaan nadenken over het subsidiëren van met name regionale journalistiek. Dat is nu een soort taboe, maar ik vind dat we de discussie daarover moeten openbreken.

Waarom zouden dagbladen moeten concurreren met een omroep die wordt betaald met overheidsgeld? Over dat model moeten we goed nadenken. Óf de gesubsidieerde mediabedrijven moeten afblijven van dat deel van de markt dat reeds afdoende wordt gecoverd door de commerciële bedrijven, denk bijvoorbeeld aan nieuwssites van een omroep, óf je subsidieert die commerciële bedrijven ook voor een deel. Er is geen principiële reden om het niet te doen. Het ontvangen van subsidie betekent niet dat je niet meer onafhankelijk bent.

We zijn het er allemaal over eens dat kwaliteitsjournalistiek een van de pijlers is van onze vrije samenleving. Als dat zo onder druk staat als nu het geval is en we vinden het echt zo’n belangrijk goed, heeft de overheid daar ook een rol in. Doe iets aan de Wob en ondersteun media waar dat echt nodig is.

Optimistisch

Regionaal onderzoek verdient hoe dan ook meer waardering. Het beeld heerst dat regionale kranten ‘sufferdjes’ zijn en dat het echte werk wordt gedaan door de Volkskrant en NRC. Dat is volkomen onterecht: onderzoek in de regio is vaak van zeer hoog niveau. Het is een denkfout dat onderwerpen pas goed worden uitgediept als landelijke media ermee aan de slag gaan.

Ja, de regionale onderzoeksjournalistiek staat onder druk. Ja, er is weinig geld. Ja, er is steeds minder mankracht. Toch ben ik op de langere termijn optimistisch: ik heb het idee dat consumenten steeds meer inzien dat kwaliteitsjournalistiek tijd en dus geld kost. We zitten midden in die omslag, en ik verwacht dat deze trend ook volgend jaar zal doorzetten.’