Hoe het Stimuleringsfonds zijn innovatie-traject omgooide: 'Het is niet altijd even gezellig'

[vc_row][vc_column][vc_column_text]De innovatieregeling van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek is de afgelopen jaren vruchtbare grond gebleken voor aardig wat mooie start-ups: Blendle, LocalFocus, DROG, om er een paar te noemen. Maar er is ook een hele reeks aan mooie ideeën die niet tot wasdom kwamen.
En dat lag deels aan de regeling, bleek. Deelnemers voelden zich soms verloren: ze kregen een mooie subsidie, maar moesten in grote mate zelf uitvogelen hoe ze hun idee moesten doen opbloeien tot een gezonde startup. Begeleiding was er wel, maar vooral op eigen initiatief.

Het mag gezegd worden: zonder een vroege subsidie van het Stimuleringsfonds had Blendle niet bestaan https://t.co/URxsWrTEd0

— Alexander Klöpping (@AlexanderNL) June 12, 2018

Vaak bleven teams juist eindeloos binnenskamers doorwerken. Vroeg in het proces al de interesse van een mogelijke afnemer peilen of een prototype testen bij gebruikers? Dat was er zelden bij. ‘Heel begrijpelijk’, zegt Peter Smet, innovatiecoördinator bij het Stimuleringsfonds. ‘Je ervaart jouw idee, jouw project als je “kindje”, en dat kindje wil je liever niet blootstellen aan de buitenwereld voordat het helemaal opgevoed en mooi aangekleed is. Met andere woorden: deelnemers gingen eindeloos overleggen en binnenskamers het product perfectioneren zonder beeld van de concrete behoefte.’
Hoe begrijpelijk ook: dat is volgens leidende innovatie-principes geen goed idee. ‘Het is beter om je kindje al te laten zien als het nog een lelijke baby is, om die metafoor maar even uit te bouwen. Misschien is het oordeel van de buitenwereld dan: het kindje is lelijk, maar het armpje is mooi, dus focus dáár op.’
Deze aanpak kan flops voorkomen, zoals wanneer start-ups prachtige technologie ontwikkelen waar bot gezegd, niemand op zit te wachten. Iets dat vaak ontdekt werd nádat alle subsidie al was uitgegeven.En dus werd in 2018 werd de regeling vervangen door de SVDJ Accelerator.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”2/3″][vc_column_text]

Innovatie-jargon

In de Accelerator ligt de nadruk op intensieve coaching en snel resultaten boeken. De deelnemers krijgen nog altijd ouderwets subsidie, maar wel in fases – of: in innovatie-jargon: sprints – die een maand duren. Per sprint mag elk team een klein bedrag aanvragen om bewijzen te verzamelen dat hun idee werkt. Die aanpak moet lange en geldslurpende trajecten voorkomen, paden die naar een vage stip op de horizon slingeren.
‘We weten nu dat het niet slim is om een zak geld te geven en zeggen: we onderhouden jullie tot je een magische oplossing hebt gevonden. In plaats daarvan geven we maandelijks een bedrag voor één sprint, bijvoorbeeld een concreet haalbaarheidsonderzoek of een experiment met een testgroep.’
Hebben teams te weinig tijd of geven ze niet alles uit? Dan moeten ze het geld teruggeven. Klinkt ongezellig. ‘Maar het zorgt wel dat deelnemers een ondernemersgeest ontwikkelen’, zegt Smet. ‘Gaat de rest hard, dan willen ze zelf ook hard gaan. We sporen ze continu aan en accepteren geen excuses. Wie bij ons kwam om even een leuk project met subsidie te draaien, valt al snel uit.’[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/3″][vc_empty_space height=”65px”][vc_column_text]De SVDJ Accelerator ging in mei van start en eindigt in november. Maandelijks is er één sprint met bijbehorend sprint-evenement waar teams aan elkaar presenteren en workshops volgen. Er wordt maximaal 800.000 euro subsidie uitgedeeld, maar die wordt vooral tussentijds en in wisselende bedragen uitgekeerd. De deelnemers worden bijgestaan door een batterij ervaren ondernemers.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Blockchain

Van de oorspronkelijke 23 teams zijn er daardoor nog achttien over. Onder de overlevers bevinden zich onder meer de teams Backme (voorheen Saltimens, te omschrijven als het ‘Nederlandse Patreon’), de op jongeren gerichte financiële site De Geldpers, een onlineteam van Vrij Nederland, en Are We Europe; een groep jongeren die journalistiek over Europa maken.
Een team dat al vroeg z’n kindje wegdeed, was Saltmines, dat donaties aan journalisten wil faciliteren. ‘Hun oorspronkelijke filosofie draaide sterk om blockchain, maar dat hebben ze al na één sprint geschrapt.’
Het klinkt bijna alsof je helemaal geen ‘briljant idee’ nodig hebt om te beginnen met een innovatief journalistiek project. ‘Dat helpt natuurlijk wel, maar ik zeg altijd: een goed team is belangrijker dan een goed idee. Een slecht functionerend team gaat nooit een goed initiatief opleveren. Net zomin als een incompleet team met bijvoorbeeld alleen creatieve schrijvende journalisten en niemand met gevoel voor technologie.’

Vier verdienmodellen

Het ene team loopt minder soepel dan het andere, maar over het algemeen is Smet, die sinds 2016 bij het Stimuleringsfonds werkt, vol lof.
‘Are We Europe bijvoorbeeld, dat team heeft bijna elke sprint wel vier verdienmodellen verkend: van magazines verkopen in boekwinkels in heel Europa tot een format waarbij ze media voor een vaste prijs multimediaproducties bieden van freelancers in Europese landen. Ze hebben hun eerste productie al gemaakt, in Moldavië, en gaan waarschijnlijk samenwerken met een landelijke omroep.’
Ook nieuwssite De Geldpers draait al omzet. De redactie lanceerde tijdens de Accelerator het plan om crypto-cursussen te geven.
Een enkel team komt uit de stal van een grote uitgever. Zoals team ‘Duwtje’, dat gepersonaliseerde pushberichten ontwikkelt voor De Persgroep. ‘Zij vullen de sprints heel goed in. Ze formuleren telkens harde hypotheses over hoeveel gebruikers moeten doorklikken of hoeveel aanmeldingen een bepaalde aanpak moet opleveren.’
De Persgroep financiert dit project grotendeels zelf. ‘Als Stimuleringsfonds zijn we er vooral om te helpen met interne innovatie. In plaats van subsidie bieden we kennis en een stevig proces. We hopen dat zich volgend jaar nog meer teams van bestaande media aanmelden.’

Concrete resultaten

Het snelle sprinten en vaak switchen van koers kan ingrijpend zijn: sommige teams gaan erdoor achterlopen en belanden in een ‘existentiële crisis’. Maar het verhoogt ook de kans om al vroeg concrete resultaten te boeken.
‘In de afgelopen jaren waren we blij als er aan het einde van de regeling enkele projecten overeind stonden en de markt op konden. Nu heeft, op driekwart van de regeling, de helft van de teams al een klant, een investeerder of draait omzet uit gebruikers.’
De afsluiting van de Accelerator is Media van Morgen, hét congres over journalistieke innovatie, op 29 november in Amsterdam. Hier worden de deelnemers gekoppeld aan mogelijke geïnteresseerden. Kaarten koop je hier.
N.B.: Je leest dit stuk op de site van het Stimuleringsfonds van de Journalistiek, dus de geur van WC-eend kunnen we niet geheel vermijden. Heb je aanvullende kritische of praktische vragen, mail Peter dan vooral op: peter.smet@svdj.nl.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]