GR18 in het nieuws | Nijmegen
Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek voerde onderzoek uit naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018. Negen gemeenten werden onderzocht, van Amsterdam tot Smallingerland, waarbij we keken naar nieuwsgebruik, nieuwsaanbod en stemgedrag. Het onderzoek geeft inzicht in de rol die lokale media spelen bij de verkiezingen, hoe lokaal nieuws wordt geconsumeerd en in hoeverre media(gebruik) van invloed is op stemgedrag. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met LJS Nieuwsmonitor, Vrije Universiteit Amsterdam en Hogeschool Windesheim.
Dat Nijmegen een van de meest linkse steden van Nederland is, bewees de stad wederom in 2014. Toen werden GroenLinks en SP met elk acht zetels de grootste en kon met vier zetels van de PvdA en één stoel van De Nijmeegse Fractie (DNF) al de meerderheid van de 39 plaatsen voor raadsleden worden gevuld.
Voor partijen die ideologisch zoveel gemeen hebben, lijkt het misschien eenvoudig om een gemeente te besturen. Toch haalden de partijen niet gezamenlijk de eindstreep: in 2016 trad de PvdA uit de coalitie omdat het opgestapte partijlid Turgay Tankir niet werd opgevolgd door een andere PvdA’er, maar door een vertegenwoordiger van de Verenigde Senioren Partij (VSP), die tot dan toe in de oppositie zat.
GroenLinks, SP en DNF kwamen tot deze ruil omdat ze het niet eens waren met de gang van zaken rond het vertrek van Tankir, die volgens hen een ‘dolk in de rug’ van zijn eigen partij had gekregen. De VSP werd gezien als een geschikte vervanger omdat deze de coalitie toch al steunde.
Ondanks dit drama, hebben GroenLinks, SP en DNF het mandaat gekregen om opnieuw te besturen in ‘Havana aan de Waal’. GroenLinks overtrof de prestatie van 2014 en groeide van acht zetels naar elf. SP verloor er twee en staat nu op zes, maar de Nijmeegse fractie (drie zetels) kreeg er eentje bij, waardoor PvdA noch VSP nodig zijn om de komende jaren een coalitie te vormen.
- Inwoners: 175.839
- Gemiddeld inkomen: 22.900 (landelijk: 24.100)
- Migratieachtergrond: 25,5%
(waarvan 13,5% niet-westers) - Totaalaantal zetels: 39
Zetels in de gemeenteraad per partij
- De kiezers in Nijmegen zijn relatief jonger dan in de andere gemeenten en hoger opgeleid. Er zijn relatief veel zwevende kiezers te vinden.
- Burgers in Nijmegen gebruiken de lokale media om zich te informeren over de gemeenteraadsverkiezingen, maar niettemin voert de NOS tijdens de campagne de boventoon.
- Regionale en lokale media in Nijmegen besteedden in geen van de media de meeste aandacht aan de winnaar van de verkiezingen, GroenLinks, maar hebben allemaal hun eigen voorkeur.
- Het belangrijkste thema voor de kiezers in Nijmegen is Zorg & Welzijn. In de media komt dit thema aanzienlijk minder vaak terug.
- GroenLinks wordt in Nijmegen vooral gekozen door kiezers die Natuur & Milieu en Zorg & Welzijn belangrijk vinden bij hun stemkeuze.
- Facebook speelde een bescheiden rol in de campagne. Er wordt door zowel de partijen als de media wel fanatiek gepost op de pagina’s, maar er is niet noemenswaardig veel interactie met de ‘achterban’.
Downloads
De universiteitsstad kent relatief veel jonge kiezers. Alleen in Rotterdam en Amsterdam zijn relatief meer kiezers onder de 35 jaar. De studentenstad aan de Waal overtreft Rotterdam wel qua aantal kiezers met een hoog opleidingsniveau, maar moet Amsterdam, weliswaar als enige, voor zich dulden. Men heeft relatief veel vertrouwen in de politiek, alleen in Amsterdam en Bunschoten zijn relatief meer kiezers te vinden met veel vertrouwen in de politiek.
Dit betekent overigens niet dat de kiezers partijvast zijn. In Nijmegen was meer dan de helft van de kiezers van plan om op een andere partij te gaan stemmen dan in 2014. De grote twijfel kan misschien worden verklaard doordat 78 procent van de Nijmegenaren zich niet of weinig betrokken voelt bij de gemeente: alleen in Almere is dit percentage hoger. Maar aangezien het opkomstpercentage met 57,1 procent hoger is dan het landelijke gemiddelde, is dit onwaarschijnlijk.
Ook in Nijmegen maken de burgers zich vooral druk om het thema Zorg & Welzijn, gevolgd door het thema Bouw & Wonen. Vooral onder de kiezers die weinig tot geen nieuws volgen, zijn dit belangrijke thema’s, maar ook onder de andere groepen nieuwsvolgers leven deze thema’s terdege. De lokale nieuwslezers maken zich meer druk om Criminaliteit & Veiligheid dan de andere groepen. Het onderwijs wordt vooral belangrijk gevonden door de groep kiezers die weinig tot geen nieuws volgen. Waarschijnlijk gaat het hier om de groep jongeren die studeren in de stad. Zij volgen het nieuws aanzienlijk minder dan de ouderen.
De lokale en regionale media in Nijmegen hebben minder aandacht voor de campagne en de schandalen in de politiek dan de landelijke media. Opvallend veel aandacht gaat uit naar Kunst & Cultuur. Ook het onderwerp criminaliteit & veiligheid, door kiezers het derde belangrijkste onderwerp gevonden, krijgt de nodige aandacht. Ook bij veel andere onderwerpen zijn de prioriteiten van kiezers en media redelijk in balans, behalve dan bij de twee thema’s die Nijmegenaren het belangrijkst vinden: zorg en Bouw & Wonen.
Bouw & Wonen krijgt nog het meeste aandacht van indebuurt.nl/nijmegen, maar ook daar gaat maar 12 procent van de inhoudelijke berichten over dit onderwerp. indebuurt.nl besteedt daarentegen van alle Nijmeegse media percentueel gezien het minste aandacht aan Zorg, de overige titels doen dit iets meer, vooral de Brug Nijmegen. Nieuwsuitnijmegen.nl bericht relatief het meest over Veiligheid.
De partijen die het meest worden genoemd In de Nijmeegse media zijn de regeringspartijen VVD, CDA (beiden in 17 procent van de berichten) en D66 (15 procent), waarschijnlijk komt dit doordat landelijk nieuws doordruipt. Ook de PvdA (14 procent) krijgt meer aandacht dan de in Nijmegen grote partijen GroenLinks (12 procent) en SP (9 procent). Naar verhouding is er maar weinig aandacht voor lokale partijen: deze worden in 5 procent van de berichtgeving genoemd.
Veiligheid
Verkeer
Kunst & Cultuur
Zorg
Bouw & Wonen
Veiligheid
De partijen die het meest worden genoemd In de Nijmeegse media zijn de regeringspartijen VVD, CDA (beiden in 17 procent van de berichten) en D66 (15 procent), waarschijnlijk komt dit doordat er vooral over landelijk nieuws wordt bericht. Ook de PvdA (14 procent) krijgt meer aandacht dan de in Nijmegen grote partijen GroenLinks (12 procent) en SP (9 procent). Naar verhouding is er maar weinig aandacht voor lokale partijen: deze worden in 5 procent van de berichtgeving genoemd.
Tussen de media in Nijmegen zijn de nodige verschillen te zien wat betreft aandacht voor de verschillende partijen. De VVD en het CDA krijgen in De Gelderlander en bij Omroep Gelderland meer aandacht dan in de media die gericht zijn op Nijmegen, zoals De Brug Nijmegen, nieuwsuitnijmegen.nl en indebuurt.nl/nijmegen. Lokale partijen worden aanzienlijk minder vaak genoemd in de verschillende media. Een uitzondering is indebuurt.nl/nijmegen. Op de site krijgt de partij Voor Nijmegen veruit de meeste aandacht, terwijl De Brug Nijmegen juist relatief veel aandacht besteedt aan de PvdA en Nieuws uit Nijmegen vooral oog heeft voor D66. GroenLinks wordt in alle media wel vaak genoemd, maar is nergens het meest prominent in de berichtgeving terug te vinden.
Ondanks dat Nijmegen met 32 procent een groot aantal zwevende kiezers telde, komt deze uitslag grotendeels overeen met wat ondervraagden aangaven in een eerste ronde, voorafgaand aan de verkiezingen. In Nijmegen heeft er geen politieke aardverschuiving plaatsgevonden: GroenLinks, D66 en SP vormen nog steeds de top-drie. Wel is de SP (van acht naar zes zetels) wat weggezakt en is de PvdA (drie zetels) nu zelfs kleiner dan de VVD (vier zetels). Het hoge percentage twijfelaars komt vermoedelijk doordat de onderlinge verschillen in deze progressieve stad klein zijn, en er vooral getwijfeld wordt tussen linkse partijen. Dit wordt bevestigd door het feit dat deze partijen meer stemmen pakten dan werd voorspeld in het onderzoek.
In dit onderzoek werd ontdekt dat kiezers die enkel landelijk nieuws lezen, eerder geneigd zijn om te stemmen op een landelijke partij dan kiezers die ook lokaal nieuws volgen. In die zin lijkt het logisch dat GroenLinks de grootste is geworden in Nijmegen. GroenLinks moest het daarbij inderdaad minder hebben van de groep mensen die vooral lokaal nieuws gebruiken, maar in Nijmegen stemt met 28 procent het grootste deel van de groep die geen tot weinig nieuws consumeert ook op GroenLinks.
In de groep lokaal-nieuwsvolgers krijgt de SP (25 procent) de voorkeur boven GroenLinks (15 procent). Ook stemt 15 procent van deze groep op D66, al moest deze partij het ook meer hebben van de groep mensen die vooral landelijk nieuws gebruiken om zich te informeren. De lokale partijen moesten het in Nijmegen vooral hebben van de groep kiezers die geen tot weinig nieuws gebruiken om zich te informeren.
Dat GroenLinks zo’n overwinning heeft weten te behalen, komt vermoedelijk door het hoge aantal hoogopgeleide jongeren in de studentenstad. In Amsterdam ontstond hetzelfde plaatje: jongeren stemmen sowieso vaak op GroenLinks, ongeacht hoe veel nieuws ze volgen. De reden dat GroenLinks veel stemmen krijgt van kiezers die weinig nieuws volgen, is dus vooral dat in deze groep veel jongeren zitten.
In Nijmegen werden er door de tien onderzochte politieke partijen relatief veel berichten geplaatst. De partij die de meeste berichten postte, Voor Nijmegen, heeft een zetel bemachtigd in de raad, maar het is niet waarschijnlijk dat het komt door de Facebookcampagne. In totaal kreeg de partij van lijsttrekker Eigenhuijsen 1141 stemmen, terwijl er maar 479 volgers zijn. Ook is er weinig interactie met de achterban. De SP plaatste ook veel berichten, maar verloor 3 zetels. Een bepalende factor is de hoeveelheid Facebook-posts dus zeker niet.
Opvallend is juist dat een aantal partijen die minder postten, VVD en DNF, per bericht veel meer likes, shares en comments scoorden. Dit kan mogelijk worden verklaard doordat VVD en DNF met allebei zo’n tweeduizend volgers een grotere aanhang hebben op Facebook dan GroenLinks, maar in het stemhokje hadden ze daar niet zo veel aan.
Niet alleen Nijmeegse politieke partijen plaatsen veel op Facebook, ook lokale media zijn enthousiast met 1.790 berichten in twee maanden. Van de onderzochte gemeentes plaatsten alleen de media in Rotterdam (2.131) en Amsterdam (1.883) meer berichten. Ook qua gemiddelde hoeveelheid likes, shares en comments doen de Nijmeegse media mee in de top. De provinciale titels, Omroep Gelderland en De Gelderlander, hebben net als in andere gemeenten het grootste aandeel in deze cijfers.
Als dat aandeel wordt afgezet tegen de hoeveelheid volgers, ontstaat er een ander beeld. Dan krijgen namelijk de lokale spelers, indebuurt.nl/nijmegen, Nieuwsuitnijmegen.nl en RN7.nl, meer respons van hun publiek. Dat lokale media meer interactie hebben met de achterban dan de provinciale media is iets dat ook werd opgemerkt in Enschede, Langedijk en Roermond.
