GR18 in het nieuws | Enschede
Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek voerde onderzoek uit naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018. Negen gemeenten werden onderzocht, van Amsterdam tot Smallingerland, waarbij we keken naar nieuwsgebruik, nieuwsaanbod en stemgedrag. Het onderzoek geeft inzicht in de rol die lokale media spelen bij de verkiezingen, hoe lokaal nieuws wordt geconsumeerd en in hoeverre media(gebruik) van invloed is op stemgedrag. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met LJS Nieuwsmonitor, Vrije Universiteit Amsterdam en Hogeschool Windesheim.
Bij de formatie van kabinet Rutte-III hebben de onderhandelaars vast met een schuin oog naar Enschede gekeken. Hier werken VVD, CDA, D66 en ChristenUnie namelijk al samen sinds 2014, aangevuld door de lokale partij Burgerbelangen Enschede. Maar waar Rutte-III afgelopen oktober aankondigde op allerlei fronten te gaan investeren in Nederland, moest in Enschede de broekriem worden aangetrokken. De stad kampte al met een tekort van 14,4 miljoen, maar door bezuinigingen op de jeugdzorg en een wijziging van de cao voor ambtenaren, kwam daar na de zomer nog eens 6,2 miljoen bij.
Een geluk voor het college is dat er maar tijdelijk moest worden gekort, waardoor verschillende spaarpotjes konden worden aangewend om de burger enigszins te ontzien. Toch is bezuinigen het laatste wat een stad wil waar in 2016 al 12,5 procent van de inwoners een laag inkomen had (landelijk lag dit percentage op 8,2). Ondanks deze (rode) cijfers leek armoedebestrijding niet het belangrijkste punt voor burgers op 21 maart. In een enquête van de lokale omroep 1Twente Enschede en De Twentsche Courant Tubantia gaf 65 procent van de deelnemers aan dat het afvalbeleid een speerpunt moet zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen.
Sinds 2017 maakt Enschede gebruik van afvalsysteem Diftar, waarbij per huishouden geregistreerd wordt hoeveel afval aangeboden wordt. Hoe meer afval een burger aanbiedt, hoe hoger de afvalstoffenheffing. In Enschede heeft dit geleid tot het veelvuldig dumpen van illegaal afval, dat niemand wil opruimen omdat hij of zij dan de rekening betaalt. Dat burgers hier boos over zijn, bleek wel toen na een oproep van Tubantia bijna 600 mensen foto’s instuurden van de puinhoop in hun wijk.
- Inwoners: 158.101
- Gemiddeld inkomen: 20.300 (landelijk: 24.100)
- Migratieachtergrond: 28,6%
(waarvan 16,2% niet-westers) - Totaal aantal zetels: 39
Zetels in de gemeenteraad per partij
- Kiezers in Enschede zijn relatief jong en lager opgeleid dan in de andere gemeenten. In geen andere gemeente waren zoveel kiezers te vinden die totaal geen interesse hebben in de politiek.
- De winnaar van de verkiezingen, Burgerbelangen Enschede wordt door de kiezers bij een groot aantal thema’s gezien als de partij die hiervoor het beste zorg kan dragen. Vooral bij Verkeer en Infrastructuur is dit het geval.
- Regionale en lokale media laten een andere verdeling van aandacht zien in de thema’s en de partijen die zij aan bod laten komen in het nieuws. Regionale media lijken de landelijke trend meer te volgen dan de lokale media.
- Burgers die nieuws consumeren, hebben meer vertrouwen in politiek; burgers die lokaal nieuws consumeren, blijken ook meer geïnteresseerd in de lokale politiek. Tubantia is het medium dat het meest wordt gebruikt door de kiezers in Enschede om zich te informeren over de verkiezingen.
- Vergeleken met de landelijke verkiezingen van vorig jaar speelde Facebook een minder opvallende rol in de campagne, al heeft Burgerbelangen wel veruit de meeste volgers.
Downloads
Van de inwoners van Enschede die deelnamen aan het kiezersonderzoek is 50 procent hoogopgeleid, 32 procent deed het MBO en 18 procent voltooide mavo of lager, of heeft geen diploma. In vergelijking met andere gemeentes zijn Enschedeërs wat lager opgeleid en het gemiddelde inkomen ligt ook behoorlijk onder het landelijk gemiddelde. Verder is Enschede een relatief jonge stad: alleen in Amsterdam, Rotterdam en Nijmegen waren meer ondervraagden jonger dan 35. Mogelijk komt het door de combinatie van veel jongeren en laag opleidingsniveau, maar in geen andere gemeente gaven zoveel kiezers aan totaal niet geïnteresseerd te zijn in de politiek en zich niet betrokken te voelen bij de gemeente. Hetzelfde geldt voor interesse in het nieuws. Ook dat is in vergelijking met de andere gemeenten laag.
Volgens de ondervraagden in Enschede is Economie & Werkgelegenheid na Zorg & Welzijn het belangrijkste thema waaraan de politiek aandacht zou moeten besteden. Alleen in Smallingerland, waar de koopzondag een heet hangijzer was tijdens de verkiezingen, werd Economie & Werkgelegenheid vaker genoemd. Ook het thema Natuur & Milieu staat bij inwoners hoog op de agenda. Hierbij gaat het vooral om het zogenoemde Diftar-beleid: mensen moeten betalen voor de hoeveelheid afval die zij produceren. Dit leidt tot de nodige problemen met illegaal dumpen en zwerfvuil in en rond de stad. Dit onderwerp leeft iets meer onder mensen die weinig tot geen nieuws lezen dan onder de andere groepen nieuwsconsumenten. Hetzelfde geldt voor het thema Bouw en Wonen, terwijl deze groep kiezers zich aan de andere kant minder druk maakt om Bestuur & Democratie.
Het hete hangijzer in de stad, de plannen rond het nieuwe afvalbeleid Diftar, komt relatief weinig aan bod in de regionale en lokale media, getuige het lage percentage aandacht aan Natuur & Milieu. Al kan het zijn dat het dumpen van illegaal afval hier vooral wordt geframed als criminaliteit (wat onder het thema Veiligheid valt). Als er wel wordt bericht over Natuur & Milieu, wordt dit het meest gedaan door Huis-aan-Huis Enschede en RTV Oost. Ook het andere hete hangijzer, de Economie, krijgt weinig aandacht in de media in verhouding tot andere thema’s en in verhouding tot hoe belangrijk kiezers dit onderwerp vinden. Indebuurt.nl/enschede besteedt het meeste aandacht aan dit onderwerp.
Burgerbelangen Enschede is de grootste partij geworden deze verkiezingen, maar in regionale en lokale media kregen de concurrenten D66, VVD, CDA, GroenLinks en PvdA allemaal meer aandacht. Dit komt deels omdat dit landelijke partijen zijn, die ook genoemd worden rond nationale nieuwsgebeurtenissen, maar gezien het aantal stemmen dat Burgerbelangen kreeg, lijkt de discrepantie tussen de kiezer en de media-aandacht toch groot. Indebuurt.nl/enschede besteedt het meest aandacht aan de lokale partij.
Veiligheid
Kunst & Cultuur
Verkeer
Zorg
Economie
Veiligheid
Burgerbelangen Enschede is de grootste partij geworden deze verkiezingen, maar in regionale en lokale media kregen de concurrenten D66, VVD, CDA, GroenLinks en PvdA allemaal meer aandacht. Alleen indebuurt.nl/enschede besteedt veel aandacht aan lokale partijen (41 procent). De nadruk op landelijke landelijke partijen wordt veroorzaakt door nationale nieuwsgebeurtenissen waarbij de partijen ook genoemd worden en waarover bericht wordt in de lokale media. Gezien het aantal stemmen dat Burgerbelangen kreeg, lijkt de discrepantie tussen de kiezer en de media-aandacht toch groot.
Opvallend is verder dat in de regionale media het CDA relatief de meeste aandacht kreeg ten opzichte van de andere politieke partijen. Opvallend, omdat de partij de tweede plek moet delen met D66 en VVD terwijl die partijen aanzienlijk minder aandacht kregen in de regionale media. In de lokale media krijgen zij wel weer meer aandacht dan het CDA. Tenslotte is het opvallend dat de ChristenUnie in Huis aan Huis Enschede de meeste aandacht krijgt van alle partijen.
De verschillen tussen de diverse groepen nieuwsgebruikers in Enschede is opvallend groot. Lokale nieuwsgebruikers stemmen in Enschede veel vaker lokaal dan de andere groepen. Maar liefst een derde van de kiezers kiest lokaal, waarbij de stemmen vooral gingen naar Burger Belangen Enschede (25 procent). Opvallend is verder dat de kiezers die geen of weinig nieuws volgen in groten getale kiezen voor de ChristenUnie in Enschede. Aan de andere kant stemt deze groep ook relatief vaker GroenLinks dan de andere groepen nieuwsgebruikers.
Door 7 zetels te behalen, troefde Burgerbelangen Enschede landelijke partijen als D66 (5 zetels), PvdA (4 zetels), CDA (4 zetels) en VVD (4 zetels) af, maar de Facebook-cijfers lijken geen graadmeter voor dit succes. Hoewel de partij wel de meeste volgers kent, en pas op afstand wordt gevolgd door de andere partijen, krijgen de berichten die men plaatst niet veel meer likes, shares of comments.
D66 en GroenLinks zijn het meest actief wat betreft het aantal berichten, maar deze partijen krijgen niet de meeste respons in termen van likes, shares en comments. Dat is vooral weggelegd voor DENK. De nieuwkomer, die één zetel haalde, heeft minder volgers dan Burgerbelangen en de meeste traditionele partijen, maar DENK-berichten worden wel meer gedeeld. Dit geldt ook voor de PvdA.
De Twentsche Courant Tubantia is het medium waarvan Enschedeërs de meeste berichten in hun tijdlijn konden zien, gevolgd door RTV Oost. De regionale omroep krijgt per bericht wel meer respons van hun publiek, maar heeft met 126 duizend volgers ook een ‘achterban’ die ruim twee keer zo groot is als die van Tubantia.
