De wereld wordt alsmaar visueler. Mensen zien de hele dag foto’s op hun smartphone, kijken series via Netflix en komen via offline en online advertenties voortdurend in aanraking met grafisch design. Dat informatie steeds vaker op andere manieren dan in de vorm van tekst gepresenteerd wordt, is logisch, legt Severino Ribecca uit. “Het publiek kan visuele informatie veel sneller verwerken en begrijpen. Als je een goede visualisatie ziet, begrijp je de boodschap meteen. Als diezelfde boodschap in een tekst staat, moet je minimaal een paar alinea’s lezen voor je de boodschap begrijpt.”

Naslagwerk voor visualisatievormen

Ribecca publiceerde het eerste gedeelte van The Data Visualisation Catalogue eind 2013. Wat begon als een randprojectje is uitgegroeid tot een naslagwerk met informatie over meer dan zestig verschillende visualisatievormen. De catalogus geeft uitleg over populaire vormen zoals lijndiagrammen, maar richt zich ook op ingewikkeldere vormen. Denk bijvoorbeeld aan de vorm ‘stream graph’ die gebruikt werd door The New York Times in ‘A Visual History of Which Countries Have Dominated the Summer Olympics’. “Al vind ik een stream graph niet heel lastig om te lezen, dat gaat vrij intuïtief”, zegt Ribecca. “Het is wel lastig om een goede stream graph te maken. Zelf vind ik ‘The Rhythm of Food’ een heel mooi voorbeeld van een complexe visualisatie.”

The Data Visualisation Catalogue is niet de eerste website waarop verschillende visualisatievormen op een geordende manier gepresenteerd worden. Toch is er een duidelijk verschil met de meeste andere naslagwerken: Ribecca legt zijn publiek niet alleen uit welke vormen er zijn, maar vertelt ook welke informatie het beste bij deze vormen past en welke visualisatietools handig zijn. Zo beschrijft hij bijvoorbeeld dat tijdlijnen altijd gebaseerd moeten zijn op tijd-gerelateerde informatie en geeft hij Tiki-Toki als voorbeeld van een tool waarmee je die tijdlijnen kunt bouwen.
Gebruikers van The Data Visualisation Catalogue kunnen de catalogus ook op basis van functionaliteit doorzoeken. Zo kan een gebruiker aangeven dat hij zijn publiek de relatie tussen verschillende datasets wil laten zien. The Data Visualisation Catalogue selecteert vervolgens visualisatievormen die daarbij passen.

Journalistieke transparantie en eerlijkheid

Een mooie visualisatie kan een verhaal begrijpelijker en aantrekkelijker maken voor de lezer. Journalisten zouden er volgens Ribecca daarom goed aan doen complexe informatie visueel te presenteren. Bovendien kunnen interactieve visualisaties voor meer transparantie zorgen. “Als een journalist ervoor zorgt dat de lezer zelf met de data ‘aan de slag kan’, geeft hij de lezer vaak wat meer mogelijkheden de data zelf te interpreteren.” De productie ‘Royal Constellations’ van Nadieh Bremer is een mooi voorbeeld van zo’n interactieve datavisualisatie.

Soms kiezen media een visualisatievorm die er heel mooi uitziet, maar niet goed op de gebruikte data aansluit

Dat sommige verhalen het best visueel verteld kunnen worden, betekent niet automatisch dat het eenvoudig is de juiste visualisatievorm bij die verhalen te vinden. “Ik zie weleens dat media een visualisatievorm kiezen die er heel mooi uitziet, maar die niet per se goed op de gebruikte data aansluit”, vertelt Ribecca. “Ik denk dat journalisten soms van tevoren al een verhaal en een visualisatievorm in hun hoofd hebben en er vervolgens alles aan doen om hun data binnen dat idee te laten passen. Daarmee lopen ze het risico de data te manipuleren en het publiek onbewust te misleiden. Het is het beste om datasets zo open-minded mogelijk te benaderen. Op die manier zorg je ervoor dat je belangrijke patronen in de dataset niet over het hoofd ziet en je met jouw datavisualisatie een zo volledig mogelijk verhaal vertelt.”

De beste visualisatie voor jouw doelgroep

Welke visualisatievorm het beste past, hangt niet alleen af van de verzamelde data, maar ook van het beoogde publiek. Heb je een breder publiek, dan kun je het beste kiezen voor een visualisatievorm die heel bekend is of eenvoudig geïnterpreteerd kan worden”, meent Ribecca. De bar chart in ‘Fighting for Your Right to Eat Pizza’ zal door de gemiddelde lezer zonder veel moeite begrepen worden. Om de datavisualisaties in ‘The Rhythm of Food’ te begrijpen, heeft eenzelfde lezer iets meer tijd en uitleg nodig. “Je kunt in sommige gevallen ook rekening houden met het vakgebied van je publiek. Veel lezers vinden Candlestick Charts bijvoorbeeld lastig te lezen, maar mensen uit de financiële wereld zijn gewend om met deze vorm te werken. Die zullen geen enkel probleem hebben deze visualisatievorm te begrijpen.”
Uiteindelijk staat er volgens Ribecca één ding voorop: datavisualisaties moeten gemaakt worden om verhalen beter te vertellen, niet om verhalen mooier te vertellen. “Natuurlijk snap ik dat journalisten mooie visualisaties willen maken die de aandacht van de lezer trekken, maar de vorm van een verhaal mag nooit belangrijker zijn dan de inhoud. Het is beter om een eerlijk beeld te schetsen met een wat ruw uitziende visualisatie, dan om een verwrongen beeld te schetsen met een prachtige visualisatie.”
Grote foto door Jon Schwabish en Severino Ribecca