Waarom Frans persbureau AFP wél blijft samenwerken met Facebook

Toen de Franse journalist Guillaume Daudin nog politiek verslaggever bij Agence France Presse (AFP) was en onderzoek deed naar extreemrechtse partijen als het Front National (tegenwoordig Rassemblent National), werd hem duidelijk hoe belangrijk het is om informatie te checken. Zo ontdekte hij dat Aymeric Chauprade, adviseur van Marine Le Pen, had gelogen over de opleidingen die hij had gevolgd.

Elke dag nepnieuws

Nu is Daudin een van de vier Franse AFP-journalisten die fulltime bezig zijn met het achterhalen van de herkomst van dubieuze nieuwsberichten. AFP publiceert de resultaten op een blog. Vooral in november en december, toen de beweging van de gele hesjes op zijn hoogtepunt was, had hij het druk. ‘We zagen dagelijks zo’n tien tot twintig artikelen langskomen die op nepnieuws gebaseerd waren. Die artikelen gingen bijvoorbeeld over hoeveel geweld de politie gebruikte om de beweging tegen te werken.’
In totaal werken er meer dan dertig AFP-journalisten over de hele wereld mee aan het factcheckingprogramma dat Facebook in december 2016 heeft opgezet in de nasleep van de Amerikaanse verkiezingsuitslag, waarin duidelijk werd dat het sociale medium een essentieel hulpmiddel was geweest bij het verspreiden van nepnieuws.

Database

Om de stroom aan nepnieuws te bestrijden, ging Facebook meer dan veertig samenwerkingen aan met gerenommeerde nieuwsorganisaties als Associated Press, Politifact en Weekly Standard. Daudin: ‘We hebben toegang tot een database waarin Facebook artikelen verzamelt die opvallen. Het zijn bijvoorbeeld berichten waarbij gebruikers aanmerken dat ze nepnieuws bevatten of dat ze de inhoud gewoon niet geloven.’
Daudin en zijn collega’s bepalen zelf welke artikelen uit die database ze onder de loep zullen gaan nemen om te zien of er inderdaad sprake is van informatie die niet klopt.

Lees ook: Helpen ananasplanten tegen snurken? Hoe NU.nl factcheckt voor Facebook

Daartoe maakt Daudin gebruik van ouderwetse journalistieke methoden. ‘We onderzoeken bronnen, checken feiten, bellen mensen op om te controleren of de informatie die gemeld wordt, klopt.’ In foto’s en video’s zoekt hij naar details die kunnen verraden waar de beelden gemaakt zijn: een nummerplaat, een vlag, een straatnaam. Hoe het gebladerte aan bomen er uitziet, kan verraden in welk jaargetijde de video is geschoten.
AFP heeft daarnaast een tool helpen ontwikkelen die InVid heet (en gratis te gebruiken is), die controleert of een video al eens in een andere context is gedeeld.

Effect

Het achterhalen of een artikel, foto of video echt of nep is, kan soms een maand in beslag nemen. Als blijkt dat er sprake is van nepnieuws, geeft AFP dat door aan Facebook, dat het bericht in zijn nieuwsfeed kan devalueren zodat het minder snel naar boven komt. Ook wordt degene die het bericht heeft gedeeld ervan op de hoogte gebracht dat het volgens AFP niet klopt. Een volgende Facebook-gebruiker die het bericht wil delen, zal eerst een melding krijgen dat AFP heeft bevonden dat het bericht onjuiste informatie bevat.
‘Het blijkt dat die berichten daarna inderdaad minder gedeeld worden,’ zegt Daudin. ‘In die zin heeft wat we doen, effect.’
Er is al een tijdlang veel te doen over ‘Russische trollen’ die valse berichten zouden verspreiden. Volgens Daudin is het echter ontzettend moeilijk om de bron die het nieuws verspreidt te achterhalen. ‘Zelfs als je denkt te hebben gevonden wie een nepbericht de wereld in heeft geholpen, kun je dat niet zomaar met zekerheid zeggen. Iedereen kan een account aanmaken met een valse naam.’

Ontevredenheid

In februari bracht The Guardian het nieuws dat een aantal journalisten ontevreden was over het partnership met Facebook. Brooke Binkowski, managing editor van factchecker Snopes, zei na een tweejarige samenwerking: ‘Ze hebben ons gebruikt voor hun eigen PR.’ En: ‘Ze nemen niets serieus. Ze zijn er meer in geïnteresseerd ervoor te zorgen dat het goed op hun imago afstraalt… Maar het interesseert hen niets.’
Facebook’s verweer was dat het verhaal in The Guardian een aantal onjuistheden bevatte. Daudin wil niet zeggen dat hij dezelfde ervaring heeft als Snopes. ‘Dat is hun mening.’ Wel heeft hij een aantal punten van kritiek. ‘Er zijn niet genoeg statistieken om te controleren wat het exacte effect is van wat we doen. We zien wel dat er minder nepnieuws is, maar we zouden graag een accuratere weergave hebben van de gevolgen van ons werk. De database waar Facebook ons toegang toe geeft, is wat dat betreft niet efficiënt genoeg.’
Overigens vindt Daudin dat niet vreemd. ‘Er is tijd nodig om de software zo te ontwikkelen dat het tot ieders tevredenheid kan worden gebruikt.’